به گزارش آتیه‌آنلاین، صنعت غذا از آن دست صنایعی است که می‌تواند ارزش افزوده مناسبی برای محصولات بخش کشاورزی تولید کند. این صنعت پتانسیل مناسبی برای توسعه صادرات غیر نفتی در اختیار دارد و هم‌اکنون هم بخشی از محصولات مرتبط با این صنعت نظیر لبنیات، شکلات و ... صادرات خوبی به دیگر کشور دارند.

لازمه توسعه صادرات صنعت غذا و ایجاد ارزش افزوده بیشتر آن است که علاوه بر تدوین «برنامه عملیاتی کنسرسیوم تولید و صادرات صنایع غذایی» برنامه عملیاتی زنجیره ارزش غذا هم تدوین شود. در همین راستا دیروز نشستی با حضور فعالان بخش خصوصی در وزارت صمت برگزار شد و در این جلسه پس از بررسی مهمترین نقطه نظرات بخش خصوصی، تصمیم گرفته شد که کمیته‌ای برای تدوین برنامه‌های لازم با مشارکت بخش خصوصی تشکیل شود تا برنامه مناسب تدوین و نهایی شود.

رشد نامتناسب صنعت غذا

در ایران ۱۰۰ میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌شود، این در حالی است که صنایع غذایی در کشور متناسب با تولیدات کشاورزی رشد نداشته است. بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، در افق ۱۴۰۴ ایران باید میزان تولید محصولات کشاورزی خود را به ۳۰۰ میلیون تن برساند.

برای کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت‌خام و چرخش به سمت اقتصاد چند محصولی، جهت‌گیری سیاست‌های صادراتی باید به سود کالاهایی تغییر یابد که ایران در آن‌ها مزیت نسبی دارد. پسته، زعفران، خشکبار و صنایع تبدیلی از جمله پتانسیل‌های مثبت صادراتی کشور محسوب می‌شود که با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان از آن‌ها به‌عنوان اقلام صادراتی جایگزین نفت بهره‌برداری کرد. اما تاکنون برنامه مناسب در این حوزه نداشته‌ایم.

صادرات میوه درختی به جای محصول فرآوری شده

بر اساس آمارهای موجود، صادرات صنایع غذایی و کشاورزی کشور در سال ۱۳۹۸، ۵.۸ میلیارد دلار بوده و عمده صادرات هم مربوط به میوه درختی است. در این حوزه، زیربخش باغی ۲.۷ میلیارد دلار صادرات داشته و صادرات محصولات زراعی هم ۲ میلیارد دلار بوده است.

رشد صنعت غذا و افزایش ظرفیت خالی

آمارها نشان می‌دهد در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، حدود ۶۰۰ واحد در صنعت غذا وجود داشته است اما اکنون ۱۲ هزار واحد تولیدی داریم. با این حال، متاسفانه نیمی از ظرفیت صنایع غذایی کشور تعطیل شده است. صنایع غذایی به دلایل مختلف از ادامه فعالیت باز مانده‌اند. این صنایع یا قوطی ندارند، یا پول ندارند یا بسته‌بندی مناسب ندارند و یا اینکه به دلیل سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری و مقابله با افزایش قیمت، امکان تداوم فعالیت برای آنها وجود ندارد.

کدام کشورها مشتری محصولات غذایی ایران هستند

آمارهای تجارت خارجی در بخش کشاورزی نشان می‌دهد از ابتدای سال ۹۷ تا انتهای سال ۹۸، بیشترین محصولات کشاورزی و صنایع غذایی ایران به عراق فروخته شده است. سهم ارزش صادرات صنایع غذایی و محصولات کشاورزی به این کشور ۵/۴۱ درصد از کل صادرات در این حوزه است.

بیشترین محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (از نظر ارزش) به کشورهای افغانستان، امارات متحده عربی، پاکستان، فدراسیون روسیه، ترکیه، ویتنام، ترکمنستان و آلمان نیز فروخته شده است. این کشورها در مجموع ۸۰ درصد کل ارزش صادرات بخش کشاورزی کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند.

اگرچه عمده صادرات ایران به کشورهایی که ذکر شد انجام می‌شود اما صادرات اندک صنایع غذایی به برخی کشورها هم جالب توجه است. به‌عنوان مثال صادرات لبنیات به کشور مالزی که در فروشگاه‌های کالاهای ایرانی عرضه می‌شود، بازار مناسبی برای لبنیات ایران است. از آنجا که مردم مالزی در فرهنگ غذایی خود از پنیر به‌عنوان صبحانه استفاده نمی‌کنند، ایرانیان مقیم این کشور و حتی دیگر کشورها که ذائقه غذایی شبیه به ایران دارند، نیازهای لبنی خود را از فروشگاه‌های ایرانی موجود در مالزی تامین می‌کنند.

امکان صادرات ۶ میلیارد دلاری صنایع غذایی و آشامیدنی ظرف مدت ۵ سال

معاون امور صنایع وزارت صمت، رسیدن به صادرات حداقل ۶ میلیارد دلاری ظرف مدت ۵ سال را با تدوین و اجرای برنامه عملیاتی زنجیره ارزش صنعت غذا امکان پذیر دانست. مهدی صادقی نیارکی در جلسه بررسی پیشنهادات برنامه عملیاتی زنجیره ارزش صنعت غذا که با حضور علی آقامحمدی «عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس گروه اقتصادی معاونت بررسی دفتر مقام معظم رهبری» و تشکل‌های تخصصی و واحدهای برتر صنایع غذایی برگزار شد، با بیان این مطلب، افزود: تشکیل کنسرسیوم تولید صادراتی، برندینگ و بازاریابی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، سرمایه گذاری و تولید بدون کارخانه در چارچوب سند راهبردی صنعت غذا مدنظر قرار گرفته خواهد شد.

وی با تشریح برخی ظرفیت‌های صنعت غذایی بیان کرد: وابستگی‌ها به واردات در این حوزه حداقلی و میزان ارزآوری آن زیاد است، تاب‌آوری در این حوزه بالاست و سبب امنیت پایدار خواهد شد.

برنامه زنجیره ارزش غذا

معاون امور صنایع وزارت صمت با اشاره به اینکه برنامه عملیاتی کنسرسیوم تولید و صادرات صنعت غذا تدوین شده است، گفت: برنامه زنجیره ارزش صنعت غذا نیز با محوریت مشارکت حداکثری و فعالانه بخش خصوصی به زودی تدوین و در حضور وزیر صمت ارایه خواهد شد.

صادقی نیارکی با یادآوری اینکه برنامه عملیاتی توسعه صنعت پوشاک و کفش با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت رونمایی شد، گفت: در این برنامه ۴ موضوع تولید، تأمین و لجستیک، بازاریابی و فروش و همچنین زیرساخت‌ها مورد توجه قرار گرفت.