به گزارش آتیه‌آنلاین، جنگل‌های زاگرس یکی از عرصه‌های مهم تنوع زیستی ایران است. بر اساس اسناد موجود سرچشمه ۴۰ درصد از منابع آب کشور در این جنگل‌ها قرار دارد اما وضعیت زیستی جنگل‌های غرب کشور به هیچ وجه مطلوب نیست. زاگرس از چرای بی‌رویه دام، بهره‌کشی از عرصه‌های طبیعی و شخم و شیار زیرآشکوب و آتش‌سوزی‌های پیاپی رنج می‌برد.

چندی است سازمان جنگل‌ها در حال تدوین سندی برای مدیریت این عرصه‌های جنگلی است اما اعضای هیات علمی دانشکده‌های منابع‌طبیعی که عمدتا در حوزه زاگرس فعال هستند، ایراداتی را بر سند تدوین شده توسط سازمان جنگل‌ها وارد می‌دانند.

هشدار نسبت به نواقص برنامه‌ها

اعضای هیات علمی دانشگاه‌های کشور در نامه‌ای به رئیس سازمان جنگل‌ها نسبت به نواقص موجود در «پیش نویس سند راهبری حفاظت و مدیریت پایدار بوم سازگان زاگرس» هشدار دادند. در متن این نامه آمده است که سند یاد شده در اسفند ماه سال ۱۳۹۹ تدوین شده است.

اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها معتقدند: «فارغ از اینکه استحکام فنی و اجرایی سند تا چه حد مبتنی بر واقعیت‌های مستولی بر زاگرس است، چند نارسایی و تناقض در حوزه مشارکت موثر مراکز دانشگاهی در این سند به چشم می‌خورد که پیشنهاد می‌شود مورد بازبینی قرار گیرد».

به اعتقاد امضا کنندگان نامه، «شایسته بود در تنظیم و تدوین سند مذکور، مشارکت جدی مراکز دانشگاهی مرتبط یه ویژه دانشکده‌های منابع طبیعی حوزه زاگرس مورد توجه قرار گیرد تا با بررسی‌های عمیق‌تر و دوری از سطحی نگری‌های معمول به مسائل زاگرس، چنین سندی تدوین نمی‌شد. یکی از نشانه‌های غفلت و عدم یکپارچه‌نگری سند، علی‌رغم عنوان آن، چشم انداز و راهبردها حکایت از مدیریت پایدار کل مجموعه اکوسیستم‌های زاگرس است، اما تأکید و تمرکز بر مسائل جنگل و در حاشیه قرار دادن اکوسیستم‌های مرتعی، آبی و مباحث آبخیزداری به دور از رویکرد جامع‌نگری و مدیریت یکپارچه‌ای بوده که هدف این سند است. تعجیل در فرآیند سیاستگذاری و برنامه‌ریزی بدون بسترسازی مشارکت همه متولیان و ذینفعان که در نهایت به تدوین طرح یا سندی منجر شود که  مانند سایر طرح‌های پیشین اثر بخش نباشد، ظلم دیگری است که بر پیکر زاگرس مظلوم تحمیل می‌شود. براستی چرا همان فرایند تهیه طرح جایگزینی که برای ناحیه هیرکانی در نظر گرفته شده است و چند سالی از فرایند تهیه آن می‌گذرد را نباید در زاگرس هم تدارک دید؟ با کدام معیار و شاخص پایداری، اهمیت تأمل و جدیت تهیه طرح در هیرکانی بر زاگرس اولی است؟».

دانشگاهیان یادآور شدند: «ماهیت برخی اقدامات راهبردی اشاره شده با وظایف پژوهشی دانشگاه هم راستا است، اما در هیچکدام از راهبردهای شش گانه سند، نقشی برای مراکز دانشگاهی پیش‌بینی نشده است. عجیب است که حتی برای راهبرد «آشکارسازی تغییرات و پایش بوم سازگان زاگرس» دانشگاه دخالت داده نشده است».  

به گفته اعضای هیات علمی دانشگاه، «باوجود اینکه در اقدامات راهبردی نقشی برای مراکز دانشگاهی دیده نشده است، اما در اقدامات بلند مدت مشخص شده در طول برنامه هفتم توسعه، از مراجع علمی در کنار سایر مراجع درخواست برنامه زمانی بندی «پایش و ارزیابی کمی و کیفی بو سازگان زاگرس» شده است! همچنین همکاری وزارت علوم با معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری را برای ارایه برنامه جامعی در خصوص «حمایت از تحقیقات و فن آوری نوین در بوم سازگان زاگرس با بهره‌گیری از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپ‌ها به ستاد راهبری ملی» خواستار شده است. وقتی مشارکتی برای دانشگاه در اقدامات راهبردی پیش‌بینی نمی‌شود چگونه در برنامه زمان‌بندی چنین همکاری‌هایی انتظار می‌رود؟».

آنها ادامه می‌دهند: «اینکه در میان دستگاه‌های عضو ستاد راهبری نامی از وزارت علوم و مجموعه دانشگاه نیامده است، نشان‌دهنده عدم توجه به نقش کلیدی نهاد دانشگاه در اثرگذاری مدیریت زاگرس است. عدم توجهی که انتظارات و توقع سازمان از دانشگاه برای کمک به اکوسیستم زاگرس را نقض و به طور کلی زیر سوال می برد».

در پایان این نامه اشاره شده است: امضاء کنندگان ذیل تقاضا دارند در تدوین، اجرا و نظارت بر هر طرح و سندی که مدیریت منابع طبیعی زاگرس را هدف قرار می دهد، مراکز دانشگاهی به نحو موثر و شایسته ای مشارکت داده شوند و نقش ویژه همه دانشگاههای زاگرس به صورت تعیین نماینده ای از طرف هر دانشگاه در دستور کار قرار گیرد.

اسامی امضا کنندگان این نامه به شرح زیر است:

دکتر علیرضا صالحی، عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج

دکتر علی سلطانی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

دکتر رحیم ملک نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان

دکتر فرج الله ترنیان، عضو هیأت علمی دانشگاه لرستان

دکتر شعبان شتایی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

دکتر داود مافی غلامی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

دکتر صالح کهیانی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

دکتر سهراب الوانی نژاد، عضو هیأت علمی دانشگاه یاسوج

دکتر احمد ولی پور، عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان

دکتر مهتاب پیرباوقار، عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان

دکتر هانیه غفاری، عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان

دکتر کیومرث سفیدی، عضو هیأت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

دکتر ارسلان خلیل مقدم، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

دکتر روح الله رحیمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

دکتر بیت الله محمودی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

بنیاد حامیان منابع طبیعی زاگرس

انجمن زیست محیطی سبز چیا

انجمن جنگلبانی شعبه استان چهارمحال و بختیاری