اقتصاد خیابانی در مترو و خیابانهای تهران؛ ساماندهی یا حذف؟
دستفروشی در تهران شغلی سادهای نیست و موانع مختلفی سرراه دستفروشان وجود دارد با این همه هزاران نفر با این شغل امرار معاش میکنند. حالا باز هم مدیران شهری تهران به فکر ساماندهی آنها افتادهاند در حالیکه ریشه دستفروشی در اقتصاد کمقدرت کشور است.
در پیادهروهای باریک و شلوغ شهر، مردان و زنانی با کالاهای کوچک روی زمین یا چرخ دستیهایشان، روزانه برای زندگی خود و خانوادههایشان تلاش میکنند. بازارهای کوچک خیابانی، مسیرهای منتهی به مترو و گوشهای از میدانهای پرتردد، فضایی ایجاد کردهاند که اقتصاد خرد، امید به معیشت و زندگی شهری به شکل زندهای با هم تلاقی میکنند. اما این حضور، همواره محل مناقشه میان شهرداری، نیروهای انتظامی و دستفروشان بوده است.
مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، امروز در حاشیه صحن شورا درباره شناسنامهدار شدن دستفروشان به رسانهها گفت: اصولاً دستفروشی کاری نیست که بخواهند شناسنامهدار کنند و شغل درست حسابی محسوب نمیشود. متأسفانه دستفروشی در تهران یک کار ساده نیست؛ برخی از این افراد تیم دارند، گردنکلفت و با نفوذ هستند و با زور محلهها را اداره میکنند.
چمران تأکید کرد که پیادهروهای تهران عمدتاً باریک و ماشینمحور طراحی شدهاند و حضور دستفروشان در این فضاها به صلاح شهر نیست. او افزود: شناسنامه دادن یا اجازه چادر زدن به دستفروشان، همانند تجربه شمال پارک لاله، باعث ایجاد سرقفلیهای نجومی و تثبیت بازار غیررسمی میشود که به هیچ وجه به نفع شهر نیست.
روز گذشته هم مسعود لطفی، مدیرعامل شرکت بهرهبرداری متروی تهران، درباره وضعیت دستفروشان مترو توضیح داد: تمامی دستفروشان مترو شناسنامهدار شدهاند؛ اطلاعات هویتی، شماره ملی و شماره تماس آنها ثبت شده است. دستفروشان اتباع خارجی نیز ممنوع شدهاند و در صورت تکرار فعالیت، اموالشان ضبط خواهد شد.
او با اشاره به اینکه بازار بزرگ مترو با حجم بالای مسافر جذابیت زیادی برای دستفروشان دارد، افزود: همین امر بازگشت آنها را تسهیل میکند. اما مهمترین اقدام فرهنگی، همراهی مردم است؛ اگر شهروندان از دستفروشان خرید نکنند، آنها بازار خود را از دست میدهند.
چمران به این سخنان هم واکنش نشان داد و گفت: این اقدام اشتباه است؛ دستفروشی در مسیر راه و سر راه مترو، ضدساماندهی است. اگر مغازهای وجود دارد، باید سرقفلیدار مشخص باشد و اجازه چنین فعالیتی را نمیدهیم.
موضوع دستفروشی در مترو، یک مسئله چندبُعدی است؛ که مهم ترین آن معیشت افراد را در بر میگیرد .هفته گذشته هم مجتبی اقوامیپناه، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل، از شناسایی ۵۸ نقطه در تهران خبر داد که نیاز به ساماندهی دارند و اعلام کرد: برنامه ساماندهی دستفروشان از میدان ولیعصر آغاز شده است. گام نخست، ساماندهی در محل است تا مردم بتوانند راحت رفتوآمد کنند. گام دوم، هدایت افراد به بازارهای فاخر و گام سوم، مهارتآموزی آنهاست. اکثر دستفروشان جزو اقشار ضعیف جامعه هستند و نمیتوانیم برخورد سلبی داشته باشیم.
او درباره دیگر محورها هم گفت: محور تجریش در حال اجرا است و پس از یک وقفه کوتاه ادامه خواهد یافت. ساماندهی میدان هفتتیر نیز پس از میدان ولیعصر در دستور کار قرار دارد. همچنین برای وانتبارها، ایجاد پارکینگ و دریافت مجوز قانونی برنامهریزی شده است.
با وجود اظهار نظرهای مدیران شهری برای محدود کردن فعالیت دستفروشان آنها با تمام پیچیدگیها، مانند بسیاری از شهرهای بزرگ جهان بخشی از واقعیت اقتصادی و اجتماعی تهران هستند که با برخوردهای سلبی امکان ساماندهی آن وجود ندارد. همچنین بیکاری، وضعیت دشوار اقتصادی کشور، از بین رفتن کارگاهها و کارخانهها و در مجموع نازا بودن اقتصاد یک کشور باعث افزایش دستفروشی در شهرها میشود. برای کاهش دستفروشی باید قدرت اقتصاد کل کشور افزایش پیدا کند وگرنه هیچکدام از طرحهای به اصطلاح ساماندهی همانطور که تجربه نشان داده نتیجهای نخواهند داشت.
