به گزارش آتیه آنلاین، در ایران نیز بنا به دلایل مختلف، فرهنگی و تاریخی و حتی تا به امروز موضوع عدم شرایط مناسب جهت ورود به بازار کار بانوان مطرح بوده و آنچنان که باید مورد توجه و تمرکز تصمیم سازی‌ها قرار نگرفته است. به عبارتی ساختار بازار کار کشور از نظر جنسیتی نامتقارن است.

با استناد به آمارهای بیکاری و اشتغال موجود، سهم اندکی از بازار کار و جمعیت فعال کشور را بانوان تشکیل می‌دهند و عدم تعادل جنسیتی در بازار کار ایران قابل مشاهده است که این کاستی با توجه به توانمندی های این بخش از جامعه باید مورد توجه و برنامه ریزی ارکان مختلف تصمیم‌گیر کشور قرار گیرد.

سهم اشتغال بانوان در جهان و ایران

بر اساس آمارهای بین المللی، حدود دو سوم کارهای انجام شده و به نوعی اشتغال موجود در جهان توسط زنان صورت می گیرد که اگر این آمار را با ایران مقایسه کنیم در می یابیم که اشتغال زنان در کشومان در حدود ۴ برابر کمتر از مردان است و با اشاره به اینکه زنان در حوزه های مختلف، تحصیلاتی، فرهنگی، داشته‌های فنی و کارشناسی در حوزه های مختلف و توانایی اشتغال نه تنها کمتر از مردان قابل تکیه نیستند بلکه در بسیاری از جهات نظیر خروجی تحصیلات دانشگاهی، داشته های بیشتری برای ارائه توانمندی ها در بازار کار و اشتغال کشور دارند.

منطقی است که در راستای توسعه همه جانبه کشور و حرکت در مسیر برنامه ریزی شده در حوزه های مختلف، مسئولان دولتی از این پتانسیل بسیار قوی بانوان در حوزه های مختلف و به طور خاص در بازار کار و اشتغال نهایت بهره مندی را داشته باشند و به بانوان که نیمی از جمعیت کشور هستند، به عنوان سرمایه های کشور در راستای توسعه نگریسته و از آن غافل نباشند.

پیامدهای اثرگذار حضور بانوان در بازار کار و اشتغال

گفتنی است که افزایش آمار جمعیت فعال بانوان در کشور و حضور آنان در بازار کار، اشتغال و تولید با پیامدهای گوناگون مثبت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برابر خواهد بود که از آن جمله می توان به افزایش درآمد خانوار، کاهش بار تکفل و فشار اقتصادی بر مردان به عنوان تامین کننده تاریخی معاش در خانواده، رشد کمتر هزینه های تولید کالا و خدمات، استقلال مالی بانوان، دوبرابر شدن توان فکری، اقتصادی در کشور و بسیاری از موارد دیگر اشاره داشت که هر کدام از این موضوعات به تنهایی برای استفاده از ظرفیت های بانوان در حوزه کار، تولید و اشتغال کفایت می کند.

تحصیلات دانشگاهی، یکی از مزیت های بانوان در بازار کار

یک از شاخص های ورود به بازار کار در کشور و ظرفیت بخشی حوزه اشتغال و یکی از شروط کارفرمایان در راستای جذب نیروی کار، تحصیلات دانشگاهی است. با توجه به آمارهای موجود در کشور، به راحتی می توان گفت که خروجی دانشگاه‌ها در بسیاری از رشته های مختلف و در مجموع تمامی رشته های دانشگاهی در سال‌های اخیر به نفع بانوان سنگینی داشته و به معنی دیگر میزان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بانوان همواره بیشتر از مردان بوده است. اگر این مبحث مهم را در حوزه اشتغال مدنظر داشته باشیم، نمی توان عدم تعادل جنسیتی در بازار کار و اشتغال را توجیه کرد.

 عرضه ۵۶۶ هزار نفر نیروی کار سالانه

بر اساس داده های مرکز ملی آمار ایران، طی سالهای ۹۲ تا ۹۸ در حدود ۶.۲ میلیون نفر به جمعیت کشور افزوده شده است و تعداد ۳.۴ میلیون نفر وارد جمعیت فعال کشور شده است. طی ۶ ماه سال گذشته افزایش عرضه نیروی کار در کشور ۳.۴ میلیون نفر بوده است که به طور میانگین سالانه ۵۶۶ هزار نفر را شامل می شود. این موضوع نشان از افزایش مشارکت نیروی کار دارد که مشخص می کند نرخ مشارکت کار از ۳۷.۶ در سال ۹۲ به ۳۹.۹ در سال ۹۸ رسیده است.

فاصله معنادار جمعیت فعال مردان و زنان

جمعیت فعال مردان از ۱۹.۹ میلیون نفر در سال ۹۲ به ۲۲ میلیون نفر در سال ۹۸ رسیده در حالی که طی دوره مذکور جمعیت فعال زنان از ۳.۹ میلیون نفر به ۵.۹ میلیون نفر رسیده است. علل رشد در آمار جمعیت فعال زنان با توجه به اعمال سیاست ها و رویکردهای دولت به اشتغال زنان، تغییر فضای اقتصادی کشور و افزایش تعداد زنان تحصیلکرده است.

اشتغال مردان ۴ برابر زنان است / نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان

گفتنی است که در فاصله سالهای ۹۲ تا ۹۸ نرخ مشارکت اقتصادی برای مردان ۶۳.۷ و برای زنان ۱۴.۳ را نشان می دهد که به بیان دیگر از هر ۱۰۰ زن بالای ۱۰ سال ۱۴ نفر در فعالیت اقتصادی مشارکت دارند. باید در نظر داشت که همانطور که عرضه نیروی کار مردان ۴ برابر زنان است تقاضای نیروی کار نیز ۴ برابر زنان است.

در سال ۹۸  در حدود ۲۰ میلیون نفر از شاغلین کشور را مردان تشکیل دادند و شاغلین زن در حدود ۴.۳ میلیون نفر معادل ۷.۸ درصد را به خود اختصاص دادند. بر همین اساس نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان بوده است و حدود ۳۲ درصد کل بیکاران کشور را زنان تشکیل می‌دهند. این امر نشان از شکاف بزرگ نیروی کار در کشور دارد.

با استناد به آمارهای ارائه شده و شرایط بازار اشتغال و نرخ بیکاری هرساله و داده های جمعیتی در خصوص جمعیت فعال کشور در بین مردان و زنان و البته برنامه ریزی های دهه های گذشته در این خصوص و نرخ مشارکت پایین زنان در بازار کار کشور می توان به این نتیجه رسید که موانع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بر سر راه اشتغال زنان همواره وجود داشته و عاملی راستای عدم دسترسی عادلانه نیمی از جامعه به بازار کار و اشتغال و مولد بودن شده است.

نشانه های مثبت در نگاه عدالت گرایانه به بانوان در حوزه اشتغال

  با توجه به آمارهای ارائه شده علل رشد جمعیت فعال زنان را در سالهای اخیر می توان به اعمال سیاست‌ها و رویکردهای دولت به اشتغال بانوان، تغییر نسبی فضای اقتصادی کشور، افزایش زنان تحصیلکرده و تغییر قابل قبول فضای فرهنگی جامعه دانست و گفتنی است که در سالهای اخیر با تکیه بر برنامه های دولت در خصوص اشتغال که مواردی را مانند اجرای قانون اشتغال روستایی و عشایری، برنامه سیاست های فعال بازار کار، حمایت رسته های اشتغال‌زا با رویکرد بهره گیری حداکثری از ظرفیت های بخش های خصوصی و تعاونی شامل می شود، شرایط اشتغال و بازار کار برای بانوان تسهیل شده است. البته همچنان عدم تعادل جنسیتی در بازار کار و اشتغال کشور بسیار مشهود بوده و نیازمند برنامه ریزی های بلندمدت و تغییر نگاه جنسیتی در موضوعات مطرح شده در تصمیم سازی های اشتغال و بازار کار است.

احسان احمدی؛ روزنامه نگار