اوتیسم چه نوع بیماری است و علل به وجود آمدن آن چیست؟

اوتیسم نوعی اختلال عملکرد مغز است که به‌ دلیل اشکال در مراحل تکامل برخی نواحی مغز اتفاق می‌افتد. کودک با اختلال اوتیسم در برقراری ارتباط، روابط اجتماعی و عملکرد فردی با دیگر افراد متفاوت است. بر اساس تحقیقات انجام شده اوتیسم یک اختلال ارثی است که علت دقیق آن هنوز ناشناخته است. علل این اختلال عبارتند از: سابقه خانوادگی، جهش‌های ژنتیکی، فرزندآوری در سنین بالا، وزن کم هنگام تولد، قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سموم محیط و سابقه عفونت‌های ویروسی.

اوتیسم دارای چه علائم و نشانه‌هایی است؟

اوتیسم نوعی اختلال عصبی، روانشناختی و رشدی است که در آن، کودکان از سه بعد اجتماعی، ارتباطی و هیجان و بیان آن و مهارت‌های شناختی دچار مشکل می‌شوند. اوتیسم دارای علائم مختلفی است که ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. با این حال، شدت اختلال نیز بسته به سن و سطح رشد کودک تغییر می‌کند. علائم اوتیسم در نوزادان عبارتند از: نوزاد به چهره‌های جدید توجهی نمی‌کند، لبخند نمی‌زند، از حرکاتی مانند تکان دادن مدام بدن استفاده می‌کند، اشیاء را با چشم دنبال نمی‌کند، سرش را به سمت موضوعات جذاب برنمی‌گرداند و به روی چهار دست و پا نمی‌خزد. علائم متداول این اختلال در کودکان ۲ و ۳ ساله هم عبارتند از: مشکل در راه رفتن یا قرار گرفتن روی انگشتان، آنان ترجیح می‌دهند تنها با خود باشند، اغلب به زمین می‌خورند، توانایی تقلید ندارند، نمی توانند دستورالعمل‌های ساده را دنبال کنند، دایره اصوات، کلمات و حرکات‌شان محدود است، علاقه‌ای به بازی یا تعامل با دیگران ندارند، ارتباطاتی محدود و استفاده از کلمات در مکالمات ندارند و صف کردن ماشین‌های اسباب‌بازی به جای بازی با آن‌ها.

از نظر رفتاری، کودکان مبتلا به اوتیسم چه رفتاری دارند؟

کودک اوتیسمی بسیار حساس است و ممکن است در مواجهه با صداها، تماس، بو، یا دیدن مناظری که برای دیگران عادی است، واکنش‌های غیرعادی نشان دهد. حرکات بدنی تکراری و تقلیدی مانند تاب خوردن، قدم زدن، دست زدن، چرخیدن دور خود، بالا و پایین پریدن، بازی با دست‌ها و پاها در کودکان اوتیسم شایع است. نسبت به افراد واکنش‌های غیرمعمول انجام می‌دهند یا به اشیاء وابستگی شدید پیدا می‌کنند یا ممکن است به خودشان آسیب بزنند. بعضی مواقع ممکن است هرگز متوجه افراد، اشیاء یا فعالیت‌های افراد خود نشوند. بعضی از این کودکان ممکن است دچار تشنج‌های شدید شوند که در بعضی موارد این تشنج‌ها در دوران بلوغ رخ می‌دهد. البته کودکان اوتیسمی گاه مهارت‌های مختلفی دارند، مانند: طراحی، ساخت موسیقی، حل کردن مسائل ریاضی، یا حفظ کردن برخی مطالب سنگین و در تست‌های هوش غیرکلامی دارای هوش متوسط حتی بالایی هستند. به طور کل مشکلات رفتاری شایع در اختلال اوتیسم شامل پرتحرکی، کم‌تحرکی، پرخاشگری، کوبیدن سر به دیوار یا سطوح مختلف، گاز گرفتن خود، خراشیدن بدن، کندن موی خود و مقاوت در برابر تغییر روال عادی است.

این اختلال چگونه تشخیص داده می‌شود و چگونه باید با آنها برخورد شود؟

معمولاً یک تیم پزشکی باتجربه در تشخیص اوتیسم، ارزیابی‌های لازم را انجام می‌دهد. این تیم ممکن است شامل متخصص مغز و اعصاب کودک، متخصص تکامل کودک، روانشناس و روانپزشک کودکان و کاردرمانگر باشد. ارزیابی تشخیصی این اختلال عبارتند از: معاینات پزشکی و عصبی، ارزیابی توانایی‌های شناختی کودک، ارزیابی توانایی‌های زبانی کودک، مشاهده رفتار کودک، گفت‌وگو با والدین در مورد رفتار و تکامل کودک و ارزیابی مهارت‌های متناسب با سن کودک برای انجام فعالیت‌های روزانه به طور مستقل، مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن.

در سن قبل از ۳ سالگی وقتی بیماری کودک تشخیص داده می‌شود می‌توان از طریق آموزش‌های انفرادی در خانه و به کمک مادر مشکلات رفتاری- شناختی او را تا حدودی حل کرد، به نحوی که در سن مدرسه، کودک حتی از همسالان خود از نظر شناختی هم بهتر باشد. این کودک مهارت‌های پیش‌دبستانی و دبستانی را کسب کرده و تا حدودی توجه دارد و می‌تواند سر کلاس بنشیند اما برای ارتباطات اجتماعی مهارت کافی ندارد. تنها دلیل این موضوع نیز حضور نداشتن این کودکان در اجتماع است. کودکان اوتیسم در بیان احساسات خود مشکل دارند، به همین دلیل گاهی رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند. در مقابل اکثر والدین و اطرافیان آن را به منزله بدخلقی و شیطنت کودک خود می‌پندارند. در واقع کودک اوتیسم از طریق رفتارهای خود سعی در بروز احساسات و عواطف خود دارد. بنابراین والدین برای ارتباط مؤثر با کودک باید سعی کنند در بروز احساساتش به او کمک کنند و راهنمای او باشند. بازی‌هایی که نیاز به تعامل و ارتباط چهره به چهره با والدین دارند برای این کودکان مناسب است. قوانین بازی هم باید برای کودک قابل فهم باشد. سطح آن را نیز باید با توجه به پیشرفت کودک در مهارت‌های اجتماعی افزایش داد. شن بازی و بازی با گل برای این کودکان بسیار مناسب است.

آیا اختلال اوتیسم قابل درمان است؟

درمان اوتیسم شامل آموزش رفتاری ویژه است. آموزش رفتاری باعث ایجاد رفتار مناسب در کودک و تدریس نحوه برقراری ارتباط و نحوه کمک به خود فرد اوتیسیک با افزایش سن می‌شود. با انجام درمان اولیه اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم یاد می‌گیرند با دیگران ارتباط برقرار کنند. آنان یاد می‌گیرند همزمان با افزایش سن خود با دیگران ارتباط برقرار کنند و کارهایشان را انجام دهند. بسته به بیماری کودک، درمان ممکن است شامل مواردی مانند گفتار درمانی یا درمان فیزیکی باشد. گاهی دارو برای درمان مشکلات مانند افسردگی و رفتارهای وسواسی – اجباری استفاده می‌شود. نوع درمان دقیق مورد نیاز کودک بستگی به علائمی دارد که برای هر کودک متفاوت است و ممکن است در طول زمان تغییر کند. از آنجا که رفتار افراد مبتلا به اوتیسم بسیار متفاوت است، ممکن است موضوعی که به یک فرد کمک می‌کند در مقابل به آنان هیچ کمکی نکند.