به گزارش آتیه‌آنلاین، حدود دو سال است که وضعیت اینترنت وارد فضای جدیدی شده است. در این مدت به استناد آمارهای ارائه شده از سوی وزارت ارتباطات، برای توسعه زیرساخت‌های دسترسی به اینترنت اقدامات متعددی صورت گرفته و ارائه بسیاری خدمات بر بستر اینترنت رفته است اما با این وجود در زندگی روزمره کندی و فیلترینگ صورت گرفته در زمینه اینترنت فریاد مردم را به آسمان برده است.
از سویی طبق قوانین استفاده از انواع فیلترشکن جرم محسوب می‌شود و از سوی دیگر اظهارات و آمارهایی درباره تجارت چند میلیاردی فیلترشکن‌ها منتشر می‌شود. از سویی بسیاری از پلتفرم‌ها و شبکه‌ها محدود و مسدود شده‌اند و از سوی دیگر مثلا در همین ایام انتخابات شاهد حضور پررنگ کاندیداها در این شبکه‌ها هستیم.
حال سئوال اینجاست که نامزدهایی که بخش مهمی از تبلیغات خود را در فضای مجازی دنبال می‌کنند آیا پس از روی کار آمدن فکری به حال اینترنت خواهند کرد؟
طی روزهای گذشته و در جریان مناظرات و اظهارات انتخاباتی در این باره صحبت‌های متعددی مطرح شده است. اینکه صورت مسئله را پاک کنیم و فقط روی یک موضوع مثل فیلترینگ تمرکز کنیم که در مقطعی تصمیمی تا حدودی قابل‌توجه و درست بود که در خیلی از زمینه‌ها اینطور است که در مقطعی یک کار قابل دفاع است، اما استمرارش نگران‌کننده و مشکل‌ساز است.
پورمحمدی: وقتی مافیای وی‌پی‌ان به میدان می‌آید
مصطفی پورمحمدی یکی از این نامزدهاست که در مناظرات برگزار شده درباره فیلترینگ تاکید کرد: «اینکه مافیای وی‌پی‌ان به میدان می‌آید، هم کیسه مردم خالی می‌شود، هم سرعت اینترنت محدود می‌شود و هم امنیت به مخاطره می‌افتد.»
وی یادآور شد: «من در دولت یازدهم خودم در موضوع دولت الکترونیک و فضای مجازی تقریباً فعال بودم و کارهای بزرگی هم در این زمینه انجام دادم، در آن زمان تاکید جدی بر بخش خصوصی و غیره داشتم که همه جمع شویم و یک پیام‌رسان توانمند برای حل نیازهای داخلی و پاسخگویی و اینکه ما را در منطقه به قدرت برتر در این زمینه بدل کند و حداقل در عرصه جهان اسلام یک پیام‌رسان قابل‌قبول باشد، برسیم.»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت: «ارزیابی من این بود که توانایی طراحی چنین پیام‌رسانی را داریم اما متاسفانه تا دیدند در این زمینه سود وجود دارد و ظاهرش قشنگ است و بروز و ظهور دارد، هر دکانی، هر نهادی، هر موسسه عمومی و خصوصی راه افتاد که پیام‌رسان درست کند؛ این اصلا مسئله و مشکل ما شد.»
پورمحمدی ادامه داد: «آن زمان گفتم حتی اگر الان مشکل داریم با یکی از پیامرسانهای بین‌المللی که البته آنوقت پیشنهاد اولم غربی نبود، شرقی بود، صحبت اولیه شد اما با بهانه‌های بسیار کوچک کسانی‌که حاضر بودند شریک ما شوند، سهم شراکت خوبی به ما بدهند و دانش ما بالا برود را از دست دادیم و یکی دوبار که یک پیام‌رسان غربی وقتی ما شرط گذاشتیم و کمی بازی درآورد، آقایان عقب‌نشینی کردند. متاسفانه فرصتهای ما در این زمینه از دست رفته و به این مشکلات در حوزه فضای مجازی و فیلترینگ برخورده‌ایم.»
پزشکیان: چه کسی فیلترشکن می‌فروشد؟
مسعود پزشکیان دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری این دوره است که او هم در نقد وضعیت موجود و فیلترینگ اظهارات متعددی داشته است.
پزشکیان در صحبت‌های خود چنین تاکید کرده که «اگر به ریاست جمهوری برسم، قطع و یقین، این روند فیلترینگ که زندگی مردم را متاثر کرده و مردم را عصبانی می‌کند را تغییر خواهم داد.»
وی در مناظره تلویزیونی اخیر در این باره تاکید کرد: «با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم. بسیاری از افرادی که از طریق فضای مجازی امرار معاش می‌کردند با اعمال فیلترینگ زندگی‌شان به هم ریخت و میلیون‌ها انسان با این اقدامی که انجام شد تحت تاثیر قرار گرفتند.»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به رونق کاسبی فروشندگان فیلترشکن گفت: «اینکه چرا بررسی و پیگیری نمی‌کنند که چه کسی است فیلترشکن ها را می‌فروشد، موضوع قابل بحثی است؛ وقتی از وضعیت فضای مجازی صحبت می‌شود اینطور به نظر می‌رسد که مشکل جای دیگری است چرا که همه موافقیم که فیلترینگ نباشد.»
وی ادامه داد: «اعتقاد من بر این است که باید دسترسی به فضای مجازی را آزاد کنیم؛ توییتر محل آموزش است می‌توانیم بسیاری از علوم را از آنجا یاد بگیریم و ارتباطات خود را افزایش دهیم. اگر من رئیس جمهور شوم قطعاً در مقابل ممنوعیت‌هایی که اعمال شده و موجب عصبانیت شده و موجب تخریب بسیاری از مشاغلی که در فضای مجازی وجود داشت شده است، می‌ایستم؛ این به معنای آن نیست که اگر قرار است در بحران‌های خاصی مداخله شود، مداخله‌ای نشود؛ این مداخلات انجام خواهد شد چراکه همه کشورها در زمان بحران در دسترسی به اینترنت اختلال ایجاد می‌کنند اما الان وقتی که فضا آزاد است چه لزومی دارد ما بیاییم اینترنت را قطع کنیم و فیلتر بگذاریم و عده‌ای پیدا شوند که فیلترشکن بفروشند.»
پزشکیان همچنین با تاکید بر اینکه «دسترسی به فضاهای مستهجن با استفاده از فیلترشکن خیلی راحت‌تر شده است»، گفت: «دولت باید نظارت و جلوگیری کند تا کاربران اینترنت به آن فضاها نروند؛ دولت با آزاد کردن اینترنت می‌تواند فضا را مدیریت کند چرا که در صورت مدیریت دولت، او می‌تواند اجازه ندهد که کاربران به فضاهایی که نباید بروند، مراجعه کنند اما در عین حال نیز باید اجازه مردم از این فضا استفاده کنند.»
قالیباف: فیلترینگ خطرات و فساد زیادی به دنبال دارد
حتی در میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، محمدباقر قالیباف که در زمان وقوع محدودیت‌ها ریاست مجلس شورای اسلامی را برعهده داشته و در دوره ریاست او بر مجلس شاهد تصویب طرح‌هایی مانند صیانت بوده‌ایم در مناظرات از اعمال فیلترها انتقاد کرده و معتقد است: «بحث فضای مجازی بسیار مهم است، فضای مجازی فضای زندگی مردم در تمام ابعاد آن است؛ مردم عین فضای حقیقی را در فضای مجازی زندگی می کنند.»
وی در عین حال تاکید کرد: «با موضوع فیلترینگ مخالفم چون خطرات و فساد زیادی به دنبال دارد. فضای مجازی یک فرصت برای ما است البته ما در شرایطی تصمیمی گرفته و بعد آن را تبدیل به تهدید می کنیم. زمانی مثل ۱۴۰۱ موضوعات امنیتی است که بحث آن جداست کما اینکه در تمام دنیا امنیت اولویت است ولی در سایر شرایط نباید اینگونه باشد.»
قالیباف همچنین حکمرانی در فضای مجازی را ضروری خواند و گفت: «حتما حکمرانی در فضای مجازی مثل زندگی معمولی ضروری است. بخش عمده موضوعات اقتصادی در فضای مجازی است که باید از آن استفاده کرد.»
وی اظهار کرد: «ما می‌توانیم از ظرفیت جوانان در حوزه بازی‌های رایانه‌ای استفاده کنیم اما چگونه این کار را با سرعت اینترنت فعلی و فیلترینگ انجام دهند؟»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: «وضعیت به گونه‌ای شده که استفاده از فیلترشکن ها از ۲۲ درصد به ۶۷ درصد رسیده است یعنی به جای مسدودسازی خطر را بیشتر کردیم لذا هم خسارات اقتصادی و مالی و هم خسارت اخلاقی و رفتاری دیدیم؛ نوجوانان می تواند از طریق همین بازی ها و فضای مجازی فرهنگ فارسی و انقلاب را گسترش دهیم اما بررسی کنید که چگونه برخی کشورها از طریق فضای مجازی روی جوان ها تاثیر گذاشته اند.»
قالیباف ادامه داد: «مجلس یازدهم و دولت سیزدهم مصمم به تکمیل شبکه ملی اطلاعات بود که بیش از ۷۵ درصد پیش رفت و در آینده نزدیک سرعت اینترنت حل می شود تا اعصاب‌خوردی از مردم برداشته شود.»
وی همچنین گفت: «البته در این راه رعایت حکمرانی در فضای مجازی ضروری است یعنی دولت باید تضمین کننده حقوق مادی و معنوی باشد؛ یکی از نگرانی ها مردم برای استفاده از سکوهای خارجی، احساس ناامنی است حضرت آقا حکم و فتوا دادند که دخالت در زندگی مردم حرام شرعی است که این شامل فضای مجازی هم می شود؛ باید این را تضمین کنیم.»
رئیس مجلس در پایان نیز چنین تاکید کرد که «هم باید سرعت اینترنت را حل کرد و هم با حکمرانی درست از فرصت های فضای مجازی استفاده کرد که در غیراین صورت خسارت فرهنگی و مالی به دنبال دارد.»
جلیلی: ایجاد پیامرسانهای داخلی کار بزرگی بود
اما سعید جلیلی را شاید بتوان کاندیدایی دانست که حداقل در مذمت فیلترینگ به اظهار نظر خاصی نپرداخته و نکته ای در این باره نگفته است. وی به جای انتقاد از اینترنت به تقدیر از تلاش‌های صورت گرفته و انجام بومی‌سازی در فضای مجازی پرداخت و گفت: «من درود می‌فرستم به دانشمندان و متخصصانی که در موضوع فضای مجازی منفعل برخورد نکرده و سعی کردند فضای مجازی را خوب بشناسند و بر آن سوار شده و حمکرانی کنند. ایجاد پیامرسانهای داخلی مثل بله، روبیکا، سروش، ایتا، نشان، بلد، اسنپ، تپسی کافه بازار و باد صبا کار بزرگی بود که در موضوع فضای مجازی برخورد فعالانه داشتند. امروز در سطح جهان، فضای مجازی نقش فزاینده‌ای در حکمرانی دارد و گفته می‌شود که مرزهای جدید آنجاست که سکو، کاربر موثر و فعال داشته باشند.»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرد: «امروز خیلی از کشورها دنبال بین المللی کردن سکوهای داخلی خود هستند و قوانین سخت‌گیرانه برای سکوهای دیگر کشورها تصویب کنند. مردم ما نوع برخورد آمریکا با تیک‌تاک را مشاهده کردند. یا اخیرا اتحادیه اروپا دو قانون دوقلو تصویب کرده است که برای آمریکا و سایر کشورها محدودیت‌هایی قائل شد. این وضعیت فضای مجازی در عرضه جهانی است.»
وی ادامه داد: «در هوش مصنوعی نگرانی آن‌ها این است که کسانی حاکم شوند که از یک طرف اطلاعات معتبر را سرکوب کنند و از طرف دیگر داده‌های غلط را اشاعه دهند که این کار همه مناسبات را می‌تواند بر هم بزند. در این زمینه فضای مجازی یکی از ابزارهای سلطه آن‌ها می‌شود و ده‌ها هزار سایت علمی و پژوهشی را بر روی جوانان ما می بندد. عکس حاج قاسم را حذف می کنند.»
جلیلی افزود: «جوانانی که در این عرضه وارد شده‌اند، موجب شده‌اند کشور ما یک مصرف کننده نباشد بلکه حکمرانی را به داخل کشور آوردند و نشان دادند وقتی فعال باشید، مردم استقبال می کنند. «نشان» جای «ویز» را گرفت چون خدمات خوبی داد. سکوهای ارتباطی می‌توانند سکوی جهش مردم ایران باشند. ما امروز یک ظرفیت بسیار خوبی داریم و یک جهان فرصت در این زمینه داریم. اگر با استفاده از همین ظرفیت‌ها برای کسانی که محتوا تولید می‌کنند، ۱۰ درصد اینترنت مصرفی را بپردازید چه موج وسیعی از اشتغال ایجاد خواهد شد؟ برای بسیاری زنان در این بستر چقدر شغل و درآمد کسب خواهند شد؟ میلیون‌ها نفر صاحب شغل می‌شوند به شرطی که دولت سهم آن‌ها را از درآمد اینترنت پرداخت کند.»
زاکانی: صیانت موضوعیت دارد اما فیلترینگ خیر
علیرضا زاکانی نیز از دیگر منتقدان وضعیت فیلترینگ بود که در صحبت‌های خود در این باره گفت: «هیچ ملتی و دولتی نیست که درک درستی داشته باشد و سرزمین و افکار عمومی خودش را در اختیار بیگانگان بگذارد. صیانت موضوعیت دارد اما فیلترینگ خیر. دوستانی که درباره فیلترینگ صحبت کردند بی‌پروایی کردند و امکان استفاده از پیام‌رسان‌ها را به گونه‌ای فراهم کردند که برای کشور ضابطه‌مند نبود. بعد دکانی به اسم فیلترینگ باز کردند و شروع به مزاحمت برای مردم کردند. دولت با انتقال سرورهای این پیام‌رسان‌ها به داخل کشور مشکل را می‌تواند حل کند.»
زاکانی ادامه داد: «نباید مانع این اپلیکیشن‌های خارجی شد به شرطی که آن‌ها هم به قانون ایران احترام بگذارند و رعایت کنند. فضای مجازی برای کشور موهبت است چون زمینه ارتباط و تعامل را با جهان فراهم می‌کند. فضای مجازی و هوش مصنوعی زمینه کار، تلاش، توسعه فناوری و زیرساخت‌های حکمرانی را فراهم می‌کند. ما از هوش مصنوعی در شهرداری استفاده کرده‌ایم و پیشرفت‌های خوبی داشتیم. سرعت اینترنت در دولت رییسی قرار است تا ۵۰ برابر افزایش یابد.»
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: «از آمریکایی‌ها لااقل به خاطر نوع برخوردش با تیک‌تاک یاد بگیریم.»
قاضی زاده هاشمی: باید وارد حکمرانی اینترنتی شویم
امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نیز در اظهارات خود به انتقاد از فیلترینگ پرداخت و تاکید کرد: «مردم وقتی صحبت‌های ما را می شنوند می گویند اینان فرزندان ما را فرزندان خود نمی دانند. به عنوان یک پدر می گویم اگر زخمی به دست و پای فرزندمان یا به روحش وارد شود چگونه برخورد می‌کنیم؟ اگر سایت‌های مستهجن روان فرزندانمان را نابود کند چگونه باید برخورد کنیم؟ بعضی از حرفایی که می‌زنیم از سر بی مسولیتی است. باید سرعت را بهبود ببخشیم اما نگاه کنید ببینید چه اقداماتی در سه سال دولت شهید رئیسی انجام شده است؟»
وی ادامه داد: «اگر فیلترینگ را برداریم و بسترهایمان را به پیام رسان های خارج ببریم و آنان حساب های ما را بستند چه باید کنیم؟ اگر کلاهبرداری از مردم انجام شد چه کنیم؟ دیدیم که اینان با عکس حاج قاسم، قهرمان ملی ما چه کردند. مکرون نیز گلایه از اینترنت آمریکایی دارد.»
این نامزد انتخاباتی با بیان این که کم کاری و عقب ماندگی هایی داریم، گفت: «همان طور که در مواردی به مثل اوبر و آمازون نیاز نداریم چون نیازهای داخلی آن را برطرف کرده ایم. عدم سرمایه گذاری دولت برای پیام رسان های جهانی باعث شده عقب بیفتیم. با کشورهایی که فرهنگ یکسان داریم باید پیام رسان های بین المللی ایجاد کنیم. باید وارد حکمرانی اینترنتی شویم. دولت سیزدهم در موضوع فضای مجازی سرمایه گذاری جدی کرده است.»
مسئولیت فیلترینگ اینترنت با چه کسی است؟
اما اگر بخواهیم جامع‌تر بررسی کنیم باید گفت تصمیم‌گیری درباره فیلتر یا رفع فیلتر اینترنت موضوعی نیست که تنها در دست و اختیار رئیس جمهور باشد. حتی در مناظره‌های صورت گرفته نیز زاکانی در انتقاد به پورمحمدی چنین عنوان کرد که «اگر قرار باشد کسی درباره فیلترینگ صحبت کند، آن فرد نباید جناب آقای پورمحمدی باشد که خودش در دوره تصدیش یکی از عوامل فیلترینگ بود.» همین ادعا کافی است که بار دیگر یادمان بیاید تصمیم گیری درباره رفع فیلتر اینترنت بر عهده یک فرد و یک مسئول نخواهد بود.
همچنین عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات نیز اخیرا تاکید کرده است: «ما در وزارت ارتباطات تمام تلاشمان این است که کیفیت و سرعت شبکه کشور افزایش دهیم بنابراین کسی که به دنبال توسعه است به دنبال اختلال نیست. هیچ کس در وزارت ارتباطات به دنبال ایجاد اختلال نیست و با هرکسی بخواهد ایجاد اختلال کند برخورد خواهد شد.»
وی در عین حال مسئولیت فیلترینگ را به عهده نهادهای امنیتی انداخته و چنین عنوان کرده است که «اینترنت در دولت سیزدهم هیچ‌گاه قطع نشده است. اگر یادتان باشد اینترنت در دولت قبل به طور کامل در آبان ۹۸ قطع شد. در مهر ۱۴۰۱ با توجه به شرایط کشور و با توجه به دستور نهادهای امنیتی به ما مبنی بر اینکه اینترنت باید قطع شود، ما اینترنت را کامل قطع نکردیم. درواقع ما در دولت سیزدهم هیچوقت اینترنت را به طور کامل قطع نکردیم و تنها اینترنت همراه در ساعاتی از روز قطع شد.»
حتی در دولت سیزدهم نیز زمانی که به رئیس جمهور چنین گفته شد که در زمان قبل از انتخابات درباره اینترنت چه صحبت‌هایی داشته، ابراهیم رئیسی گفته بود: «بحث رفع محدودیت پلتفرم‌های خارجی یک امر فراقوه‌ای است که در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی پیگیری می‌شود.»
وزیر ارتباطات دولت سیزدهم نیز بارها تاکید کرده بود: «مصوبه فیلتر شدن اینستاگرام و تلگرام که رئیس جمهور هم به آن اشاره کردند ارتباطی به وزارت ارتباطات یا حتی دولت ندارد؛ این تصمیمی است که در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با حضور سران سه قوه گرفته شده است.»
نظر شما