خیلی از مردم به محض شنیدن نام سرطان دچار نگرانی و هراس می‌شوند. آیا واقعا سرطان ترسناک است؟

سرطان مراحل خاص خودش را دارد و در خیلی از مواقع خاطرات بدی که ما از سرطان داریم مربوط به بیمارانی هستند که در انتهایی دوره بیماریشان سختی‌های زیادی را تحمل کرده‌اند. اما اگر چارچوب اصلی سرطان را بشناسیم و بدانیم که در مراحل اولیه قابلیت درمان قطعی را دارد قطعا ترسناک نیست. مهم این است که سرطان در چه مرحله‌ای شناسایی شود و در چه مسیر درمانی بیمار هدایت شود. واقعیت این است که اکثر سرطان‌ها درمان قطعی دارند ولی در بسیاری از مواقع بیماران به علایم اولیه توجهی نمی‌کنند و در مراحل پیشرفته بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند که بیماری گسترش پیدا کرده است. متاسفانه خیلی از مواقع نسبت به علایم هشداری که بدن به ما می‌دهد بی‌توجه هستیم و این باعث می‌شود که سرطان این فرصت را پیدا کند که گسترش زودرس پیدا کند. ولی اگر سرطان را زود تشخیص دهیم و خوب مدیریت درمان را انجام دهیم سرطان مانند خیلی از بیماری‌های عفونی هم قابل کنترل است و هم درمان قطعی دارد.

در حال حاضر بیشترین آمار ابتلا به کدام سرطان‌ها بالاست؟

از نظر اپیدمیولوژی به نظر می‌رسد که در جامعه میزان ابتلا به انواع سرطان بین زنان و مردان متفاوت است. این تفاوت حتی در نقاط جغرافیایی هم خودش را نشان می‌دهد ولی به‌طور کلی سرطان دستگاه گوارش کولون و معده شایع است و در شمال ایران هم سرطان مری و معده شایع‌تر است. در مردان سرطان پروستات و در زنان سرطان پستان همچنان بیشترین میزان ابتلا به سرطان را به خود اختصاص داده است و این در حالیست که حجم زیادی از هزینه‌های درمانی را این چند سرطان به خود اختصاص داده‌اند.

به سرطان معده به عنوان یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در کشور اشاره کردید ممکن است در مورد این سرطان توضیحاتی بفرمایید؟

سرطان معده یکی از سرطان‌های جدی در انسان است. مسئله مهم در مورد این سرطان این است که در چه مرحله‌ایی شناسایی شود. سرطان معده در بسیاری از مواقع علامت مشخصی ندارد که بیماران به‌موقع مراجعه کنند تنها در موقع دردهای گوارشی که با داروها برطرف می‌شود خودش را نشان می‌دهد از اینرو بیماران دیرتر به پزشک مراجعه می‌کنند و بسیاری از بیماران در مراحل پیشرفته بیماری به پزشک مراجعه می‌کنند. سرطان معده در ژاپن شیوع بسیار بالایی دارد و در نواحی شمال ایران هم سرطان مری و معده شیوع بسیار بالایی دارد. اگر بتوانیم هر چند سال یکبار آندوسکوپی کنیم در مراحل اولیه این بیماری شناسایی شود تشخیص و درمان آن خیلی بهتر است و این در حال است که سرطان معده نیاز به چند مرحله درمان از جمله شیمی درمانی، جراحی و در نهایت خیلی از بیماران هم نیاز به رادیوتراپی هم پیدا می‌کنند و این سه درمان در مراحل اولیه انجام می‌شود. ولی در مراحل پیشرفته جراحی و رادیوتراپی حذف می‌شود و فقط از درمان‌های دارویی استفاده می‌شود و تنها می‌توانیم بیماران را مدتی کنار خودمان نگه داریم. اگر کاهش وزن بدون دلیل برای کسی پیش می‌آید یا خونریزی گوارشی که ممکن است یک بار اتفاق بیفتد و به آن توجه نشود و دردهای ناحیه معده که نوعش عوض شده است نیاز هست که فرد با یک متخصص داخلی مشورت کند زیرا که این علایم نشان می‌دهد یک اتفاق مهم در بدن در حال وقوع است و این اتفاق اگر زودتر کشف شود قطعا درمان‌ها علاج‌بخش خواهد داشت. صدای بدن خودمان را باید بشنویم و هر تغییری را یک هشدار مهم بدانیم و با پزشک مشورت کنیم.

آیا علت افزایش سرطان مری و معده در شمال کشور مشخص شده است؟

شیوع افزایش سرطان معده از اردبیل تا استان گلستان وجود دارد و ما از نظر شیوع در کنار ژاپن و کشورهای آسیایی شرقی دارای شیوع بالای سرطان‌های دستگاه گوارش فوقانی هستیم. این در حالیست که دلایل متعددی برای مسئله ذکر شده است که می‌توان به نوع خاک آن منطقه، کودهای حیوانی، مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی و نوع غذاهایی که استفاده می‌شود که معمولا دودی می‌شوند اشاره کرد.

وضعیت سرطان پستان چگونه است و آیا در نقاط خاصی از کشور دیده می‌شود؟

سرطان پستان خیلی ارتباطی با سبک زندگی یا غذا خوردن ندارد بررسی‌ها حاکی از این است که در دنیا و همچنین در ایران از هر 5 تا 6 زن یک نفر به این سرطان مبتلا می شوند و مساله مهم در مورد سرطان پستان این است که خیلی تست غربالگری ساده‌ای دارد و مانند آندوسکوپی و کولونوسکوپی که انجام‌دادن آنها نیاز به کارهای تخصصی دارد نیست و با انجام‌دادن مامو گرافی و سونوگرافی از پستان خیلی زود می توانیم بیماری را کشف کنیم تا بیماری کنترل شود و بیمار دیگر نیاز به شیمی‌درمانی و رادیوتراپی و درمان‌های دیگر نداشته باشد.

لطفا در مورد افزایش سرطان پروستات هم توضیحاتی بفرمایید؟

سرطان پروستات در اثر هورمون مردانه به‌وجود می‌آید و هر چه فرد بیشر در مواجه با هورمون مردانه باشد در معرض ریسک سرطان پروستات قرار می‌گیرد. مهم‌ترین دلیل بروز سرطان پروستات در مردان بالا رفتن سن است. هر چه که سن بالاتر می‌رود هورمون آندروژن که هورمون مردانه در مواجهه با پروستات بیشتر می‌شود ممکن است ژنتیک هم در این مساله دخیل باشد ولی سن بالا عامل مهم ابتلا به این سرطان است. سرطان پروستات هم مانند سرطان پستان یک تست ساده آزمایشگاهی به نام PSA دارد که به‌راحتی قابل شناسایی است و باید مردان بالای 50 سال حتما این آزمایش را انجام دهند تا در صورتیکه مبتلا باشند هر چه زودتر درمان شوند.

آیا درمان‌های جدیدی برای بیماران مبتلا به سرطان وجود دارد؟

بله در سال‌های اخیر بیولوژی سرطان پیشرفت‌های زیادی کرده است. ما در گذشته فکر می‌کردیم سرطان رشد بیش از حد است از اینرو از داروهای شیمی‌درمانی به طور غیرهدفمند استفاده می‌کردیم ولی با شناخت دقیقی که امروزه از بروز سرطان و بیولوژی آنها داریم می‌دانیم که مثلا سرطان ریه از کدام مسیر سلولی رشد می‌کند و یا از کدام مسیر سلولی سرطان کولون رشد می‌کند از اینرو می‌توانیم بیماری را با درمان‌هایی هدفمند بهبود بخشیم. نتایج درمان‌های هدفمند با روش شیمی‌درمانی بسیار متفاوت است و خوشبختانه در سال‌های اخیر درمان‌های هدفمند هم به‌وجود آمده است به‌طوریکه می‌توانیم سیستم ایمنی بدن را علیه سرطان تشدید کنیم. درست مانند واکسن که می‌تواند جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد سرطان را در مواجعه با سیستم ایمنی بدن قرار می‌دهیم و خود سیستم ایمنی بدن می تواند سرطان را از بین ببرد.

آیا داروهای جدیدی هم برای سرطان تولید شده است؟

در 10 سال اخیر شاهد خیلی از پیشرفت‌ها در حوزه دارو درمان بوده‌ایم و تمام تلاشمان این است که از داروها هم به‌طور هدفمند استفاده کنیم چون وقتی اطلاعات خیلی دقیقی داریم چه مسیری باعث می‌شود که سلول سرطانی رشد بی‌رویه داشته باشد و علت رشدش کدام مسیر درون سلولی است. ما از داروهایی استفاده می‌کنیم که این مسیر درون سلولی را مهار کند می‌توانیم سرطان را کنترل کنیم. ما با تراگت‌تراپی و درمان‌های ایمنوتراپی می‌توانیم سرطان‌ها را در مراحل ابتدایی درمان کنیم و این در حالیست که در حال حاضر درمان‌های ما بسیار موثر واقع می‌شوند و با نتایج بسیار شگرف در درمان روبرو می‌شویم و عوارض کمی را به بیمارانمان تحمیل می‌کنیم.

آیا این داروها در دسترس همه قرار دارند؟

واقعیت این است که مسایل حوزه پزشکی در جامعه ایرانی به نسبت دنیا در حال پیشرفت است و از تولید علم در خیلی از مواقع محدودیت داریم ولی نکته مهم این است که این داروها یک مسیر تحقیقاتی پیچیده‌ای را سپری کرده‌اند. هزینه زیادی برای تحقیق و تهیه این داروهای هدفمند صرف شده است و شرکت‌های دارویی هم دارو را به قیمت خیلی بالایی به بازار عرضه می‌کنند. در حال حاضر با توجه به وضعیت نابسامان اقتصادی کشور خیلی سخت است که تهیه این داروها را به بیماران پیشنهاد داد. از اینرو امیدواریم که با اختصاص ارز بتوانیم برای واردات این داروها اقدام کنیم و ورود این داروها از اداره غذا و دارو وزارت بهداشت انجام شود زیرا نتایج درمانی بسیار خوبی دارد تا بیماران سرطانی را از درمان‌های جدید محروم نکنیم تا همگام با دنیا بتوانیم این داروها را در دسترس بیماران قراردهیم. نکته مهم هم این است که بعضی از شرکت‌های ایرانی دارند تلاش می‌کنند که این داروها را تولید کنند ولی تلاش در یک بازار رقابت درست و در حضور برند اصلی امکان‌پذیر است. وقتی جلوی رقابت گرفته می‌شود و شرکت دارویی را وارد بازار می‌کنند که هیچ رقیبی ندارد قطعا این مساله باعث پیشرفت نخواهد شد امیدواریم شرکت‌هایی دارویی هم تلاش کنند که این داروها را با کیفیت مناسب تولید کنند.

آیا صحبت خاصی برای مردم دارید؟

ما باید از سرطان نترسیم ما می‌دانیم که با به‌روزشدن علم خیلی از بیماری‌ها کنترل می‌شوند و سرطان هم جزو بیماری‌هایی است که کنترل می‌شود ولی باید با دیدن هر علامت غیرعادی با پزشک مشورت کنیم. ترس از سرطان باعث می‌شود که بیماران دیر به پزشک مراجعه کنند و زمان طلایی درمان را از دست بدهند.