نتایج به دست آمده از پژوهش مرکز مطالعات شهرداری تهران که در سال ۱۴۰۱ انجام شده وضعیت مجموع ۸۰.۸ درصد شهروندان تهرانی را در سطح پایین سرزندگی و ۱۸.۹ درصد از آنها را سطح متوسط سرزندگی گزارش می‌کند. بر اساس این گزارش، شهروندان مناطق ۱۱، ۲۰، ۱۶، ۱۲ و ۱۹، کمترین میانگین رتبه سرزندگی شهری را در مقایسه با دیگر مناطق شهر تهران به خود اختصاص دادند. رتبه میانگین سرزندگی مناطق ۵، ۲۲، ۳ و ۸ تهران از دیگر مناطق بالاتر است.
این آمار و ارقام موضوع جدیدی نیست. هر از گاه یافته‌های پژوهشی درباره میزان تشدید اختلالات روانی و افسردگی در کشور و به ویژه شهر تهران رسانه‌ای و بلافاصله همانند دیگر آمارهای تأمل‌برانگیز مسایل اجتماعی- اقتصادی و ... به فراموشی سپرده می‌شود. واقعیتی که حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز به دنبال انتشار نتایج این پژوهش به آن اشاره کرد. موسوی‌چلک در گفت‌وگو با آتیه آنلاین گفت: «در گذشته اعلام شد که میانگین ۲۳ تا ۲۵ درصد از مردم کشور حداقل از یک اختلال روانی رنج می‌برند و همان ایام از بروز اختلالات روانی در بیش از ۳۰ تا ۳۴ درصد تهرانی‌ها خبر دادند. از شهرداری به دلیل انجام این پژوهش و انعکاس صادقانه و شفاف نتایج آن باید تشکر کرد. اما این نکته را باید مدنظر داشته باشیم که موضوع این پژوهش تازگی ندارد و قبلاً دیگر مراکز پژوهشی، طرح هایی در این‌باره انجام داده‌اند. بنابراین تمرکز پژوهشی مراکز بر موضوعاتی از جمله وضعیت روحی و جسمی شهروندان گویای این مهم است که باید به کیفیت زندگی مردم تمام کشور و از جمله شهروندان تهرانی توجه بیشتری شود. موضوع مهمی که نتایج این تحقیق خلاف آن را مطرح می‌کند.»
حال خراب بیش از ۹۹ درصد شهروندان تهرانی
موسوی‌چلک افزود: نتایج این پژوهش برای چندمین بار با صدای بلند این موضوع را اعلام کرد که مردم تهران حالشان خوب نیست. زمانی که بیش از ۹۹ درصد مردم حالشان خوب نیست اگر گفته شود تمام مردم روبه راه نیستند خیلی بی‌راه نگفته‌ایم.
این مددکار اجتماعی در بیان علل و عوامل حال بد مردم گفت: مسئولیت شکل‌گیری وضعیت کنونی را گروه‌های مختلف سیاستگذار، تصمیم‌گیر، تصمیم‌ساز و برنامه‌ریزان باید بپذیرند. این مسئله محدود به امسال و پارسال نیست. آنچه که ما الان به عنوان شهروند می‌بینیم محصول دهه‌ها غفلت از این موضوع در تهران است.
موسوی‌چلک ادامه داد: نباید تمام مسائل را به دوره فعلی مدیریت شهری منتسب کنیم. این مسئله محدود به دوره دو ساله اخیر نیست. این مسائل وجود داشته و دارد و در مجموع کوتاهی‌هایی از گذشته تا امروز بوده و همچنان نیز تداوم دارد. بنابراین تعمیم یک موضوع به مدیریت شهری جفا به مدیران شهری است
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با اشاره به اینکه بخشی از شرایط کنونی ناشی از مدیریت شهری است، افزود: حوزه‌های کلان‌تر تصمیم‌گیری در بخش سلامت اجتماعی-روانی، محیط‌زیست، حمل و نقل، آموزشی، فرهنگی، ورزشی و حتی سیاسی بخش‌های مهمی هستند که بر وضعیت روانی و کیفیت زندگی شهروندان اثرگذار هستند.
وی تأکید کرد: زمانی که سیاستگذاری‌های ما مبتنی بر واقعیت‌ها نیست محصول آن همین وضعیتی است که در آن قرار گرفته‌ایم؛ شرایطی که نتایج این پژوهش آنها را عینی‌تر مطرح کرده است.
ناراحتی مردم از آوار مشکلات متعدد
موسوی‌چلک در ادامه گفت: بزرگ‌شدن تهران، آلودگی هوا و صوتی، فقدان فرصت‌های اشتغال در برخی از مناطق و اجبار به مهاجرت به شهرهای بزرگ از جمله تهران از جمله مواردی است که بیشتر به مدیریت شهری برمی‌گردد. تغییر و افت کیفیت روابط اجتماعی، کاهش رضایت اجتماعی، دوری از همدیگر، فراوانی و تعدد مشغله‌ها، هزینه‌های بالای زندگی، خشکسالی‌ها و تصمیم‌گیری‌های نادرست نیز مسائل کلان‌تری است که با تصمیم‌گیری‌های در سطح بالای کشور مرتبط است.
این مددکار اجتماعی با اشاره به پیام جهانی روز مددکاری در سال ۲۰۱۴ اضافه کرد: در آن سال از کمک به مردم برای تجربه به‌زیستن اجتماعی گفته شد. در ارتباط با نتایج این پژوهش با توجه به این تعریف می‌توان گفت که خبری از به زیستن اجتماعی نیست چرا که تنها سه درصد مردم بودند که احساس سرزندگی می‌کردند.
به گفته این مددکار اجتماعی الزاماً این سه درصد نیز به دلیل تمکن مالی نیست که حال خوبی دارند بلکه سبک زندگی و نوع نگاه آنها به زندگی نیز مؤثر است. موسوی‌چلک با اشاره به وجود ضعف مهارت‌های زندگی در شهروندان گفت: ممکن است در حوزه اقتصادی و ارتباطات نیز ضعیف باشیم. زمانی این موارد همراه با احساس تنهایی و فشارهای ناشی از گرانی‌ها بر مردم تحمیل می‌شود محصول چنین وضعیتی، بخشی از یافته‌های پژوهش موردنظر می‌شود.
این استاد دانشگاه در بیان تأثیر چشمگیر گرانی‌ها بر روح و روان مردم گفت: برآوردن نیازهای اولیه زندگی اغلب مردم را تحت فشار قرار داده است. اگر کارمند و کارگری ۱۰ سال قبل می‌توانست با چند سال کار کردن آپارتمانی۵۰ متری بخرد در حال حاضر با ۲۰۰ سال کار و دوندگی نیز با حقوق‌های عقب مانده از تورم امکان تأمین مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی محال است.
این مددکار اجتماعی ادامه داد: زمانی که ۳ تا ۴ ساعت مجبور هستیم در ترافیک شهری اسیر و گرفتار باشیم طبیعی است که در محل کار انرژی و دل و دماغی نداشته باشیم. زمان برگشت به منزل نیز خستگی و کوفتگی راه بر کیفیت روابط درون خانواده ما نیز تأثیر می‌گذارد.
موسوی‌چلک ادامه داد: مردم ما از شرکت در برنامه‌های گروهی و نشاط محروم هستند. به ندرت برای برنامه‌های مناسبتی حتی مذهبی شاد ستادهایی راه‌اندازی می‌شود. از سوی دیگر، از ظرفیت‌های فرهنگی و اقوام نیز غفلت کرده‌ایم.
وی اضافه کرد: امکان دسترسی آسان و رایگان شهروندان به بخشی از خدمات و برنامه‌های حوزه‌های فرهنگی، ورزشی و مشاوره غیره وجود ندارد. فرد نیازمند به مشاوره باید چند صد هزار تومان پرداخت کند که متأسفانه این خدمات نیز تحت پوشش بیمه نیستند. استفاده از حمل و نقل عمومی نیز چندان راحت نیست. امید به آینده وجود ندارد و مردم بیش از گذشته نگران اطرافیان خود هستند. توزیع ناعادلانه فرصت‌ها و ظرفیت‌ها نیز در کشور بیداد می‌کند.
گام اول؛ بازنگری در سیاست‌های کلان کشور
این مددکار اجتماعی گفت: مگر آدمیزاد چقدر ظرفیت دارد. طبیعی است اگر باوجود این دغدغه‌ها و مسائل متعدد در فقدان مهارت‌ها برای تخلیه روانی برخوردها و نارضایتی‌ها روز به روز زیادتر و ناامیدی و افسردگی‌ها در بین مردم تشدید شود.
وی در بیان راهکارهای مؤثر در بهبود کیفیت زندگی و سرزندگی مردم گفت: گام اول بازنگری در سیاست‌های‌کلان کشور است. چاره‌جویی عاجل برای کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت حمل و نقل شهری در راستای سرعت‌بخشی به تردد راحت شهروندان در شهر باید جدی گرفته و اقدامات عاجلی در دستور کار قرار گیرد. همچنین تسهیل دسترسی مردم به خدمات فرهنگی، ورزشی و تفریحی و ... نیز باید به یکی از اولویت‌ها در حمایت از مردم در دستور کار قرار گیرد.
موسوی‌چلک در پایان گفت: اگرچه به عنوان یک شهروند خیلی خوش‌بین نیستم اتفاق خاصی بیافتد که حال مردم بهتر شود اما امیدوارم حداقل نتایج این پژوهش به سیاستگذاران و برنامه‌ریزان تلنگری بزند که تدبیر کنند و طرحی نو در اندازند.
گفت‌وگو: مهین داوری
نظر شما