تأثیرات گستردگی اشتغال اتباع، روند ساماندهی این افراد و ارائه خدمات از طریق سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی، آخرین داده‌های آماری فعالیت و اشتغال نیروی کار خارجی، بررسی شغل‌های در اختیار اتباع، بازرسی حوزه اشتغال افراد مذکور و برخی موارد دیگر مرتبط با فعالیت نیروی کار خارجی در کشور، موضوعاتی است که در گفت‌وگوی آتیه‌آنلاین با «محسن ابراهیمی» مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح شده و در ادامه می‌خوانید.
آخرین وضعیت فعالیت سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی را تشریح کنید.
در سال‌های گذشته خدمات مربوط به حوزه اشتغال اتباع خارجی در قالب ارائه خدمت به کارفرمایان بهره‌مند از نیروی کار غیرایرانی به شکل مراجعات حضوری و در چهارچوب مکاتبات نوشتاری بود. نظر به به ضرورت ارائه غیرحضوری خدمات مرتبط با فضای کار و اشتغال اتباع، با بررسی و نیازسنجی‌ها وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طراحی و راه‌اندازی سامانه مربوط به این حوزه را در دستور کار قرار داد. این سامانه اکنون با نام «سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی» برای تمام اقشار استفاده کننده از خدمات اشتغال نیروی کار افراد غیرایرانی قابلیت استفاده و بهره‌برداری دارد. همچنین در ماده (۱۲۱) قانون کار، پیش‌بینی نیروی کار متخصص و ماهر مورد نیاز صنایع کشور و ورود آنان به چرخه کار و تولید مورد توجه قرار گرفته است.
کارفرمایان و مهاجران از چه طریقی امکان استفاده از این سامانه را دارند؟
کارفرمایان خواستار استفاده از نیروی کار خارجی برای بهره‌مندی قانونی از حضور این افراد در کارگاه‌ها باید با مراجعه به سامانه اشتغال اتباع، ثبت اطلاعات حقیقی و حقوقی خود را انجام دهند و سپس از طریق صفحه در اختیار واقع در سامانه مذکور، درخواست‌های مربوطه را در قالب خدمات الکترونیک وزارت کار ارائه کنند.
تمامی اتباع خارجی نیازمند و خواستار فعالیت و اشتغال در کشور، امکان استفاده از خدمات و مزایای سامانه اشتغال اتباع را دارند. در این راستا شرکت‌ها و کارگاه‌ها با ثبت اطلاعات به‌صورت مستقیم وارد سامانه و از خدمات بهره‌مند می‌شوند. مهاجران از طریق دفاتر کفالت اتباع خارجی به عنوان کارگزار وزارت کار امکان استفاده از خدمات اشاره شده را دارند.
تازه‌ترین داده‌های آماری اشتغال اتباع در کشور اعم از صدور و تمدید پروانه کار، بازرسی و گشت شناسایی اشتغال اتباع غیرمجاز و کارفرمایان متخلف این حوزه چگونه است؟
بر اساس آخرین داده‌های آماری مربوط به اشتغال اتباع خارجی، برمبنای عملکرد شش‌ماهه سال ۱۴۰۲ در این حوزه، تعداد هزار و ۱۹۵ فقره صدور پروانه کار برای نیروی خواهان اشتغال توسط وزارت کار انجام شده است؛ همچنین در این مدت ۳هزار و ۱۲۲ مورد تمدید پروانه کار برای افراد خارجی شاغل در کشور از طریق این وزارتخانه صورت گرفته است.
تعداد ۲۴هزار و ۷۵۰ مورد بازرسی از کارگاه‌ها، هزار و ۹۲۷ فقره گشت مشترک شناسایی اشتغال اتباع غیرمجاز و شناسایی ۶هزار و ۷۰۵ مورد کارفرمای متخلف در دستور کار شش‌ماهه سال‌جاری وزارت کار قرار گرفته و محقق شده است. از طرفی در سال ۱۴۰۱ تعداد ۳هزار و ۷۱۴ صدور و ۶هزار و ۴۷۷ مورد تمدید پروانه کار، ۵۱هزار و ۹۱۴ فقره بازرسی از کارگاه‌ها و ۵هزار و ۸۱۲ گشت مشترک در حوزه اشتغال اتباع خارجی انجام شد. در سال گذشته ۲۷هزار و ۳۳۶ مورد اشتغال غیرمجاز اتباع شناسایی و در این ارتباط ۱۳هزار و ۴۰۰ کافرمای متخلف مورد اعمال جرائم قانونی قرار گرفتند. در این سال ۲۵۵هزار کارت کار نیز برای اتباع خارجی صادر شد.
نیروی کار خارجی بیشتر در چه شغل‌هایی فعالیت دارند و در صورت کاهش آمار حضور آنان در این مشاغل، آیا نیروی کار داخلی امکان فعالیت در شغل‌های مربوطه را داراست؟
بیشتر اتباع خارجی در حوزه مشاغل بدون نیاز به مهارت‌های فنی و تخصصی مشغول به کار هستند. عمدتاً این افراد با جامعه آماری بالا اتباع کشور افغانستان هستند و با وجود نداشتن مهارت‌های فنی در مشاغل ساده به کار اشتغال دارند. همچنین آمارها بیانگر این است که نیروی کار خارجی شاغل در کشور بیشتر در قالب رسته مشاغل مرتبط با حوزه ساختمان فعالیت می‌کنند؛ در واقع جمعیت بزرگی از این افراد در پروژه‌های ساختمانی اشتغال دارند.
چه تعداد نیروی کار خارجی در چه محدوده سنی در کشور مشغول به کار هستند؟ چه میزان از این افراد از مهارت‌های فنی و تخصصی برخوردارند؟
از اواخر سال گذشته تا اواسط خردادماه سال‌جاری سرشماری برای تعیین وضعیت شغلی نیروی کار خارجی توسط وزارت کار انجام شد. بر اساس آن ۶۳۹هزار و ۸۷۲نفر از اتباع کشور افغانستان در محدوده سنی ۱۸ تا ۶۰ سال با مراجعه به سامانه جامع اشتغال اتباع خارجی در قالب خوداظهاری اقدام به ثبت اطلاعات خود کرده‌اند. براساس آمارگیری اشاره شده در سامانه اشتغال اتباع، حدوداً کمتر از یک درصد حدود۶۴۰هزار نیروی کار خارجی شاغل در کشور دارای مهارت‌های فنی و تخصصی برای حضور در بازار کار و تولید هستند.
در برخورد با کارفرمایان متخلف در حوزه اشتغال اتباع چه رویکردی وجود دارد و در حوزه بازرسی اشتغال اتباع چه روندی مورد توجه وزارت کار است؟
قوانین و مقررات حوزه کار و اشتغال در ارتباط با استفاده از نیروی کار خارجی غیرمجاز صراحت دارد. بر اساس بند «ج» ماده (۱۱) در مورد برخی از درآمدهای دولت، بازرسان وزارت کار باید با مراجعه به کارگاه‌ها شناسایی نیروی کار اتباع به شکل غیرمجاز یا افراد خارجی شاغل در مشاغل غیرمرتبط با شغل تأکید شده در پروانه کار را در دستور کار قرار دهند. کارفرمایان متخلف در حوزه استفاده از نیروی کار غیرایرانی براساس قانون پنج برابر حداقل دستمزد به‌صورت روزانه جریمه می‌شوند. جرائم کارفرمایان در راستای به‌کارگیری غیرقانونی نیروی کار خارجی در کارگاه‌ها، به خزانه دولت واریز می‌شود. این بخش از جامعه کارفرمایی در صورت عدم تمکین، توسط بازرسی کار بر اساس ماده (۱۸۱) قانون کار به مقام قضایی معرفی و طبق قانون با آنان رفتار خواهد شد. در هشت‌ماهه ابتدایی سال‌جاری به‌صورت تقریبی ۳۱میلیارد تومان جریمه مالی برای این بخش از کارفرمایان لحاظ شده است.
نظر شما