دکتر طاهره سماوات، متخصص قلب و عروق و رئیس پیشین اداره بیماری‌های قلبی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفتگو با آتیه‌آنلاین در این‌باره بیشتر توضیح می‌دهد:

لطفا در مورد علت افزایش بیماری های قلب عروقی در کشور توضیحاتی بفرمایید؟

بیماری‌های قلبی عروقی شایع‌ترین علت مرگ و میر در کشور ما است و متاسفانه نزدیک به ۴۰ درصد علت فوت جوانان در ایران به دلیل بیماری‌های قلبی عروقی است. آمار بیماری‌های قلبی و عروقی نسبت به گذشته تغییری نکرده است و یک سوم مرگ‌ها به علت این بیماری‌ها اتفاق می‌افتد. بیماری‌های قلبی عروقی دارای ریسک فاکتورهای مانند کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب، استرس، فشار خون، دیابت و چاقی است که با پیشگیری از بروز آنها می‌توان آمار سکته‌های قلبی را کاهش داد‎.‎‏ ‏

عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی و عروقی کدام‌ها هستند؟

علائم بیماری‌های قلبی در بسیاری از موارد دیر هنگام ظاهر می‌شود و نداشتن علامت، دلیل بر سلامت قلب نیست، از این‌رو اولین اقدام برای داشتن قلب سالم، شناخت عوامل خطری است که قلب را تهدید می‌کند، این عوامل عبارتند از استعمال دخانیات، فشار خون بالا، میزان کم کلسترول خوب یا ‏HDL‏ (کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر)، سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های قلبی زودرس، سن (در مردان ۴۵سال یا بیشتر و در زنان ۵۵ سال یا بیشتر)‌، چاقی و نداشتن فعالیت‌های بدنی است.‎

آیا بیماری‌های قلب و عروقی ارثی است؟

بسیاری از اختلالات قلبی از جمله آریتمی (مشکل در ریتم تپش قلب )بیماری مادرزادی قلب ، کاردیومیوپاتی(بیماری‌های عضله قلب هستند که در اثر آن‌ها قلب نمی‌تواند جریان خون کافی را برای اعضای بدن فراهم‌سازد) و کلسترول بالای خون ارثی هستند. بیماری عروق کرونر که می تواند منجر به حمله قلبی ، سکته مغزی و نارسایی قلبی در خانواده ها شود، نشانگر نقش عوامل خطر ژنتیکی ارثی است . هنگامی که یکی از اعضای خانواده به بیماری یا اختلال قلبی مبتلا می شود ، بهتر است دیگر اعضای خانواده از نظر وجود عوامل خطر بیماری در حالی که حتی هنوز علائمی نیز ندارند ، تحت غربالگری قرار بگیرند.

کم تحرکی و نداشتن فعالیت چگونه می‌تواند منجر به بیماری‌های قلبی عروقی شود و چه باید کرد؟

شعار امسال روز جهانی قلب به شناخت عوامل خطر سازبرای داشتن قلبی سالم اختصاص یافته است و این در حالی است که بیش از ۳۲ درصد از افراد بالای ۱۸ سال جامعه تحرک کافی ندارند. زندگی کم‌تحرک صرف‌نظر از این که باعث به وجود آمدن بیماری‌های زیادی می‌شود، به چاقی می‌انجامد و چاقی هم زمینه‌ساز دیابت و فشار خون بالا است. نکته مهم این است که معمولاً تنها یک عامل مهم خطر در فرد وجود ندارد، بلکه یک گروه از عوامل بیماری‌زا در افراد دیده می‌شود و از اینرو اگر یک عامل خطرزا وجود داشته باشد، یک درصد باعث ایجاد بیماری‌های قلبی می‌شود، ولی زمانی که عوامل خطرزا یک مجموعه می‌شوند، اثرات بیماری چندبرابر افزایش می‌یابد، به طوری که گاهی از ۱۰۰درصد هم بیشتر می‌شود. این در حالی است که چاقی و اضافه وزن قابل کنترل است و اگر برنامه‌ریزی درست و اصولی و فعالیت‌های بدنی به میزان حداکثر نیم ساعت در روز داشته باشیم، می‌توانیم وزن‌مان را ثابت نگه داریم. از سبک زندگی سالم و از رژیم غذایی مدیترانه‌ایی استفاده کنیم.

آیا استرس می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی عروقی شود؟

بله، زندگی ماشینی استرس‌زا است و افراد را تحت فشارهای روحی و روانی قرار می‌دهد، از این رو باید یاد بگیریم که با این شرایط کنار بیاییم، زیرا استرس زمینه‌ساز یکسری عوامل خطرزا مانند فشار خون بالا است و به همین دلیل در صورت نیاز باید به روان‌پزشک مراجعه کنیم تا مهارت‌های زندگی را یاد بگیریم و استرس‌هایمان را کنترل کنیم.

آیا بیماران مبتلا به دیابت هم در معرض بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارند؟

بله در حال حاضر ۳۸ درصد افراد جامعه دارای اضافه وزن و ۲۵ درصد هم چاق هستند. فرد دیابتی فشار خون بالا و اختلالات چربی هم دارد بیماری قلبی در مبتلایان به دیابت شایع است. بررسی‌ها حاکی از این است که ۶۵ درصد از مبتلایان به دیابت در اثر بیماری قلبی یا سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند. به طور کلی، خطر مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی در افراد مبتلا به دیابت بیش از دو برابر است. مبتلایان به دیابت شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی دارند، اما این بیماری در افراد دیابتی نوع ۲ شایع‌تر است. در حقیقت، بیماری قلبی علت اصلی مرگ در بین مبتلایان به دیابت نوع ۲ است. اگر بیمار چاق هم باشد، این عوامل خطرساز، او را با سرعت بیشتری به سمت بیماری‌های قلبی و عروقی می‌برد. ضمن آن که باید به این نکته توجه کنیم فردی که دیابت آشکار پیدا می‌کند، دچار مشکلات زیادی خواهد شد.

ممکن است در مورد نشانه‌های حمله‌های قلبی توضیحاتی فرمایید؟

برخی از نشانه‌های هشداردهنده خاص ممکن است مشکل جدی‌تری مانند سکته مغزی یا حمله قلبی را نشان دهند. شاید تصور کنیدکه حمله قلبی به یک‌باره ایجاد می‌شود اما این موضوع همیشه صدق نمی‌کند. این نشانه‌های هشداردهنده سیگنال‌هایی را به شما می‌دهند که نشان‌دهنده قریب‌الوقوع بودن حمله قلبی هستند: درد یا فشار در مرکز قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول می‌کشد، درد به کمر، فک، گلو یا بازو سرایت می‌کند، تهوع، سبکی سر و یا عرق سرد، سوء‌هاضمه و یا سوزش سر دل، ضعف، اضطراب یا تنگی نفس و ضربان قلب سریع یا نامنظم است. این دردها با فعالیت شروع می‌شود و وقتی فرد استراحت می‌کند برطرف می‌شود. در صورتی که این درد طول کشنده مربوط به قلب باشد و مثلا حدود ۲۰ دقیقه طول بکشد آنقدر شدید است که حتما فرد را به بیمارستان می‌کشاند.

ممکن است در مورد راه‌های پیشگیری هم توضیحاتی بفرمایید؟

ما همیشه سالم نیستیم و نیاز به آزمایش‌های دوره‌ای داریم. زیرا که بسیاری از بیماری‌ها به اصطلاح خفته هستند و زمانی آشکار می‌شوند که بیماری عوارض خودش را به‌جا گذاشته است. مردم مواظب قلبشان باشند فشار خونشان را کنترل کنند. تحرک لازم را داشته باشند و ورزش کنند ،غذاهای شورو شیرین و چرب مصرف نکنند. سیگار نکشند و وزنشان را کنترل کنند.

در حال حاضر بیماران قلب و عروق با کمبود دارو و تجهیزات مواجه‌اند؟

خوشبختانه کمبود دارو نداریم اما با کمبود سکندوم ثانویه (نقص دهلیز ) و استنت (یک لوله مشبک است که در شریان کرونرتنگ شده یا مسدود شده جاگذاری می‌شود) روبرو هستیم .