از گذشته تا امروز افراد با گروه‌های سنی مختلف به اجبار به روش دردناک امرار معاش و رفع نیازهای خود و خانواده در قالب فروش اعضای بدن متوسل می‌شوند. این دسته از افراد در آغاز این مسیر برای عملیاتی کردن تصمیم خود، آگهی‌هایی بر در و دیوار شهر، تیرچراغ‌برق‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس و یا در انجمن اینترنتی اهدا، برای فروش کلیه و یا دیگر اعضای بدن خود ثبت می‌کنند. در گزارش پیش رو ضمن مروری بر آگهی‌های این سایت و گفت‌وگوهایی با برخی از فروشندگان، در مصاحبه با یک پژوهشگر علوم رفتاری نیز مسأله کلیه‌فروشی واکاوی شده است.
چند سال دارید؟ کجاها آگهی زدید؟ برای کلیه‌تان که برای فروش گذاشتید چه قیمتی در نظر گرفتید؟ چرا تصمیم به این کار دارید؟ به عاقبت این کار فکر کردید؟ پرسش‌هایی است که می‌خواهم از فروشندگان بپرسم.
آگهی‌های بخش ویژه؛ «فروشنده فوری کلیه با گروه خونی (+A)، سن: متولد ۱۳۶۹، جنسیت: زن، ساکن: تهران، تمام آزمایشات مربوط به اهدا و رضایت‌نامه محضری انجام شده، به دلیل مشکلات شدید مالی با خریدار حتی دلال یا واسطه سر قیمت کنار میام، فقط خریدار واقعی فوراً تماس بگیره ممنون.»
آگهی دوم: «فروشنده کلیه با گروه خونی (A) از تهران، متولد ۱۳۷۴ سلام گروه خونیم (+A)، رضایت همسر دارم، همه‌جای شهر میام، به پولش نیاز داریم، لطفاً خریدار واقعی پیام بده، آزمایش (hla) انجام دادم. پیام بدین براتون می‌فرستم. نیاز فوری، قیمت هم زیر ۶۰۰ نمی‌تونم. چون بدهی رو باید پرداخت کنم؛ پس لطفاً شرایط مالی داری پیام بده روایت فروشندگان کلیه «فروشنده کلیه با گروه خونی (O) از اصفهان، فروش کلیه فوری، به دلیل بدهکاری و شرایط مالی می‌خوام کلیه خودمو بفروشم لطفاً تماس بگیرید فوری فوری» به محض اولین بوق جواب می‌دهد. او می‌گوید که متولد ۱۳۶۸ است و کلیه‌اش را ۸۰۰ میلیون تومان قیمت گذاشته است.
این مرد اصفهانی به «آتیه آنلاین» می‌گوید: «سه چهار روز است که تصمیمم را به دلیل بدهی برای فروش کلیه عملی کرده‌ام. کلیه‌ام را در سایت انجمن اهدا به قیمت۸۰۰ میلیون تومان برای فروش آگهی کردم این در حالی است که در تهرانِ شما، تا یک میلیارد و ۲۰۰ هم قیمت گذاشته‌اند.»
او در ادامه می‌گوید که قبل کرونا آژانس مسافرتی داشته و به دلیل کرونا ورشکست شده و برای گذران معیشت دو دختر و همسرش مجبور به این تصمیم شده و حتی همسرش رضایت محضری داده است.
تأمین نیاز فرزندان
«فروشنده کلیه با گروه خونی (+A) از تهران، فوری زیر قیمت، آزمایش (HLA) از آزمایشگاه یکتا، آزمایش خون کامل، سونوگرافی، تمامی آزمایش‌ها بدون ایراد و مشکل و نشان از سلامت من هستن، خانم هستم و کاملاً سالم زندگی کردم و فقط و فقط به خاطر بچه‌ام دارم این‌کارو می‌کنم و مشکلات مالی(زیر قیمت) ». چند بوق می‌خورد تا جواب بدهد. با صدایی آرام و گرفته خودش را ۳۷ساله و صاحب دو بچه معرفی می‌کند. او در جواب اینکه چرا این تصمیم را گرفته با لبخند تلخی می‌گوید: «مگر غیر بدهکاری و گرفتاری مالی چیز دیگری می‌تواند آدم را مجبور به انجام این ریسک کند. هنوز خریداری پیدا نشده، در صورت مچ بودن گروه خونی، قیمت قطعی را با هم توافق می‌کنیم.»
فروش کلیه با مذاکره شفاهی
مجید ابهری، کارشناس آسیب‌شناسی اجتماعی و از پژوهشگران طرح پژوهشی «واکاوی مسأله کلیه‌فروشی در کشور» در گفت وگو با آتیه‌آنلاین گفت: «در کشور ما از گذشته دور فروش کلیه وجود داشته، اما با افزیش تورم و بیکاری چشمگیر در جامعه فروشندگان کلیه به‌طور ناگهانی بروز این مسئله روند صعودی و مضاعف پیدا کرده است. به‌طوری که با توجه به گرانی و تورم روزانه موجود در کشور، صف فروشندگان اضافه شده و ساعت به ساعت نیز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.»
ابهری با اشاره به نتایج بررسی‌های میدانی تیم پژوهشی بنیاد علوم رفتاری در این زمینه افزود: «فروشندگان کلیه معمولاً بر اساس احتیاج مالی و نیاز فوری به پول دست به این اقدام می‌زنند و شواهد عینی نشان داده عمدتاً افراد به قصد تهیه جهیزیه برای دختر خود و یا ساخت منزل مسکونی ناتمام مانده‌شان که نزدیک به زمستان ترس برف و باران و تخریب خانه نیم‌ساخته را به همراه داشته، تصمیم گرفته بودند کلیه خود را بفروشند.»
وی در خصوص روش های عملیاتی شدن فروش کلیه گفت: «معمولاً فروش کلیه درکشور ما به دو صورت انجام می‌شود؛ اول اینکه داوطلبان فروش به بنیاد بیماری‌های خاص و یا بنیاد کلیه مراجعه و ثبت‌نام می‌کنند. هنگامی که نیازمندی پیدا شده و قصد خرید داشته باشد، این دو را به یکدیگر معرفی کرده و تحت نظارت این بنیاد دادوستد انجام می‌شود. اگر این نهادها نظارت دقیقی بر مبادله کلیه داشته باشند طرفین اجازه ندارند قیمت‌های نجومی دلخواه خود را اعلام کنند.»
ابهری تأکید کرد: «فروشندگان معمولاً از طریق بازار آزاد برای فروش کلیه خود اقدام می‌کنند. آن‌ها در اطراف بیمارستان‌های مخصوص بیماران کلیوی مثلاً بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد یا سایر بیمارستان‌ها اعلامیه‌هایی به در و دیوار و ستون‌های برق می‌چسبانند. گروه خونی و سن مورد درخواست خود را می‌نویسند. ۹۰ درصد این افراد قیمت را به مذاکره شفاهی موکول می‌کنند. در این میان مانند اکثر روابط بازرگانی در کشور، در این زمینه نیز دلالانی وجود دارند که در مقابل بیمارستان‌ها پرسه می‌زنند. آن‌ها افرادی را که موفق به یافتن کلیه دولتی (از طریق نهادهای یادشده) نشده و مستأصل مانده‌اند را شکار کرده و حق دلالی قابل‌توجهی دریافت می‌کنند.»
فروشندگان کلیه؛ ۱۸ تا ۴۰ سال
این پژوهشگر با بیان اینکه فروشندگان عمدتاً بین ۱۸ تا ۴۰ سال قرار دارند؛ گفت: «افراد بالای ۴۰ سال موفق به یافتن مشتری نخواهند شد. بررسی‌های ما نشان داد که حدود ۶۰ درصد داوطلبان فروش زیر ۳۰ سال به دلایل بیکاری و نیاز مالی برای ازدواج و یا گذران امور خود وادار به فروش کلیه خود شده بودند. معمولاً گروه‌های (o) مثبت و منفی کمیاب‌ترین و گران‌ترین کلیه‌ها هستند. در آن زمان قیمت فروش کلیه از ۱۵ میلیون تومان شروع می‌شد و بر اساس نیاز و یا نوع گروه خونی و اضطرار خریدار بیمار تا ۱۰۰ میلیون تومان نیز می‌رسید.»
ابهری با تأکید بر انعکاس نتایج تحقق خود به دستگاه های مرتبط افزود: «پیشنهاد شد که همواره چندین مددکار در بنیادهای خیریه مساعدت به بیماران کلیوی حضور داشته باشند و بسیار آبرومندانه به تحقیق در زمینه نیاز واقعی افراد و توانایی مالی آن‌ها اقدام کنند. متأسفانه گاهی که در خصوص فرد از همسایگان و کاسبان محله او سؤال می‌شود، موجب جریحه‌دار شدن غرور و شخصیت بیمار و اطرافیان او می‌شود و افراد نیازمند به همین دلیل بعضاً از گرفتن کمک پشیمان و حاضر به مرگ می‌شوند.»
این رفتارشناس اجتماعی اضافه کرد: «همچنین باید صندوق‌های کمک به بیماران خاص به شکلی تأسیس و ایجاد شود که خیّرین بهداشت و سلامت به این صندوق‌ها کمک کنند و یا افراد نیازمند را شناسایی و شخصاً نیاز آن‌ها را مرتفع کنند. کشور ما کشور فقیری نیست که در این زمینه دچار حیرانی و سرگشتگی شویم. نهاد دولت می‌تواند از محل بودجه‌های مختلف بدون تکدی و سؤال از مردم و نیکوکاران در این زمینه صندوق‌های مشخصی ایجاد کرده و به بیماران کمک کند. همچنین در مقابله با بازار سیاه و شکست دادن طمعکاران باید با جدیت وارد شود تا شرایطی فراهم شود که مشکل تمام نیازمندان کلیه از مجاری قانونی و شرعی بسیار آبرومندانه با حفظ شخصیت و شئونات اخلاقی آن‌ها مرتفع شود. »
گزارش: مهین داوری
نظر شما