امروزه بیماری‌های کلیوی از شایع‌ترین بیماری‌ها بین مردم است که متأسفانه در حال افزایش است. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چیزی حدود ۶ تا ۱۵ میلیون نفر در کشور به عناوین مختلف دچار بیماری کلیوی هستند که از این تعداد حدود ۱۰۰ هزار نفر به مرز بحران رسیده‌اند. بی‌علامت بودن این بیماری باعث شده که سالانه بین ۱۵ تا ۱۷ درصد بر تعداد این بیماران در کشور افزوده شود. آمار بالای بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیوی، زنگ‌های خطر را برای مسئولان به صدا درآورده و این در حالی است که عادات نادرست غذایی، بی‌تحرکی، نبود خودمراقبتی، توجه نداشتن به حفظ سلامت قبل از ایجاد درد و وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشارخون از مهم‌ترین علل افزایش بیماران است‌. متأسفانه زمانی بیماران کلیوی متوجه مشکل خود می‌شوند که حدود ۷۰ درصد از کارایی کلیه‌های‌شان از بین رفته است.
دکتر محمد قدسی، متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری در مورد نارسایی کلیه به «آتیه‌نو» می‌گوید: «کلیه‌ها مواد زائد و مایعات اضافی خون را فیلتر و سپس از طریق ادرار دفع می‌کنند. نارسایی کلیه باعث از دست دادن تدریجی عملکرد کلیه می‌شود به طوری که سطح مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن افزایش پیدا می‌کند. این بیماری در ابتدا ممکن است علائم یا نشانه‌های کمی ‌داشته باشد، اما به تدریج که پیشرفت می‌کند بیماری خودش را نشان می‌دهد.»
او می‌افزاید: «از عوامل مهم ایجادکننده نارسایی کلیه می‌توان به مصرف بی‌رویه داروهای مسکن و ضدالتهاب، دیابت، گلومرولونفریت (نوعی بیماری کلیوی که به دلیل التهاب مویرگ‌های کلیه ایجاد می‌شود)، عفونت‌های دستگاه ادراری، سنگ‌های کلیوی، کلیه‌های پلی‌کیستیک (بیماری ژنتیکی که باعث تشکیل کیست در کلیه می‌شود) و آنژین (گلودردهای چرکی) درمان نشده به‌ویژه در کودکی اشاره کرد.»
این متخصص کلیه یادآوری می‌کند: «کسانی که مبتلا به دیابت و فشارخون بالا هستند، افراد چاقی که دخانیات استعمال می‌کنند و افراد بالای ۵۰ سال با سابقه فامیلی ابتلا به بیماری‌های کلیوی، باید مراقب ابتلا به این بیماری باشند.»

انواع نارسایی کلیه
اختلال در عملکرد کلیه تحت عنوان نارسایی کلیه شناخته می‌شود که به دو نوع نارسایی حاد و مزمن تقسیم می‌شود:
- نارسایی حاد کلیه: در مواردی که کلیه‌ها به ‌طور ناگهانی طی فاصله‌ زمانی چند ساعت تا چند روز دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند مواد سمی ‌را دفع کنند، نارسایی حاد کلیه ایجاد شده است. این مشکل بیشتر در کسانی که بستری هستند یا نیازمند مراقبت ویژه هستند مشاهده می‌شود. نارسایی حاد کلیه و بروز ناگهانی عوارض بسیار جدی و شدیدی دارد و حتی ممکن است منجر به مرگ بیمار شود. نارسایی حاد کلیوی علاوه بر کشنده بودن، امکان برگشت نیز دارد و این دو دلیل کافی است که مبتلایان به این عارضه به آن توجه جدی کنند.
- نارسایی مزمن کلیه: مهم‌ترین علامت در این نوع نارسایی خاموش بودن آن است. افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه ممکن است از سال‌ها پیش دچار این بیماری باشند، اما چون علامت خاصی ندارد یا روند بروز علائم کند است، به‌ طور آرام و پنهانی بافت کلیه را از دست می‌دهند. علائم نارسایی کلیه در موارد مزمن همان نشانه‌های نارسایی حاد کلیه است، با این تفاوت که این نشانه‌ها طی مدت‌زمان طولانی ظاهر می‌شوند.

نشانه‌های نارسایی
او در مورد نشانه‌های نارسایی کلیه می‌گوید: «بیماران با مشاهده نخستین علامت‌ها باید به پزشک مراجعه کنند و درمان علت‌های زمینه‌ای بیماری هم ضروری است. برای افرادی هم که مبتلا به فشارخون و دیابت هستند، نخستین اقدام کنترل فشارخون و دیابت است که اندازه‌گیری قندخون، رعایت رژیم غذایی، مصرف داروها، تمرینات ورزشی و محدودیت مصرف نمک و مواد پروتئینی توصیه می‌شود. علت‌های اصلی این عارضه عبارت‌اند از کاهش دفع ادرار- گاهی اوقات ادرار در حد طبیعی باقی می‌ماند- احتباس مایع، که باعث تورم در پاها می‌شود، خواب‌آلودگی‌، تنگی نفس‌، خستگی‌، گیجی‌، تهوع‌، تشنج یا کما در موارد شدید و درد یا فشار در قفسه سینه. البته برخی اوقات نارسایی حاد کلیوی هیچ نشانه یا علامتی ندارد و از طریق تست‌های آزمایشگاهی که برای دلایل دیگری گرفته شده تشخیص داده می‌شود.»

درمان نارسایی
دکتر قدسی ادامه می‌دهد: «درمان نارسایی حاد کلیه معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. مدت بستری در بیمارستان بستگی به علت نارسایی حاد کلیه بیمار دارد و اینکه کلیه‌های او در چه مدت بهبود می‌یابند. درمان نارسایی حاد کلیه شامل شناسایی بیماری یا آسیب شدیدی است که در ابتدا به کلیه بیمار آسیب وارد کرده است. از این رو گزینه‌های درمان بستگی به علت نارسایی کلیه دارد اما درمان‌هایی که به پیشگیری از عوارض کمک می‌کند شامل راه‌هایی جهت متعادل ساختن میزان مایعات در خون‌، داروهایی جهت متعادل ساختن میزان پتاسیم خون‌، داروهایی جهت متعادل ساختن میزان کلسیم خون و دیالیز جهت خارج ساختن مواد اضافی از خون است.»
اگر فردی دچار نارسایی کلیه شد، اولین روش درمان انجام دیالیز خونی است. به این صورت که فرد هفته‌ای سه‌بار و هربار حداقل چهار ساعت باید دیالیز شود. در این روش بیمار باید دقت کافی داشته باشد، زیرا ممکن است در بعضی از مراکز دیالیز استثنائاً زمان کمتری برای دیالیز به بیمار داده شود که برایش مضر است. دومین روش درمانی، دیالیز صفاقی است که در این روش خود بیماران در منزل دیالیز را انجام می‌دهند. به این صورت که یک لوله داخل شکم گذاشته می‌شود که سر آن بیرون است و فرد، محلول‌های مربوطه برای یک ماه را دریافت و در منزل، خود را دیالیز می‌کند. این نوع دیالیز برای کسانی که محل زندگی‌شان برای مراجعه به مراکز دیالیز نامناسب است، روش درمانی خوبی است و بیماران حتی شب‌ها هم می‌توانند این کار را انجام دهند.