دکتر حسن کرباسی با بیان اینکه بیماری افسردگی می‌تواند در اثر عوامل محیطی یا ژنتیکی ایجاد شود، افزود: اما ریشه بسیاری از بیماری‌های افسردگی ژنتیکی و ارثی است. احتمال دارد برخی از بیماران ادعا کنند که چنین بیماری در والدین آن‌ها وجود ندارد، اما باید گفت، ممکن است این بیماری در بستگان درجه یک، دو یا حتی درجه سه و نسل‌های قبل آن‌ها وجود داشته و به آن‌ها منتقل شده است.

وی اظهار کرد: افسردگی با منشاء محیطی نیز می‌تواند در اثر تشویش و اضطراب (استرس) بیش از حد افراد به وجود آید. اما باید گفت عامل تشدید کننده افسردگی چه با منشاء ژنتیکی یا محیطی، همان تشویش و اضطراب است که افراد دچار آن می‌شوند و در مواردی هم می‌تواند بدون استرس ایجاد شود.

این فوق‌تخصص بیماری‌های روان‌تنی (سایکوسوماتیک) و مشکلات جنسی، افسردگی را دارای ۹ علامت برشمرد و گفت: بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی افرادی که دارای ۵ علامت از ۹ علامت افسردگی حداقل به مدت دو هفته باشند، به طور حتم دچار بیماری افسردگی شده‌اند.

کرباسی تصریح کرد: شاه‌علامت افسردگی‌ها تظاهرات فیزیولوژیکی است؛ به این معنا که افراد بی‌خواب و بی‌اشتها می‌شوند و در مواردی هم ممکن است افسردگی با پرخوابی و پراشتهایی همراه باشد؛ اما در بسیاری از افراد، افسردگی با بی‌خوابی و بی‌اشتهایی همراه است.

وی سومین علامت افسردگی را کاهش انرژی بیان کرد که بیمار از ضعف شدید شکایت دارد و با اشاره به چهارمین علامت افسردگی ادامه داد: بیمار دچار اختلال در تمرکز شده و نمی‌تواند روی یک موضوع تمرکز داشته باشد؛ بر این اساس می‌تواند دچار فراموشی هم بشود و مسائل را فراموش کند.

این متخصص اعصاب‌وروان، پنجمین علامت افسردگی را ایجاد احساس گناه در فرد برشمرد و افزود: فرد افسرده ممکن است احساس گناه بی‌حد داشته باشد و خود را در بروز رخدادها، مقصر بداند.

شاه‌کلید علایم افسردگی «خلق افسرده» و «تحریک‌پذیری»

کرباسی همچنین با اشاره به دو علامت دیگر افسردگی شامل «خلق افسرده» و «تحریک‌پذیری» عنوان کرد: هر یک از این دو علامت در بین ۹ علامت افسردگی برای بروز افسردگی حتمی است و افرادی که دچار افسردگی می‌شوند، ممکن است سایر علایم را دارا باشند، اما حتما یک از این دو علامت را خواهند داشت.

وی گفت: خلق افسرده به این معناست که فرد بیمار زیر خط موازی که مردم حرکت می‌کنند، قرار دارد؛ در خط موازی خلق مردم نه صرفا غمگین و نه همواره شاد است و در روال عادی قرار دارد؛ اما خلق فرد افسرده همواره خارج از روال عادی است. همچنین در وضعیت «تحریک‌پذیر» نیز فرد زود عصبانی شده و پرخاشگری می‌کند.

این فوق تخصص بیماری‌های روان‌تنی با اشاره به هشتمین علامت افسردگی، اظهار کرد: یکی دیگر از علایم افسردگی، احساس ناامیدی است که در صوت شدت می‌تواند منجر به خودکشی شود. خودکشی نیز بحث‌های مختلفی دارد که می‌تواند فیزیولوژیکی یا غیرفیزیولوژیکی باشد. در وضعیت فیزیولوژیکی برای مثال فرد با این احساس که زندگی برای او ارزش ندارد، مصرف داروها و درمان خود را قطع می‌کند و مصرف نکردن داروهایی مانند فشارخون یا قلب، می‌تواند او را در معرض سکته مغزی یا قلبی قرار دهد.

کرباسی انزواجویی و گوشه‌گیری را از دیگر علایم افسردگی برشمرد و افزود: فرد افسرده معمولا گوشه‌گیر شده و با مردم ارتباط برقرار نمی‌کند که این وضعیت نیز می‌تواند نشان‌گر بروز افسردگی در افراد باشد.

وی تصریح کرد: علایم افسردگی در افراد گوناگون متفاوت است و در کودکان این علایم بیشتر با تحریک‌پذیری و پرخاشگری همراه است که می‌تواند افت تحصیلی کودکان را در پی داشته باشد.

او همچنین طیف افسردگی را متفاوت و شامل انواع خفیف، متوسط، شدید، مزمن و حاد برشمرد و گفت: درمان افسردگی نیز با توجه به طیف‌های افسردگی روش‌های مختلفی دارد؛ چنان‌چه افسردگی دارای طیف خفیف تا متوسط باشد، با درمان‌های غیردارویی مانند ورزش و رفتاردرمانی مانند تقویت برقراری ارتباط اجتماعی کنترل می‌شود و بهترین درمان برای این‌گونه بیماران داشتن فعالیت‌های ورزشی است و حتی پیاده‌روی برای این‌گونه افراد توصیه می‌شود.

این فوق‌تخصص بیماری‌های روان‌تنی ادامه داد: اما اگر افسردگی شدید باشد و اختلال در عملکرد فرد ایجاد شود، مانند اینکه انرژی فرد به شدت کاهش یافته و دیگر نمی‌تواند در سر کار خویش حاضر شود و غیبت‌های مکرر پیدا می‌کند، در این صورت احتیاج به درمان جدی‌تر و درمان دارویی دارد که توسط روانپزشک انجام می‌شود.

کرباسی عنوان کرد: افسردگی‌های خفیف یا متوسط می‌تواند از طریق مشاوره یا روان‌درمانی کنترل شود؛ اما بسیاری از بیماران که دارای مشکلات شدید هستند، به اشتباه روان‌درمانی می‌شوند. درحالی که بیماران دارای افسردگی شدید، به دلیل درگیری‌های ذهنی، آنچه را که روان‌درمان به او می‌گوید، نمی‌تواند بپذیرد و دراینجاست که مداخلات دارویی ضروری می‌شود.

وی افزود: به ویژه اینکه میزان سروتونین، دوپامین و نوراپینفرین در خون بیماران افسرده تغییر کرده و برای تنظیم این هورمون‌ها نیاز به مصرف دارو وجود دارد. برای مثال برخی از خانم‌ها پس از زایمان دچار افسردگی می‌شوند، این تغییرات هورمونی در بدن آن‌ها ایجاد می‌شود که نیاز است توسط روانپزشک تحت درمان دارویی قرار بگیرند.

این فوق‌تخصص بیماری‌های روان‌تنی تصریح کرد: پس از تشخیص روانپزشک و تجویز دارو، این افراد می‌توانند از طریق مراجعه به پزشک عمومی، درمان خود را پی‌گیری کنند. طول مدت درمان حداقل ۶ تا ۹ ماه است و مصرف داروهای این نوع افسردگی اعتیاد آور نیست. اما اگر افسردگی‌ها درمان نشود، بیماری مزمن شده و با بروزهای مکرر، زندگی افراد را مختل می‌کند.