به گزارش آتیهآنلاین، هر سال، روز پنجم جمادیالاول مصادف با ولادت حضرت زینب (سلام الله علیها)، به عنوان روز پرستار گرامی داشته میشود. این روز فرصتی است تا از زحمات بیشائبه این قشر سختکوش و جان برکف که با همه دشواریها و مشقات، نگهبانان سلامت جامعه هستند قدردانی شود. به نمایندگی از جامعه فداکار پرستاران پای صحبت سه تن از مدیران پرستاری بیمارستانهای تأمیناجتماعی نشستهایم تا از دشواریهای این شغل، عشق آنها به مردم، دغدغههایشان برای سلامت جامعه و البته روزهای سخت آنها و خانوادههایشان در بحران همهگیری کرونا بشنویم.
ضرورت استانداردسازی نیروهای پرستاری
مسئول پرستاری مدیریت درمان تأمیناجتماعی استان اصفهان، حرفه پرستاری را از مشاغل بسیار مهم و ضروری در جامعه توصیف کرد، به گونهای که گفته میشود تا ۱۰ سال آینده یکی از سه شغل برتر دنیا خواهد بود و برای تأکید بر نقش پرستاران در کمک به مردم در شرایط سخت زندگی و بهویژه مواجهه با بحرانها به این گفته سازمان بهداشت جهانی اشاره کرد که آنها را پیشتازان مبارزه با همهگیری معرفی کرده است. او همچنین معتقد است اکنون بیش از هر زمان دیگری ضروری است که از پرستاران حمایت شود و استانداردسازی نیروهای پرستاری صورت گیرد.
دکتر امیرحسین فرهادفر با بیان اینکه اهمیت جایگاه پرستاران در سه سال گذشته بر همگان نمایان شد، افزود: «سازمان بهداشت جهانی، پرستاران را که بیش از نیمی از کل کادر بهداشتی درمانی دنیا را به خود اختصاص میدهند، پیشتازان مبارزه با همهگیریها معرفی کرده است. همچنین بر اساس پیشبینیهای انجام شده، شغل پرستاری در ۱۰ سال آینده یکی از سه شغل برتر دنیا خواهد بود. در کشور ما نیز ظرفیت جامعه پرستاری به نحوی است که علاوه بر ایفای وظایف پرستاری، بسیاری از سازمانهای ارائهدهنده خدمات سلامت، در حوزههای مدیریتی خویش وابسته به حضور پرستاران هستند.»
وی اظهار کرد: «این در حالی است که در جامعه به اندازه مقتضی به تمام ظرفیتها و توانمندیهای این حرفه توجه نشده است. هرچند این شغل سیر تکاملی خود را طی میکند؛ زیرا در سالهای اخیر توجه و نگاه قدرشناسانه و در عینحال مطالبهگر مردم به این حرفه و از سوی دیگر برنامهریزی دولت و نهادهای آموزشی و اجرایی در پیشرفت این حرفه بیتأثیر نبوده است.»
مسئول پرستاری مدیریت درمان استان اصفهان با اشاره به نقش پرستاران در خدمترسانی به بیماران کرونا در شرایطی که بسیاری از مراکز درمانی با کمبود نیروی پرستاری مواجه بودند، گفت: «همهگیری کرونا در کشور ما تلنگری به متولیان نظام سلامت بود تا فراموش نکنند استانداردهای کمّیوکیفی کارکنان درمانی بهویژه پرستاران در مدیریت بحران چقدر حائز اهمیت است. مجموعه پرستاری تأمیناجتماعی استان اصفهان با حدود هزار و ۲۰۰ نفر سرمایه انسانی در این سالها حماسه آفرید. در بحرانی که کمر پیشرفتهترین نظامهای سلامت جهان را خم کرده بود، بهرغم کمبود نیرو، پرستاران جان خود و خانوادههایشان را در طبق اخلاص گذاشتند و به فریاد مردم رسیدند. اکنون بیش از هر زمان دیگری ضروری است از پرستاران حمایت شود و استانداردسازی نیروهای پرستاری و سرمایهگذاری در مشاغل مرتبط با حرفه پرستاری در کشور در دستور کار قرار گیرد.»
فرهادفر تصریح کرد: «در این مدیریت، در حال حاضر با تدابیر مسئولان سازمان و استان تا حدودی نقصان کمبود نیروی پرستاری جبران شده است؛ هرچند همچنان تعداد کادر پرستاری حرفهای نسبت به تختهای بستری موجود در کشور با شاخص هدف وزارتی فاصله دارد که با برنامهریزی همکاران حوزه تشکیلات و منابع انسانی سازمان امیدواریم به استانداردهای مربوطه نزدیکتر شویم.»
ضرورت رفع کمبود پرستار
وی درخصوص اهمیت خدمات پرستاری و ضرورت رفع کمبود این نیروها، ادامه داد: «به نظر میرسد با توجه به تغییر هرم سنی جمعیت، سالمندی و بیماریهای نوظهور، نیاز به خدمات پرستاری روند فزاینده داشته باشد؛ بنابراین لازم است از نظر آمادگی و همچنین با نگاه پیشگیری از بحران، همواره از حضور پرستاران به اندازه مکفی اطمینان یابیم. برای این منظور ضروری است نیروی انسانی به حدی پیشبینی و به کار گرفته شود که از فرسایش شغلی مستمر پرستاران اجتناب شود. همچنین پیشبینی خروج پرستاران از مجموعهها به دلیل بازنشستگی و تأمین نیروی انسانی جایگزین و نیز تسهیل استفاده از نیروهای موقت از راهکارهای پیشنهادی است.»
مسئولیت چندگانه پرستاران
مسئول پرستاری مدیریت درمان استان اصفهان در زمینه مسئولیت چندگانه پرستاران در زمینه وظایف حرفهای و در عینحال برخورداری از نقش مادر، همسر و خانهداری، عنوان کرد: «باید گفت ایفای این مسئولیت چندبعدی بسیار سخت است. فرزندان پرستاران معمولاً از حمایتهای والدین محروم هستند یا حداقل به موقع آن را دریافت نمیکنند. بیماریهای بشدت مسری، همزمان جان پرستاران و خانوادههای آنها را تهدید میکند. مسأله سخت، اوقات بیماری فرزندان و برهههایی از زمان است که به حضور پدر و مادر نیاز مبرم دارند، اما با جای خالی آنها مواجه میشوند. با این حال به دلیل اینکه حرفه پرستاری بر مبنای نظم و برنامهریزی پایهگذاری شده و هر پرستار این شرایط را در کار و زندگی خود به خوبی تمرین میکند، میتوانند بر مشکلات مسئولیت چندوجهی خود فائق آیند. البته انتظار میرود مراکز درمانی با پیشبینی تسهیلات لازم مانند مهدکودک، سرویس ایابوذهاب، خدمات مشاورهای و... به نیروی انسانی خود کمک کنند.»
مهمترین مطالبات پرستاران
فرهادفر با بیان اینکه مطالبات پرستاری در واقع همان مطالبات مددجویان و مردم است، افزود: «این مطالبات با افزایش سطح سواد سلامت جامعه، آگاهی پرستاران از حقوق خود و توجه به استانداردهای نیروی انسانی پرستاری در مراکز درمانی از سوی پرستاران و حتی مردم پیگیری میشود که دستیابی به آن نیازمند همیاری و روشنگری رسانههای ارتباطجمعی مانند صداوسیما است.»
وی اظهار کرد: «از سوی دیگر در جامعه ما نقش پرستاران در حوزه درمان بسیار پررنگتر از پیشگیری است، در حالی که در کشورهای مترقی، خط مقدم نظام سلامت را پرستاران بهداشت جامعه تشکیل میدهد. همچنین دور شدن پرستاران از بالین به دلیل طولانی شدن دوران گذار از پرونده کاغذی به الکترونیک و مشکلات متعدد سامانه (HIS) در سازمان از جمله چالشهای دیگر حوزه پرستاری را شامل میشود.»
مسئول پرستاری مدیریت درمان استان اصفهان گفت: «تفاوت قابل توجه در سطح پرداختها در یک مجموعه درمانی، تأخیر در پرداخت بهموقع مزایای تصویب شده جهت پرستاران مطابق قوانین بالادستی و عدم پیشبینی تمهیدات لازم برای بهسازی جسمانی و روانی پرستاران از جمله چالشهای این گروه است. به عنوان مهمترین خواستهها میتوان به تبیین نقش و جایگاه پرستار در جامعه، برخورداری از رفاه نسبی اقتصادی و اجتماعی، فراهم کردن فضای کار و خدمت مناسب برای پرستاران، توسعه و تجهیز کافی مراکز درمانی و حضور در عرصههای تصمیمگیری، اشاره کرد.»
شرح یک خاطره
فرهادفر با دارا بودن ۲۴ سال سابقه فعالیت، اهل تهران است که از ۲۲ سال پیش تاکنون در اصفهان زندگی میکند. او یکی از خاطرات دوران حرفهای خود را اینگونه شرح داد: «یکی از مهمترین خاطرات عمر حرفهای من خدمترسانی در دوران کرونا است که با وجود مشکلات زیاد سعی کردم بر اساس وظیفه با برقراری تماس با همه همکاران مبتلا به کرونا در استان و دادن امید و روحیه به آنها روند بهبودی آنها را سرعت بخشم. خوشحالم که با سرافرازی این دوران طی شد و در این ایام خجسته شایسته است که یاد و خاطره پرستاران و دیگر کارکنان نظام سلامت را که در راه دفاع از سلامت مردم، جان ارزشمند خود را از دست دادند، گرامی بداریم.»
پرستار، تکمیلکننده زنجیره درمان
رییس پرستاری بیمارستان تأمیناجتماعی زکریای رازی قزوین، نقش پرستاران را از ارکان اصلی درمان توصیف کرد که تکمیلکننده زنجیره درمان بوده و نقش کلیدی در حوزه سلامت کشور دارند. وی همچنین پرستاری را شغل پرمشغله بیان کرد که صاحبان این شغل سختیهای آن را به جان میخرند و یکی از مهمترین مطالبات این گروه حرفهای را امکان بازنشستگی پرستاران با ۲۰ سال سابقه دانست.
زهرا کلیایی با بیان اینکه سلامت افراد جامعه در گرو همکاری تیمی گروه درمان قرار دارد، افزود: «کادر درمان از پزشکان، پرستاران، ماماها، کارشناسان اتاق عمل، هوشبری، بهداران، بهیاران و... تشکیل شده و هر یک از این افراد در زنجیره درمان وظایفی را برعهده دارند. پرستاران نیز به عنوان ارکان اصلی درمان، نقش کلیدی در حوزه سلامت کشور دارند و اگر گروه پرستاری وجود نداشته باشد، این زنجیره شکل نمیگیرد.»
وی در بررسی ویژگیهای حرفه پرستاری، اظهار کرد: «پرستاری، شغل بسیار پرمشغلهای است. افراد با ورود به این رشته سختیهای پرستاری را به جان میخرند و از همان سالهای اول خدمت با چالشهای آن مواجه میشوند. خدمترسانی در شیفتهای مختلف صبح، عصر و شب، نبود برنامه زندگی عادی و نداشتن تعطیلات در ایام ویژه مانند ایام تاسوعا و عاشورا و شب یلدا برای همراهی با خانواده، گوشهای از این مسائل را تشکیل میدهد. البته این شرایط تنها متوجه پرستاران نیست بلکه خانوادههای آنان نیز تحت تأثیر زندگی پرستاران قرار دارند و فردی که دارای همسر پرستار است باید او نیز خود را با شرایط کاری همسرش وفق دهد.»
رییس پرستاری بیمارستان رازی قزوین، گفت: «از سوی دیگر با توجه به مراقبت پرستاران از بیماران گوناگون، آنها در معرض انواع بیماریهای قرار دارند. من نیز هنگامی که در بخش اطفال مشغول به خدمت بودم، پس از مراقبت از نوزادی که دچار اوریون شده بود، به این بیماری مبتلا شدم. از طرفی، حوادث شغلی نیز پرستاران را تهدید میکند و خطر ورود سرسوزن خونی به دستان پرستار برای انجام تزریقات به بیماران دارای ایدز یا هپاتیت وجود دارد و برای همین مشکلات است که پرستاری جزو مشاغل سخت و زیانآور شناخته شده و پرستاران میتوانند با ۲۵ سال سابقه بازنشسته شوند.»
کادر درمان بیمارستان رازی
کلیایی با اشاره به کادر تشکیلاتی بیمارستان رازی تصریح کرد: «در این مرکز از ۴۳۹ ردیف تشکیلاتی، ۳۶۵ ردیف اشغال شده و باقی ردیفها خالی است و از بین ردیفهای موجود، ۳۴۵ نفر را کادر درمان تشکیل میدهد که در بخشهای مختلف مشغول به فعالیت هستند. این بیمارستان با دارا بودن ۲۲۷ تخت فعال از نوع جنرال بوده و از بخشهای مغزواعصاب، ارولوژی، ارتوپدی، جراحی عمومی، جراحی چشم، جراحی ای.ان.تی، جراحی زنان و مردان، بخش مراقبتهای ویژه، بخش قلب، بخش اطفال، اورژانس، اتاق عمل و کمیته زایمان تشکیل شده است. ورودی اورژانس این مرکز درمانی ماهیانه حدود ۱۲ تا ۱۵ هزار نفر است که تقریباً حدود ۳ تا ۴ هزار نفر بستری اورژانس انجام میشود.»
وی با بیان اینکه در این مرکز پرستاران با تمام تلاش به ایفای مسئولیت خویش میپردازند، ادامه داد: «این مرکز درمانی موفق به کسب رتبههای برتر در زمینههای گوناگون شده است؛ از جمله اینکه به استناد ارزیابیهای دانشگاه علومپزشکی قزوین و سازمان تأمیناجتماعی که سال گذشته در زمینه ایمنی بیماران انجام شد، موفق به کسب امتیاز ۱۰۰ و رتبه برتر شدیم. به این معنا که تمامی اقدامات مورد نیاز برای مراقبت و حفظ ایمنی بیمار در این مرکز اجرایی میشود. همچنین در زمینه ارزیابی استانداردهای اعتباربخشی که از سوی وزارت بهداشت انجام میشود، رتبه ۱۰۰ برتر را کسب کردهایم که این موفقیت با تلاش همه همکاران حوزه درمان و پشتیبانی به دست آمده است.»
انتظارات پرستاران
رییس پرستاری بیمارستان رازی قزوین، انطباق دستمزد پرستاران را با عملکرد آنها، مهمترین خواسته این گروه حرفهای عنوان کرد و افزود: «حقوق و مزایایی که پرستاران دریافت میکنند باید متناسب با سختی کار آنها باشد. یکی دیگر از مطالبات پرستاران امکان بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه است. با توجه به سختی کار پرستاران در حال حاضر میتوانند با ۲۵ سال سابقه و ۳۰ روز حقوق بازنشسته شوند اما چنانچه پرستاری بخواهد با ۲۰ سال سابقه و ۲۵ روز حقوق بازنشسته شود، این امکان برایش وجود ندارد. نکته بعد، تعداد شیفتهای کاری پرستاران است. افزایش تعداد شیفتها سبب کاهش کیفیت مراقبتها میشود. به طور حتم پرستاری که در شیفت صبح مشغول به کار بوده، اگر قرار باشد در شیفت شب نیز حضور داشته باشد، نمیتواند درمان با کیفیتی را انجام دهد. خدا را شکر در این بیمارستان شیفتهای کاری متناسب با تعداد پرستاران بوده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد، اما در صورت کاهش تعداد پرستاران به دلیل بازنشستگی دچار چالش خواهیم شد و بحث شیفتهای اجباری از عواملی است که منجر به نارضایتی کارکنان میشود.»
افزایش حقوق پرستاران
کلیایی با اشاره به افزایش حقوق پرستاران تأمیناجتماعی، اظهار کرد: «سازمان امسال «فوقالعاده ویژه پرستاران» را ۵۰ درصد افزایش داد و مابهالتفاوت این حقوق را نیز از یک سال و نیم گذشته پرداخت کرد که مبلغ بسیار خوبی بود. این اقدام سازمان سبب افزایش رضایتمندی همکاران پرستار شد که جای تشکر از مسئولان سازمان دارد.»
روایت یک خاطره
وی که اهل قزوین است و در این شهر نیز زندگی میکند با دارا بودن ۲۳ سال سابقه فعالیت، دو فرزند در سنین ۲۴ و ۱۴ سال دارد. فرزند نخست او دانشجوی رشته پزشکی است و فرزند دوم در کلاس دهم درس میخواند. وی پرستاری را شغلی با خاطرات تلخوشیرین بیان کرد و در شرح خاطرات خود گفت: «سال ۷۸ در بخش نوزادان درحال گذراندن طرح تحصیلی بودم. نوزادی با وزن حدود ۵.۵ تا ۶ کیلو به دنیا آمده بود که بسیار زیبا بود. قبل از مصرف شیر مادر باید به او سرُم قندی با سرنگ میدادیم تا متوجه قدرت مکیدن و بلع نوزاد شویم تا خدای ناکرده شیر مادر وارد نای کودک نشود. نوزاد را در آغوش کشیدم و سرنگ را در دهان او گذاشتم. نوزاد اجازه نداد حتی سرنگ را فشار دهم و همه محتویات سرنگ را مک زد و خالی کرد. پس از انجام مراحل بعدی مراقبت، کودک را در دستگاه قرار دادم. در این لحظه کودک بر چهره من نگاه عمیقی کرد و این نگاه پر از رمز و راز او که حاکی از تشکر بود، برای من بسیار لذتبخش بود و احساس خوشایندی را در من ایجاد کرد که هرگز فراموش نمیکنم. یکی دیگر از خاطراتم به سال ۹۷ بازمیگردد. در این سال، سرپرستار بخش اورژانس بودم که بیمار بدحالی را آورند که به قصد خودکشی خود را به دار آویخته بود. فورا عملیات (CPR) را برایش انجام داده و او را احیاء و برای مراقبتهای بعد به (ICU) منتقل کردیم. پس از گذشت حدود ۱۰ روز در حالی که سلامتی خود را به دست آورده بود، به اتفاق همسرش برای تشکر و خداحافظی نزد من آمد و گفت خانمام تعریف کرد که برای نجات جان من چقدر تلاش کردید و من نیز از اینکه او را در کمال سلامت مشاهده میکردم، بسیار خوشحال شدم و خدا را شکر کردم که به واسطه شغلم میتوانم به بیماران کمک کنم.»
پرستاری یک هنر است
سوپروایزر بالینی بیمارستان شهدای شوشتر، پرستاری را علاوه بر ابعاد علمی این رشته، به عنوان یک هنر در راستای برقراری ارتباط با بیماران توصیف کرد و با توجه به مسئولیت سنگین حرفه پرستاری، یکی از مهمترین مسائل این گروه را کمبود نیروی پرستاری دانست که رفع آن میتواند در کاهش فرسودگی جسمانی و روانی آنها مؤثر واقع شود.
شبنم صحتنژاد با بیان اینکه پرستاری یک رشته علمی- آکادمیک و از ارکان مهم سیستم بهداشتی درمانی کشور به شمار میرود، افزود: «خدمات پرستاری را میتوان هم به عنوان یک هنر و نیز علم توصیف کرد؛ هنر از منظر برقراری ارتباط با بیمار و علم به دلیل ارائه خدمات درمانی که این دو رسالت به بهبود بیماران ختم میشود.»
وی اظهار کرد: «با توجه به فراهم بودن طیف گستردهای از تخصصها و مهارتها در رشته پرستاری، این حرفه در جایگاه مطلوبی در نظام سلامت کشور برای پاسخگویی به نیازهای درمانی و مراقبتی بیماران دارد، اما متأسفانه مسائلی چند، حرفه پرستاری را درگیر کرده است.»
مسئول کنترل عفونت بیمارستان شهدای شوشتر با بیان اینکه فرسودگی شغلی از مهمترین چالشهای پرستاری است که در سطح جهانی ایجاد نگرانی کرده است، گفت: «پرستاری شغلی است که در آن بیکاری وجود ندارد و متحمل شدن ساعات کاری طولانی و متغیر، شببیداری، دوری از خانواده و حجم کار زیاد، پرستاران را در معرض فرسودگی جسمانی و روانی قرار داده است. همچنین پرستاران در معرض ابتلا به بیماریهای مسری قرار دارند. این درحالی است که دریافتی آنان نسبت به تنشهای شغلی، چشمگیر نیست و از طرفی به علت کمبود نیروی پرستار در برخی از مواقع یک پرستار وظیفه دو نیرو را انجام میدهد؛ آنهم در شرایطی که برخی از بیماران به دلیل رویارویی با پرستاران، انتظار رسیدگی بیش از حد از آنان را دارند. تحمل این سختیها نشاندهنده جایگاه رفیع و با ارزش پرستاری است و میتوان گفت کادر درمان بدون وجود تیم پرستاری قادر به انجام وظایفش نخواهد بود.»
صحتنژاد در خصوص مسئولیت مضاعف پرستاران در عرصههای حرفهای و خانهداری، تصریح کرد: «یک پرستار باید توانایی پذیرش مسئولیتهای متفاوت را داشته باشد و بتواند در محل کار به عنوان یک پرستار و در منزل با نقش مادری و همسری ظاهر شود و ایفای این مسئولیت با فداکاری، صبوری و تقسیم وظایف در منزل با مشارکت همسر میسر میشود. همچنین انعطافپذیری مدیران پرستاری در زمان چینش برنامه کاری نیز در بسیاری از مواقع به پرستاران کمک کرده است. از طرفی، ایجاد مهدکودک در بیمارستان جهت مادران پرستار و شاغل میتواند در رفع دغدغه آنها مؤثر واقع شود. اما در مجموع میتوان گفت در مواقعی که پرستار قادر به هماهنگی بین زندگی شخصی و شغلی خود نباشد، به طور حتم ایفای مسئولیت شغلی را در اولویت قرار میدهد.»
وی با اشاره به تعداد ۳۰ پرستار شاغل در این مرکز ادامه داد: «با توجه به ضریب اشغال تخت با کمبود نیروی پرستاری مواجه هستیم و برای رفع این کمبود، تمهیدات مناسبی پیشنهاد میشود که از جمله آن ساماندهی نیروهای قراردادی است تا امکان جایگزین کردن این نیروها به جای افراد بازنشسته وجود داشته باشد. همچنین جذب نیروی طرحی پرستار نیز میتواند چارهساز باشد.»
سوپروایزر بالینی بیمارستان شهدای شوشتر یکی از مهمترین مطالبات پرستاران را رفع کمبود نیروی پرستاری عنوان کرد و افزود: «عدم تناسب بین پرستار و بیمار سبب افزایش فشار کاری آنها میشود و چنانچه انجام مکاتبات غیرضروری و مستندسازی امور از دوش پرستاران برداشته شود، میتواند در ایجاد فراغبال پرستاران در رسیدگی به بیماران مؤثر باشد. درحال حاضر اقدامات مرتبط با اعتبارسنجی سبب شده بسیاری از امور اصلی مانند آموزش به بیمار کمرنگ شود.»
مرور یک خاطره
صحتنژاد دارای ۱۸ سال سابقه فعالیت است، در گچساران متولد شده و در شوشتر زندگی میکند. وی در مرور یکی از خاطرات خود گفت: «حدود ۱۳ سال قبل در یکی از شیفتهای عصر در بخش (CCU) مشغول به خدمت بودم. در این بخش خانمی ۷۸ ساله بستری بود. هنگام مونیتورینگ بیماران مشاهده کردم ریتم قلبی این بیمار به هم ریخته و هوشیاری خود را از دست داده است. همان لحظه به بیمار شوک الکتریکی دادم و ریتم قلب بیمار سینوسی شد و هوشیاری خود را به دست آورد. فوراً مراتب را به پزشک معالج اطلاع دادیم و او با حضور در بخش و ملاحظه تصاویر ریتم قلبی بیمار قبل از شوک و پس از شوک، سرعت عمل من را در احیای بیمار تحسین کرد.»
نظر شما