دکتر نازلی نمازی در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین، در ابتدا توضیح مختصری درباره بیماری دیابت ارائه و اظهار کرد: دیابت یک بیماری‌های غیرواگیر به شمار می‌رود که شیوع آن در دنیا ازجمله در ایران در حال افزایش است.

وی افزود: دیابت نوع ۱، دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری ازجمله انواع دیابت هستند که شیوع بیشتری دارند و در میان آنها شیوع دیابت نوع ۲ بیش از سایرین است.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دیابت وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه در دیابت نوع ۲، لوزالمعده، انسولین را ترشح می‌کند ولی استفاده سلول‌ها از این انسولین به‌خوبی انجام نمی‌شود. به عبارت دیگر مقاومت به انسولین وجود دارد. اما در دیابت نوع ۱، سلول‌ها پانکراس انسولین را ترشح نمی‌کنند و مشکل در ترشح انسولین است.

وی ادامه داد: دیابت بارداری نیز همان گونه که از نامش پیداست در دوران بارداری اتفاق می‌افتد که ممکن است بعد از پایان بارداری و زایمان، ماندگار و تبدیل به دیابت نوع ۲ شود و یا اینکه بعد از زایمان برطرف بشود و نیازی به درمان بعد از زایمان وجود نداشته باشد.

نمازی درباره عوارض ناشی از دیابت گفت: زمانی که قند خون کنترل نشود درنتیجه این عدم کنترل، عوارضی در بدن ایجاد می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به انواع بیماری‌های قلبی‌وعروقی، مشکلات کلیوی، مشکلات چشمی، نوروپاتی (اختلالات در اعصاب محیطی) اشاره کنیم. زخم پای دیابتی هم در اثر عدم کنترل قند خون در برخی بیماران اتفاق می‌افتد.

وی در پاسخ به اینکه آیا این بیماری قابل‌پیشگیری و درمان است یا مادام‌العمر همراه بیمار می‌ماند؟ اظهار کرد: بیماری دیابت مخصوصاً دیابت نوع ۲ قابل‌پیشگیری است. مهم‌ترین عاملی که می‌تواند در پیشگیری از دیابت نقش داشته باشد، اصلاح شیوه زندگی است. تغذیه سالم و فعالیت فیزیکی مناسب ازجمله مواردی هستند که می‌توانند به پیشگیری از بروز بیماری کمک کنند.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دیابت وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: ازآنجا که اضافه‌وزن و چاقی احتمال بروز دیابت را افزایش می‌دهد، کنترل وزن بسیار حائز اهمیت است. اما در رابطه با دیابت نوع ۱ که زمینه ژنتیکی دارد، بحث پیشگیری چندان مطرح نمی‌شود. در مجموع می‌توان گفت که دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری با رعایت سبک زندگی سالم قابل‌پیشگیری هستند.

نمازی با بیان اینکه دیابت تا آخر عمر همراه بیمارمی‌ماند و درمان قطعی برای بیماری دیابت وجود ندارد گفت: این بیماری را باید کنترل کرد و نه درمان. می‌توان با کنترل دیابت از بروز عوارض ناشی از آن جلوگیری کرد. ولی اینکه بگوییم بعد از طی مدتی، بیماری که دیابت نوع ۱ و نوع ۲ داشته به کلی درمان می‌شود، خیر این‌طور نیست.

وی ادامه داد: دیابت، مادام‌العمر همراه بیمار خواهد بود؛ البته موارد خیلی نادری بوده است که بیمارانی که انسولین تزریق می‌کردند به خاطر قند خون بالا، کنار دریافت انسولین، شیوه سالم زندگی و اصلاح تغذیه را پیش گرفتند و دوز تزریق انسولین‌هایشان کاهش پیدا کرده است و از تزریق انسولین به مصرف دارو برگشته‌اند؛ اما هنوز درمان قطعی برای دیابت شناسایی نشده است.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دیابت وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره لزوم فعالیت های فیزیکی و ورزش در بیماران دیابتی گفت: بیماران دیابتی می‌توانند فعالیت ورزشی داشته باشند. البته لازم است قبل از ورزش، قند خون خودشان را چک کنند. کسانی که قند خون بالای ۳۰۰ و یا قند خون زیر ۷۰ دارند، یعنی در وضعیتی قرار دارند که به سمت هایپوگلایسمی می‌رود، اجازه ورزش کردن ندارند؛ مخصوصاً اگر ورزش آن‌ها از نوع سنگین و حرفه‌ای باشد.

نمازی درباره برنامه غربالگری پیشگیری از ابتلا به دیابت و تشخیص زودرس آن گفت: بله تاکنون برنامه‌های مختلف غربالگری توسط وزارت بهداشت انجام‌شده است تا افرادی که در مرحله پیش دیابت هستند قبل از اینکه به مرحله دیابت برسند، شناسایی شده و تحت مراقبت قرار بگیرند و با تغییر شیوه زندگی، از این بیماری دور شوند.

وی افزود: چنین اقداماتی انجام شده، اما شاید بد نباشد با توجه به افزایش وزن و شیوع چاقی که روزبه‌روز هم در کشور ما مانند کشورهای دیگر یک روند رو به رشدی را دارد توجه بیشتری به بحث غربالگری و پیشگیری از بروز چاقی داشته باشیم.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دیابت وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه متأسفانه ‌دیابت، روند رو به رشدی در کشور ما دارد گفت: در حال حاضر شیوع دیابت نوع ۲ در کشور ۱۴ درصد است و در مقایسه با سال ۱۳۹۵ شیب افزایشی داشته است. پژوهشگاه غدد در یک طرح تحقیقاتی مشارکتی با وزارت بهداشت با عنوان پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر (استپس) که در سال ۱۳۹۵ انجام شد شیوع دیابت را در افراد بالای ۲۵ سال ۱۱ درصد گزارش کرده بود، اما زمانی که این طرح مجدد در سال ۱۴۰۰ انجام شد شیوع دیابت نوع ۲ را ۱۴ درصد گزارش کرد.

نمازی با اشاره به شعار و روزشمار هفته دیابت عنوان کرد: شعار روز جهانی دیابت امسال این است که «با آموزش از آینده محافظت کنیم». آموزش نقش بسیار ویژه و کلیدی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد و اگر بتوانیم از روش‌های آموزشی نوین استفاده کنیم که جذابیت بیشتری برای مردم داشته باشد و این آموزش ها را از دوره کودکی و نوجوانی انجام بدهیم خواهیم توانست از بروز دیابت در سال‌های آتی زندگی پیشگیری کنیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر علاوه بر برگزاری کلاس های آموزشی مختلف و استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای ارائه آموزش های خودمراقبتی تلاش بر این است که اطلاعات کافی را در اختیار مردم قرار بگیرد و یک سری اطلاعات و باورهای نادرست اصلاح شود. با این حال هرچقدر در این حوزه سرمایه‌گذاری بشود مسلماً می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ به‌خصوص درزمینهٔ پیشگیری از دیابت و عوارض ناشی از آن.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات دیابت وابسته به پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره پوشش بیمه‌ای داروهای دیابت و حمایت‌های درمانی از مبتلایان نیز گفت: متأسفانه یکی از نگرانی‌های مردم نوسانات در بازار دارویی است. بیمه‌ها یک سری داروها را تحت پوشش قرار می‌دهند، ولی لازم است با توجه به وضعیت اقتصادی مردم، این حمایت ها بخصوص برای داروهای جدیدتر و ترکیبی دیابت افزایش یابد. همچنین لازم است تلاشهای بیشتری صورت گیرد تا با کمبود دارو در بازار مواجه نشویم.

نمازی در خاتمه یک توصیه کلی پیشگیرانه درباره بیماری دیابت داشت و گفت: تغذیه می‌تواند در کنترل و پیشگیری از عوارض دیابت نقشی جدی بازی کند. متأسفانه بیماران دیابتی به این موضوع اهمیت کمتری نشان می‌دهند. این در حالی است که هزینه خرید مواد غذایی سالم خیلی کمتر از بودجه خرید دارو برای کنترل دیابت است.

وی افزود: اگر تغذیه متعادل و متنوع باشد و تمامی گروه‌های غذایی در دل رژیم غذایی‌ افراد گنجانده شود بسیار خوب است. متأسفانه مصرف سبزی جات و لبنیات در بیماران دیابتی مانند مردم دیگر خیلی پایین است در حالی که استفاده از لبنیات کم‌چرب، میوه‌ها در حد متعادل و سبزی‌های رنگارنگ که هرکدام از آن‌ها مواد مغذی مختلفی دارند می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. تأمین پروتئین و استفاده از حبوبات حداقل دو بار در هفته لازم است. همین‌طور سویا به‌عنوان یک منبع مهم از پروتئین گیاهی باید در کنار سایر منابع پروتئینی مانند گوشت قرمز و سفید و تخم‌مرغ در سبدمصرف قرار بگیرد. جایگزینی نان‌های سبوس‌دار به‌جای نان‌های سفید هم توصیه می‌شود؛ البته با کنترل مصرف آن‌ها و نه زیاده‌روی. در کنار اینکه بیماران دیابتی باید مصرف شیرینی‌ها و مواد قندی را کم بکنند، پرهیز از غذاهای پرچرب ضروری است، مخصوصاً چربی‌های اشباع. استفاده از غذاهای شور و کنسروی نیز باید کنار گذاشته و یا محدود بشود.