به گزارش خبرنگار آتیه‌آنلاین، به نظر می‌رسد ما ایرانیان و خانواده‌ها به عنوان رکن اصلی تشکیل جامعه، با مقوله گفتمان شیرین آشنایی چندانی نداریم و برای همین ریشه بسیاری از اختلاف‌های خانواده‌ها میان فرزندان با والدین و همسران، در نهایت همین اختلاف سلیقه‌ها و اختلاف نظرها است. طبق نتیجه یک مطالعه آماری، میانگین گفت و گوی بین اعضای خانواده در ایران به طور میانگین ۱۵ دقیقه است و عموماً این زمان اندک نیز به صحبت در رابطه با مسائل اقتصادی خانواده یا اثبات اعضای خانواده برای موضوعی، سپری می‌شود که این واقعیت تلخ را می‌توان به عنوان زنگ خطری برای نظام اجتماعی تلقی کرد.
اظهارنظر منطقی را بلد نیستیم
سیدحسن موسوی چلک رییس انجمن مددکاران اجتماعی با تاکید بر اینکه «ما بلد نیستیم که چطور سوال کنیم و مسائل مد نظرمان را با چه لحنی بیان کنیم» افزود: در چنین شرایطی وقتی‌که فضایی برای اظهارنظر منطقی و مبتنی بر احترام متقابل وجود نداشته باشد، مسلما به تضاد می‌رسیم.
موسوی‌چلک با تأکید بر اینکه «مهارت گفت‌وگو» قابل یادگیری است، عنوان کرد: «بسیاری از ما فکر می‌کنیم گفت‌وگو کردن را بلد هستیم و به همین دلیل در صدد یادگیری این مهارت نیستیم؛ بنابراین در مواجهه با کسانی که به هر دلیلی نظر یا حرف مخالفی چه در فضای مجازی و یا بستر جامعه (خانواده، محل کار، فضاهای عمومی و...) مطرح می‌کنند گفت‌وگو نه‌تنها به درستی شکل نمی‌گیرد بلکه بعضاً به جدل و مشکلات مشابه منجر می‌شود.»
وی یادآور شد: به خاطر دارم در سال ۱۳۸۳زمانی‌که در سازمان برنامه و بودجه مشغول بودم روی آسیب‌های اجتماعی در ۶ استان کشور کار می‌کردیم. آن زمان ۳۳ جلد کتابچه ۱۵ تا ۲۰ صفحه ای منتشر کردیم که ۱۱ جلد آن مربوط به دانش آموزان، ۱۱ جلد به اولیای مدارس و ۱۱ جلد برای والدین طراحی شده بود که در آنها همین مهارت ها آموزش داده می شد.
موسوی چلک در پاسخ به این پرسش که چرا در گذشته با وجود اینکه بحث مهارت ها مطرح نبود و خانواده ها بیشتر مرد سالار بودند، استحکام روابط بین اعضای خانواده و والدین و بچه ها بسیار بهتر از امروز بود، افزود: این مساله چند دلیل دارد. اول اینکه ساختار خانواده‌ها تغییر کرده و دوم اینکه نوع و جایگاه اعضای خانواده تغییر کرده است.
وی تصریح کرد: چه بخواهیم و نخواهیم بچه‌های ما جلوتر از ما هستند. درگذشته ما مراسمی چون صله رحم داشتیم و فرزندان، فرصت بیشتری برای خالی‌کرن هیجانات خود داشتند. از طریق فوتبال بازی‌کردن و... و. در عوض امروز سبک زندگی و نیازها و خواست‌های مردم و خانواده ها عوض شده اند.
این مددکار اجتماعی خاطرنشان کرد: قبلا اگر ما پای خود را جلوی پدرمان دراز می کردیم وقتی می گفتند این رفتار زشت است بدون اینکه بپرسیم چرا؟ سریع خودمان را جمع می‌کردیم اما برای بچه امروزی باید بلافاصله دلیل این رفتار را توضیح دهیم.
موسوی چلک این تغییر رویه را امری طبیعی خواند و افزود: از اقتضائات زمانه و صنعتی شدن آن است و از طرف دیگر به تاکید دین باید فرزندان با اقتضائات جامعه روز تربیت شوند.
سبک‌های سه گانه گفت و گو
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران پیشتر در گفت وگو با آتیه‌آنلاین انتخاب سبک گفت‌وگو توسط افراد را فاکتور مهمی در ارتباطات بین فردی خواند وگفت: «اینکه ما چه سبکی در گفت‌وگوی‌مان در هر فضای ارتباطی انتخاب می‌کنیم اهمیت بسیار بالایی دارد سبک انتخابی هر فرد در گفت‌وگو دقیقاً در رفتارش در تعامل با دیگران خودش را نمایان می‌کند.»
موسوی‌چلک تأکید کرد: «گاهی افراد ممکن است سبک تهاجمی، گاه منفعلانه، صریح و یا منفعل- مهاجم را انتخاب کنند و فرد بر اساس هر یک از این سبک‌های چهارگانه رفتاری متناسب با آن از خود بروز می‌دهد.»
این مددکار اجتماعی در معرفی افراد دارای سبک تهاجمی در گفت‌وگو بیان کرد: «این افراد دوست دارند دیگران را سرزنش کنند و در عین تحکم، دیگران را نیز مقصر قلمداد می‌کنند، طلبکار هستند و دیگران را متهم و تهدید می‌کنند از جریحه‌دار کردن احساسات دیگران گویی لذت می‌برند، معمولاً به جهت پالس‌های منفی آنها، طرف مقابل رغبتی برای ادامه گفت‌وگو ندارد و به مرور تنفر و بیزاری خودش را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه گفت‌وگو کردن لذت‌بخش است در چنین سبکی نه‌تنها احساس لذتی وجود ندارد بلکه معمولاً طرف مقابل دوست دارد گفت‌وگو به پایان برسد.»
موسوی‌چلک یادآور شد: «تلاش در جهت کوتاه آمدن در سبک گفت‌وگوی منفعلانه خودش را نشان می‌دهد و این کوتاه آمدن ناشی از ترس از دفاع حقوق آن فرد است؛ زیرا با انتخاب سبک منفعلانه در واقع اجازه می‌دهیم طرف مقابل ضمن تعرض به حقوق‌مان، احساسات‌مان را نیز جریحه‌دار کند.»
وی اضافه کرد: «کسانی که سبک انفعالی را انتخاب می‌کنند نه‌تنها اجازه می‌دهند به حقوق‌شان تعرض شود بلکه در سایه اعتمادبه‌نفس ضعیف‌شان، حتی نمی‌تواند احساسات و دیدگاه‌های خودشان را مطرح کنند و حتی گاهی در جهت جلوگیری از آزرده‌خاطری طرف مقابل بسیاری از گفتنی‌ها را مطرح نمی‌کنند.»
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تأکید کرد: «معمولاً افرادی که سبک منفعلانه را در گفت‌وگو انتخاب می‌کنند صمیمت بین‌شان کاهش پیدا می‌کند حقوق‌شان ضایع می‌شود و برای بیان احساسات و پیگیری حقوق شان هیچ تمایلی ندارند.»
موسوی‌چلک در معرفی افراد با سبک منفعل - مهاجم در گفت‌وگو عنوان کرد: «گاهی افراد سبکی را انتخاب می‌کنند که ممکن است پرخاشگری غیرمستقیم داشته باشند و معمولاً در چنین فضای گفت‌وگویی یک نفر تسلط بیشتر و یک نفر بیشتر آزرده‌خاطر می‌شود و بسته به اینکه گفت‌وگو در چه فضایی (مجازی یا واقعی) انجام می‌شود میزان تسلط و آزردگی متغیر است.»
وی فرد صریح در گفت‌وگو را نترس و صادق خواند و افزود: «در سبک گفت‌وگوی صریح فرد بدون اینکه بترسند با اعتمادبه‌نفس بالا، صادقانه افکار، انتظارات، احساسات، دیدگاه‌ها و خواسته‌هایش را مطرح می‌کند راجع به مسائل شفاف صحبت می‌کند در عین حال که واقعگراست، انعطاف لازم را نیز دارد و کسی را سرزنش، تهدید، تحقیر نمی‌کند و به حقوق دیگران احترام می‌گذارد.»
موسوی چلک گفت: «معمولاً کسانی که محترمانه حتی با مخالف خود صحبت می‌کنند با افزایش میزان صمیمیت بین آنها احساس رضایت و نشاط بیشتری تجربه می‌کنند، چراکه به موازی احترام به حقوق دیگران، در مقابل حقوق خودشان نیز رعایت می‌شود.»
وی تأکید کرد: «کسانی که سبک صریح را انتخاب می‌کنند در تعامل با دیگرانی که همین سبک را انتخاب می‌کنند نشاط بیشتری دارند و میزان صمیمیت‌شان نیز بالاتر خواهد بود.»
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران بیان کرد:حل این معظل نیز منوط به این است که افراد یک خانواده یا شهروندان یک جامعه با یکدیگر تعامل داشته باشند و تعارضات را بشناسند، حرف‌هایشان را با هم در میان بگذارند و به سمت حل مسائل خود پیش روند. اگر اینگونه باشد اعضای خانواده احساس می‌کنند که فضا صمیمی است و می‌توانند به هم اعتماد کند و از ظرفیت های زندگی بیش از پیش استفاده کنند. در چنین شرایطی، تعارض‌ها می‌تواند به فرصت تبدیل شود.
وی مدرسه را مهم‌ترین نقطه یادگیری مهارت گفت وگو خواند و ادامه داد: در بسیاری از کشورها از همان دوره مهدکودک به کودکان این مهارت‌ها آموزش داده می‌شود و متناسب با رشد آنها، این آموزش‌ها نیز تغییر پیدا می‌کند. البته فضای مجازی نیز بستر بی‌بدیلی است که می‌توان برای آموزش این مهارت ها از آنها استفاده کرد.
نظر شما