به گزارش آتیه آنلاین به نقل از روزنامه ایران، طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی، پس از بررسی، صحت‌سنجی و تطبیق گزارش‌های آماری منتشره از مراجع ذیل در خصوص اقتصاد اینستاگرام و تطبیق این گزارش‌ها با گزارش‌های رصدی مرکز ملی فضای مجازی، ابعاد مختلف وابستگی اقتصاد دیجیتال کشور به این سکوی خارجی احصا و به اطلاع تصمیم‌گیران ازجمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، معدن، تجارت، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی، گزارش‌های دوره‌ای ایسپا، گزارش تجاری تکراسا، گزارش بازار تبلیغات تکراسا، کمیسیون دانش‌بنیان و فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی، مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) (سپهرا)، گزارش‌های منتشره از شرکت‌های بورسی (اپراتورهای ثابت و سیار و...) و گزارش برخی از شرکت‌های بخش خصوصی فعال در زیست بوم فضای مجازی کشور، رسانده شده است.

آنچنان که اقتصاد دیجیتال را در سه لایه «هسته»، «اقتصاد دیجیتال» و «اقتصاد دیجیتالی‌شده» تقسیم‌بندی می‌کنند، اقتصاد اینستاگرام نیز در این سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است. از مجموع گزارش‌های آماری که در بخش قبل ذکر شد، حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال ۷۰ هزار میلیارد تومان است که اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر ۷.۳ درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد. این ۷.۳ درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور بوده و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است. مشروح این آمار بدین صورت است که الف) سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط کاربران ارتباطی ثابت و سیار ۵۰ درصد بوده و معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال جمع‌بندی شده است. ب) برآورد میزان حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال در حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان در سال برآورد می‌شود. حجم بازار در این بخش محصول فعالیت خدماتی همچون خدمات تبلیغاتی، خدمات پشتیبانی مشتریان، خدمات لجستیک، خدمات راهکار جامع و... است. ج) برآورد حجم بازار «اقتصاد دیجیتال‌شده» با اینستاگرام (شامل صفحات فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و...) ۲۵ هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده می‌شود. مشاغلی را که بر بستر اینستاگرام شکل گرفته یا توسعه یافته‌اند در سه بخش اصلی می‌توان تقسیم‌بندی کرد:

بخش اول مشاغل صنفی، این دسته از مشاغل دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. فروش اصلی این دسته از مشاغل در خارج از اینستاگرام و با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا به‌صورت حضوری صورت می‌پذیرد.

بخش دوم مشاغل خرد، این دسته از مشاغل به‌صورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها به‌عنوان ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته حدود ۴۱۵ هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد بوده که شامل کسب‌وکارهای خانگی و مشاغل زیرپله‌ای هستند. پرداخت این گروه از مشاغل عمدتاً به‌صورت کارت به کارت یا پرداخت در محل انجام می‌شود.

بخش سوم مشاغل محتوایی، درآمدزایی این دسته از مشاغل مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌کنند. اگرچه حدود ۶۰ درصد از مشاغل ایجاد شده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند ولی حجم بازار این گروه ۷.۵ درصد از کل است. براساس پیمایش‌ ملی که در شهریورماه سال‌جاری انجام شده، تنها ۶.۴ درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و دلایلی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا (۳۹ درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت (۱۱ درصد) تأخیر در تحویل کالا (۳ درصد) و عدم امکان شکایت و پیگیری تخلفات (۸ درصد) به‌عنوان مهمترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.

بر اساس گزارش‌های دریافتی از سکوهای داخلی و بررسی و صحت‌سنجی آنها، در حال حاضر بیش از یک میلیون کسب‌وکار خرد در ۱۰ سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند. پس از تقاطع‌گیری و حذف موارد مشترک مشخص شد که بیش از ۶۰ درصد از کسب‌وکارهای خرد در سکوهای داخلی مشغول فعالیت هستند. بنابراین، سکوهای داخلی امکانات لازم برای خدمت‌دهی به کسب‌وکارهای خرد را دارا بوده و مصوبه کارگروه اقتصاد دیجیتال، تسهیلات مناسبی را برای این گروه از خدمات در نظر گرفته است. علاوه بر این، سکوهای داخلی هیچ‌کدام از نقاط ضعف بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی را ندارند و می‌توانند با افزایش اعتماد عمومی نرخ فروش کسب‌وکارهای خرد را به مراتب افزایش دهند. در حال حاضر ۴۱.۸ درصد از جامعه کاربران شبکه‌های اجتماعی (معادل ۲۳ میلیون کاربر یکتا) در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده و به کاربران فعال این سکوها تبدیل شده‌اند. تلاش این سکوها برای ارتقای کمی و کیفی خدمات و تأمین حداکثری نیازهای کاربران به مرور موجب افزایش کاربران فعال، افزایش جذب کسب‌وکارهای خرد در سکوهای داخلی و طبعاً رشد و توسعه زیست‌بوم کسب‌وکارهای مجازی در سکوهای داخلی خواهد بود.