به گزارش خبرنگار آتیه‌آنلاین، «دیگر فقط صحبت از مهاجرت نخبگان نیست. حالا مهاجرت شکل دیگری به خود گرفته است و ما شاهد مهاجرت ورزشکاران، هنرمندان، نویسندگان، استادان، معلمان و کارگران در صنف‌های مختلف هستیم که به‌اصطلاح به آن مهاجرت «توده‌وار» می‌گویند.» این بخشی از صحبت‌های بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه ملی مهاجرت ایران با روزنامه شرق در روزهای اخیر است.

به گفته صلواتی اگر سالی ۵۰ هزار ویزا برای ایرانیان صادر شود، ۳۰ هزار نفرشان درخواست پناه‌جویی، ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر تحصیلی و پنج هزار نفر هم کاری است. آمار البته برای دو سال گذشته این بود.

وی با اعلام هشدار در خصوص افزایش روزافزون آمار مهاجرت در کشور، تصریح کرد: «علت اصلی مهاجرت مسایل و بحران‌های اجتماعی است. دغدغه نخبگان و متخصصان پول نیست. به نظر می‌رسد مهاجرت آنها از جنس سرخوردگی و یأس است. در سال ۱۴۰۲ احتمالا یکی از شدیدترین و وخیم‌ترین موج‌های مهاجرت را فقط در بحث فرار مغزها خواهیم داشت.»

آخرین آماری که در سال ۱۳۹۶ از سوی صندوق بین المللی پول ارائه شد حاکی از آن بود که تنها در همان سال، ۲۷ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است.

تحلیل آمارهای دریافتی از اداره گذرنامه در بازه زمانی سال ۱۳۸۰ تا مرداد ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که ۶.۵۶ درصد «دارندگان مدال در المپیادهای دانش آموزی»، ۱.۶۹ درصد «مشمولان بنیاد نخبگان» و ۳.۷۸ درصد افراد «حائز رتبه های یک تا هزار» آزمون سراسری در داخل کشور هستند. در میان گروه های مورد بررسی، به ترتیب المپیادی ها با ۲.۳۷ درصد، مشمولان بنیاد نخبگان با ۵.۲۵ درصد و رتبه های یک تا هزار آزمون سراسری با ۴.۱۵ درصد بیشترین درصد افراد مقیم خارج را به خود اختصاص داده اند. در این میان، ۴.۴ درصد از المپیادی ها، ۷.۳ درصد از مشمولان تحت پوشش بنیاد نخبگان و ۶.۲ درصد از رتبه های برتر کنکور که پیشتر از کشور خارج شده بودند، به ایران بازگشته اند.

افزایش آمار مهاجرت در نبود به امید آینده

یک کارشناس روابط بازار کار گفت: مهاجرت بی رویه و روبه افزایش نخبگان و متخصصان که ناشی از عوامل متعدد است بسیار نگران کننده است.

حمید حاج اسماعیلی عنوان کرد: مساله مهاجرت یکی از نگرانی‌ها و دغدغه‌هایی دیرینه بود چرا که زمینه ساز بروز مشکلات در ابعاد وسیع در کشور شده است و در سال های اخیر نیز متاسفانه مهاجرت نخبگان و نیروهای انسانی دل نگرانی هایی جدی ایجاد کرده است.

وی پیشتر در گفت وگو با آتیه‌آنلاین افزود: تبعات مهاجرت نخبگان و متخصصان بسیار گسترده و زیان بارتر از از مهاجرت دیگر افراد است نیروی متخصصی که کشور برای تربیت و آموزش آنها هزینه های بسیاری پرداخته است اگر از کشور خارج می شود نه تنها کشور از دانش او بهره ای نمی برد بلکه با رفتن شان، بعضا افرادی در قالب مهاجر از کشورهای همسایه و از سرناچاری و دنبال لقمه ای نان به کشور ما وارد کشور می شوند این افراد مهاجر اغلب از تخصص، دانش و کارآمدی خاصی برخوردار نیستند و بعضا مشکلات متعددی در حوزه های فرهنگی، ارزشی، بهداشتی و امنیتی برای کشور ایجاد می کنند.

حاج اسماعیلی ادامه داد: دلایل و عوامل بسیاری در افزایش میزان آمار مهاجرت نخبگان دخیل هستند و مسوولان امر باید با شناسایی و تمرکز بر عوامل موثر در این زمینه نسبت به رفع مشکلات در این حوزه اقدام عاجلی داشته باشند.

این کارشناس حوزه کار «نبود امید به آینده کشور» را یکی از دلایل اصلی مهاجرت خواند و افزود: نومیدی و یاس در بین نخبگان و نیروهای متخصص کشور نسبت به آینده موج می زند. نیروی جوانی که در کشور با انگیزه بالا سال های زیادی از عمرش را صرف تحصیل و کسب دانش کرده است جو و شرایط کشور را با امید و چشم اندازی روشن می خواهد.

وی تاکید کرد: باید امید در تمام عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نمودداشته باشد که جوان متخصص برای سرمایه گذاری هاو برنامه ریزی هایش بتواند پرامید فعالیت و حرکت توسعه بخش داشته باشد.

وی ادامه داد: محدودیت ظرفیت اشتغال و توسعه بازار کار نیز در بروز مهاجرت های بی رویه موثر است باوجود صرف هزینه های آموزشی بسیار در جهت تربیت نیروی انسانی و ایجاد مراکز دانشگاهی فراوان متاسفانه نتوانسته‌ایم متناسب این همه نیروی فارغ التحصیل در بازار کار ظرفیت سازی لازم ایجاد کنیم.

این کارشناس حوزه بازار کار تاکید کرد: ما به نیروی انسانی جوان کشور باور نداریم و به عنوان سرمایه به آنها نگاه نکرده ایم و مورد اعتناء و توجه جدی قرار نداده ایم و این مساله عمیق فرهنگی است و حتما باید مرتفع شود این ضعف است. باور به جوانان باید در عرصه ملی نمود پیدا کند یعنی مردم و مسوولان کشور باید به آنها باور داشته باشند و همگی آگاه باشیم که توسعه در کشور وابسته به نیروهای مادی و انسانی است اگر ما امکانات و ثروت داشته باشیم اما نیروی متخصص نداشته باشیم کشور نمی تواند پیشرفت کند و اگر جایگاه جوانان متخصص در عرصه برنامه ها و سیاست های کشور برجسته شود می تواند در کاهش موج مهاجرت نقش داشته باشد.

وی انحصار مشاغل در دستان دسته ای از افراد در تشدید میزان آمار مهاجران موثر دانست و افزود: نباید مشاغل بخشی، تخصصی، مدیریت‌های کلان و میانی در انحصار افراد خاصی باشد، باید راه و مسیر چرخش نخبگان و نیروهای انسانی متخصص باز شود که همه نیروهای تازه نفس متخصص و نخبه نیروی عرصه ها را در دست بگیرند و کشور را در مسیر توسعه و آبادانی به درستی مدیریت کنند.

حاج اسماعیلی با تاکید بر نقش تثبیت وضعیت اقتصادی در کاهش آمار مهاجرت نخبگان به دیگر کشورها گفت: بخش اقتصادی کشور نیازمند ثبات است اینکه ما هر روز شاهد نوسانات ارزی و تورم‌های افسسارگسیخته باشیم و قیمت کالاها هر روز در نوسان باشد نخبگان علاقه مند نیستند در چنین فضایی به عنوان یک فرد نخبه ومتخصص وارد سرمایه گذاری های اقتصادی و فعالیت های اجتماعی شوند و مسوولان باید شرایط خوبی که برخی از کشورها به لحاظ شغلی و رفاهی برای متخصصان ما در نظر می گیرند را در داخل کشور فراهم کنند که با امنیت خاطر بیشتر و امید روزافزون فعالیت داشته باشند در غیر این صورت حتی تبعات ناشی از فرد مهاجر بودن را در دیگر کشورها را به جان می خرند که فقط رفته باشند که سرخوردگی، نومیدی و یاس بیش از پیش ویران شان نکند.