به گزارش «آتیه آنلاین»، صنعت نساجی زنجیره‌ای از فرآیندها را شامل می‌شود، یعنی ابتدا مواد پتروشیمی به الیاف تبدیل می‌شود، الیاف در کارخانه ریسندگی به نخ تبدیل شده، نخ در کارخانه بافندگی به پارچه تبدیل می‌شود، پارچه در کارخانه رنگرزی چاپ، تکمیل و آماده گردیده و در نهایت در سایر صنایع مرتبط استفاده می‌شود.

تا نیم قرن پیش پنبه اصلی‌ترین ماده مورد استفاده در صنایع نساجی بود، اما با تغییرات جمعیتی و تحول صنعتی، الیاف مصنوعی نیز وارد این صنعت شدند. اکنون یکی از اصلی‌ترین مواد مورد نیاز در صنعت نساجی، پلی‌استر یا پِت (PET) است. البته سایر الیاف مصنوعی نظیر اکریلیک، نایلون و پلی‌پروپیلن نیز در صنایع نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وابستگی صنعت نساجی به پتروشیمی‌ها

طبق آمار، بیش از ۶۰ درصد مواد اولیه صنایع نساجی از الیاف پلی‌استر و حدود ۲۰ درصد هم از الیاف پنبه تشکیل شده است و ۲۰ درصد باقیمانده شامل سایر الیاف طبیعی و مصنوعی می‌شود. یکی از محسنات الیاف مصنوعی، قیمت پایین‌تر آن نسبت به سایر مواد طبیعی است و در عین حال دوام بیشتری نیز دارند.

البته با وجود قیمت پایین‌تر الیاف مصنوعی،  نوسانات بازار پلی‌استر، قیمت محصولات نساجی را نیز افزایش می‌دهد. افزایشی که مورد پسند مشتری نهایی که عموما از قشر متوسط هستند، نخواهد بود. در همین رابطه به گفته فعالان صنعت نسانجی در فرآیند افزایش قیمت محصولات پتروشیمی، مصرف‌کننده کف جامعه به شرکت‌های پتروشیمی پول می‌دهد، بدیهی است که قیمت پایه‌ای که برای محصولات پتروشیمی در بورس کالا برای عرضه چیپس پلی‌استر گذاشته شده با احتساب سود پتروشیمی و همه هزینه‌های جانبی آن تعیین شده است.

 در این زمینه پتروشیمی شهید تندگویان به عنوان تنها تولیدکننده چیپس پلی‌استر در ایران مطرح است که مورد استفاده در صنایع نساجی است و از ابتدا برای تولید چیپس پلی‌استر نساجی و چیپس پلی‌استر بطری (که در بازار به نام اختصاری پِت شناخته می شود) تاسیس شده است. مقدار پلی استری که این پتروشیمی برای صنعت نساجی تولید می کند حدود ۳۰۰ هزار تن در سال است. این در حالی است که وزارت صمت برای صنایع پایین‌دستی پلی‌استر نساجی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن در سال پروانه تولید صادر کرده است.

افزایش ظرفیت تولید صنایع نساجی در حالی که مواد اولیه مورد نیاز آنها تامین نشده است. در سوی دیگر، ممنوعیت واردات موجب شد نیاز بازار به صورت کامل به سمت داخل متوجه شود و صنایع داخلی مجبور شدند کسری حضور واردات را نیز جبران کنند. این افزایش تقاضا نیز، افزایش قیمت مواد اولیه را رقم زد.

وضعیت عرضه مواد اولیه شرکت‌های نساجی در بورس کالا

در همین رابطه فردین آقابزرگی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با «آتیه آنلاین» با اشاره به اینکه در فرآیند قیمت‌گذاری مصحولات پتروشیمی، دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی، قیمت پایه‌ای این محصولات برای عرضه در بورس کالا را تعیین می‌کند، اظهار داشت: در بورس کالا نیز این محصولات به صورت رقابتی و بر اساس عرضه و تقاضا به نوعی عرضه می‌شود، اما باید به این نکته توجه کرد با توجه به سقف قیمتی که در بورس کالا وجود دارد، اجاره افزایش بیش از حد قیمت داده نمی‌شود.

وی افزود: در حال حاضر علاوه بر محصولات پتروشیمی، محصولات فولادی و سیمان و به تازگی خودرو نیز در بورس کالا عرشه شده‌اند و باید این نکته را در نظر گرفت، در صورتی که شرکت‌های نساجی محصولات و مواد اولیه مورد نیاز خود را از بورس کالا تهیه نمی‌کردند، آن زمان باید در بستر بازار آزاد مبادرت به این می‌کردند که این موضوع قدر مسلم مشکلات آن‌ها را دو چندان می‌کرد.

آقابزرگی گفت: به طور طبیعی با توجه به افزایش قیمت‌هایی که در بازارهای کالایی مختلف رخ داده، افزایش قیمت پایه‌ای محصولات پتروشیمی نیز اجتناب‌ناپذیر است، اما اگر فرآیند بورس کالا وجود نداشت، آن زمان در بازار آزاد، دوباره پای دلالان به میان می‌آمد و آن‌ها قیمت محصولات پتروشیمی را از بهایی که برای آن‌ها در بورس کالا تعیین می‌شود، بالاتر می‌بردند، آن‌هم در فضایی غیر شفاف و ممکن  بود احتکار و کم فروشی نیز برای افزایش بیشتر قیمت‌ها رخ دهد، اتفاقی که قبل از عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا رخ داده بود.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: بنابراین در مجموع می‌توان گفت، مکانیزم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا از هر حیث به نفع شرکت‌هاس نساجی است و آن‌ها مواد اولیه خود را با قیمت کمتری از بازار آزاد تهیه می‌کنند، از سوی دیگر مکانیزم بورس کالا یک بستر شفاف است که این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار است و قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و در نهایت نیز دلالان در آن دخالتی ندارند، موضوعی که امروز گریبان برخی از صنایع ما را گرفته و برای آن‌ها مشکلات بسیار زیادی را به وجود آورده است.