به گزارش آتیه‌آنلاین، به عقیده صاحب‌نظران، هوش اخلاقی دارای چهار بعـد درستکاری و صداقت، مسئولیت پذیری، دلسوزی و بخشش است. منظور از درستکاری «هماهنگی بین آنچه باور داریم و آنچه عمـل مـی‌کنـیم»، اسـت و در پرتـوی «صداقت» رفتار فرد منطبق با اصول اساسی زندگی پـیش می‌رود. «مسئولیت‌پذیری» یعنی اینکه کسی که بر اساس اصول اخلاقی رفتار می‌کند، مسولیت آنچـه انجـام مـی‌دهـد، را تمـام وکمـال می‌پذیرد. معنای «دلسوزی» اعتقاد بـه اینکـه افراد در برابـر مراقبـت کردن از دیگران مسئول هستند که اگر ما از آنان مراقبت کنیم آنهـا نیـز در زمانی که ما به کمک نیاز داشته باشیم از ما حمایت می‌کنند. «بخشش» همان توانایی تحمل اشتباهات دیگران و پـذیرش نقـاط ضعف خود است،
تاثیر آموزش هوش اخلاقی بر مشکلات رفتاری کودکان
مهدی لشگری، مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین عنوان کرد: اهمیت روابط اجتماعی بر کسی پوشیده نیست. ایـن روابط می‌تواند به صورت تفاهم، همکاری و دوستی باشـد و یـا به صورت تضاد و کـشمکش و بـی‌تفـاوتی و همزیـستی نمود پیدا کند.
وی باتاکید بر اینکه روابط اجتماعی از جمله مهم‌ترین عوامل موفقیت افراد در دنیای امروز محسوب می‌شود، ادامه داد: انسان به واسطه عضویت در جامعه ناگزیر از برقراری رابطـه بـا سایر همنوعان و محیط اطراف برای رفع نیازهای خود است و به عنوان یک موجود اجتماعی از همان بدو تولد گرایشات اجتماعی از خود نشان می‌دهد.
این روانشناس افزود: نیاز به کـسب امنیـت و حمایـت، نشانه‌ای از نیازمندی فرد به عوامل بیرونی و برقراری رابطـه بـا این عوامل است. روانشناسان لبخند اجتمـاعی کـه در مـاه‌هـای اولیه بعد از تولد در نوزادان دیـده مـی‌شـود را بـه عنـوان اولـین ارتباطات کودک با محیط اجتماعی خویش قلمداد مـی‌کننـد و کارکرد آن را برقراری یک ارتباط ساده با اجتماع مـی‌داننـد.
لشگری یادآور شد: کودکان در حدود ۴-۵ سالگی توجه خاصی بـه همـسالان خـود پیدا می‌کنند و تمایل به رابطه بیشتر با آنها دارند، ایـن تمـایلات رفته رفته افزایش پیدا می کند تا اینکه در نوجوانی، فـرد گـرایش بـه گروه‌های اجتماعی را بسیار مهم قلمداد می کند، بـه طـوری کـه مشخصه دوران نوجوانی تمایل زیاد افراد بـرای برقـراری روابـط اجتمـاعی اسـت.
لزوم پـرورش مهـارت‌هـای اجتمـاعی در دوران کودکی
وی اضافه کرد: نوجـوان بـاعـضویت در گـروه‌هـای مختلـف رفتارهای اجتماعی را می‌آموزد و در سنین بعدی فرد بـا انتخـاب شغل، ادامـه تحـصیل و انتخـاب همـسر رفتارهـای گـسترده‌تـر اجتماعی پیدا می‌کنـد و تعـاملات اجتمـاعی خـود را بـراسـاس نقش‌هایی که در اجتماع برعهده می‌گیرد و نوع تعاملاتی کـه بـا دیگران دارد، ادامه می‌دهد.
این روانشناس بااشاره به اینکه عملکرد اجتمـاعی در کودکـان از اهمیـت بیـشتری برخـوردار اسـت، افزود: اسـاس شــکل‌گیـری مهـارت هــای اجتمــاعی فــرد در دوران کــودکی پایه‌گذاری می‌شود، بنابراین پـرورش مهـارت‌هـای اجتمـاعی در دوران کودکی از ضرورت زیادی برخوردار است و موکول کـردن آن به آینده و دوران بزرگسالی ممکن اسـت تغییـر آن را بـسیار سخت‌تر کند.
لشگری در پاسخ به عوامل موثر بر عملکـرد رفتـاری و اجتمـاعی کودکـان تاکید کرد: بسیاری از کودکانی که مشکلات رفتاری و اجتمـاعی دارند، در واقع معیارهای رفتاری و اجتماعی درست را نمی‌دانند و ذهن آنها در قضاوت اخلاقی و تمایز خوب و بـد از هـم نـاتوان است. اصول اخلاقی یکـی از ایـن معیارهـایی اسـت کـه کودکان دارای عملکرد رفتاری و اجتماعی نامناسب در شناسـایی آن مشکل دارند.
تاثیر هوش اخلاقی در کاهش مشکلات رفتاری
وی اضافه کرد: هـوش اخلاقـی بـه عنـوان توانـایی کودک در تشخیص معیارهای اخلاقی درست و نادرسـت از هـم می‌تواند احتمالا در کاهش مشکلات رفتاری و اجتماعی کودکان موثر واقع شود.
لشگری با بیان اینکه هوش اخلاقـی یـک مهـارت مهم برای هر فردی است، گفت: این هوش فرد را به انجام کارهای ارزشمندهدایت می‌کند. فرد اخلاقی شخـصی است که به کرامت انسانها احترام می‌گذارد، نگران رفاه دیگران است، علاقه‌های شخـصی خـود را بـا مـسولیت‌هـای اجتمـاعی یکپارچه می کند، در انتخاب‌های خود اخلاق را مدنظر قرار داده و به دنبال آرامش برای همه اسـت.
وی افزود: هـوش اخلاقی با نوع دوستی و سرمایه اجتماعی ارتبـاط دارد و مـی‌توانـد ایـن دو مؤلفـه را در افـراد ارتقـاء دهـد. همچنـین رفتارهای فضیلت گرایانه اخلاقی در کاهش جرم و جنایت و بـه نوعی ارتقاء سطح امنیت عمومی نقش دارد.
غفلت از آموزش هوش اخلاقی در مدارس
لشگری با تصریح بر اینکه هوش اخلاقی در مدارس مـا موردغفلت قرار گرفته است، عنوان کرد: متاسفانه مطالعات بـسیار محـدودی در این زمینه صورت گرفته اسـت، همچنـین برنامـه آموزشـی مدونی در این زمینه از سوی سـازمان آمـوزش و پـرورش ارائـه نشده است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: باتوجه به پیچیـده‌تـر شـدن و انحـراف ارزش‌هـای اجتماعی و اخلاقی در جامعه امروز و در نتیجه ایجـاد مـشکلات رفتاری و اجتماعی در کودکان، آموزش مفـاهیم هـوش اخلاقـی شاید بتواند به کودکان در ارتقاء عملکرد رفتاری و اجتماعی‌شـان کمک کند.
وی با تاکید بر اینکه برای دستیابی به عملکرد اجتماعی و رفتاری بهتر در کـودک باید هوش اخلاقـی خـصوصا در سـنین ابتـدایی مدرسـه بـه کودکان آموزش داده شود، گفت:میـزان هوش اخلاقی درافراد بـا سـطح تحـصیلات و حـضور آنهـا در محیط‌های آکادمیک همبـستگی معنـادار مثبتـی دارد. فرد در طـول دوران تحـصیل خـود در محـیط‌هـای آموزشـی و در تعامـل بـا همکلاسی‌ها و معلمان می‌آموزد که باید اصول اخلاقی را در امور روزانه خود رعایت کند.
لشگری بیان کرد: در برنامه‌های آموزشی و درسی مدارس ایران باید آموزش‌های هوش اخلاقی گنجانـده شود و یا اینکه برنامه‌هـای اختـصاصی تحـت عنـوان آمـوزش هوش اخلاقی برای مدارس یا پیش دبستانی‌ها اجبـاری شـوند.
گفت و گو: مهین داوری
نظر شما