به گزارش آتیه‌آنلاین و به نقل از روزنامه ایران، تغییر سیاست بیمه تامین اجتماعی در سال ۹۳ از سوی دولت روحانی به بهانه عدم تامین اعتبار و کمبود منابع موجب شد تا بیمه قالیبافان و صنایع دستی در کشور حذف شود و این قشر در حوزه رفاهی و درمانی با چالش مواجه شوند. حالا با تصویب آیین نامه معافیت های بیمه شدگان تامین اجتماعی در هفته گذشته از سوی هیات وزیران، این قشر پس از هفت سال مجددا از مزایای بیمه تامین اجتماعی برخوردار شدند.

رنج های قالیبافی

زنان یک به یک پشت هر دار قالی نشسته و در حال رج زدن هستند؛ به صورت ماهرانه قلاب را چنان سریع و با مهارت بالا می چرخانند که چشم هر بیننده ای را خیره می کنند به طوری که مجال دیدن دیگر حرکات دستشان را در کارشان نمی دهند. نخ های رنگی در دستانشان را تند و تند تغییر می دهند و گره زدن ها و بریدن ها صدایی از خود تولید می کنند که بیشتر شبیه آوای یک موسیقی دلنشین محلی است.

اینها گوشه ای از فعالیت زنان قالیبافی است که همواره بزرگ ترین دغدغه هایشان تامین امنیت شغلی است و آینده ای که با بیمه تامین اجتماعی گره خورده است.

بیمه و امنیت شغلی قالیبافان و بافندگان فرش دستباف در کنار کارگران ساختمانی شاید یکی از مهم ترین چالش های حوزه بیمه تامین اجتماعی بوده است؛ نشانه آن را می توان در تداوم قوانین سخت بیمه ای که از سال های گذشته مصوب شده و هنوز پابرجاست و کاهش میزان دستمزد آنها مشاهده کرد.

مطابق آمارهای موجود و تایید مرکز ملی فرش به عنوان متولی فرش ایران، نزدیک به یک میلیون بافنده فرش در کشور وجود دارد که از این تعداد حدود ۲۲۰ هزار نفر تحت پوشش بیمه هستند.

با توجه به تغییر سیاست بیمه تامین اجتماعی از سوی سازمان تامین اجتماعی در دولت گذشته، به بهانه عدم تامین اعتبار و کمبود منابع، بیمه قالیبافان در کشور از سال ۹۳ حذف شد. به طوری که از آن تاریخ تاکنون سهمیه بیمه تامین اجتماعی برای بیمه قالیبافان و شاغلان صنایع دستی وجود نداشت و تنها سهمیه موجود پرداخت حق بیمه آزاد به صندوق تامین اجتماعی یا عضویت در صندوق بیمه روستاییان و عشایر بود که آن هم مستلزم سکونت در روستاها یا شهرهای کوچک کمتر از ۲۰ هزار نفر جمعیت بود.

حالا دولت سیزدهم در لایحه بودجه ۱۴۰۱ بر معافیت کامل بیمه ای بیمه شدگان بدون کارفرما در سازمان تامین اجتماعی از جمله مشمولان قانون بیمه های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار تاکید کرده و آیین نامه آن را هفته گذشته در هیات وزیران برای اجرایی شدن به تصویب رساند.

به نظر می رسد که آرزوی دیرینه شاغلان این صنف در کنار دیگر شاغلان صنایع دستی امسال محقق می شود.

از روایت تاریخ گونه بیمه قالیبافان و بافندگان فرش دستباف طی سال های گذشته تاکنون، چرایی نگرانی و دغدغه های آنها را بخوبی می توان متوجه شد.

پرده اول؛ آغاز روند نافرجام بیمه ای قالیبافان

قصه بیمه قالیبافان و بافندگان فرش دستباف از سال ۸۸ شروع شد، براساس مصوبه ای قانونی اعلام شد بافندگان کشور می توانند از بیمه قالیبافان بهره مند شوند؛ اما برخورداری از این بیمه، مشروط بر این بود که قالیبافان از سازمان فنی و حرفه ای گواهی مهارت بگیرند و ادارات صنعت و معدن که متولی فرش در سطح کشور هستند، این افراد را تایید کنند.

پس از طی این مراحل، سازمان تامین اجتماعی مکلف بود تا از افراد تایید شده ۷ درصد حق بیمه بگیرد و ۲۳ درصد دیگر را نیز دولت یارانه به تامین اجتماعی بدهد.

همه چیز خوب پیش می رفت تا اینکه بنا به گفته عبدالله بهرامی، مدیرعامل اتحادیه سراسری تولیدکنندگان فرش دستباف، تا سال ۱۳۹۲ حدود ۴۷۰ هزار نفر در سطح کشور بیمه شدند که بیشتر آنها نیز خانم بودند.

اما سال ۹۳، سال توقف روند بیمه ای این قشر بود. در این سال سازمان تامین اجتماعی با دو دلیل اقدام به حذف بیمه عده ای از بافندگان کرد. یکی از دلایل سازمان تامین اجتماعی این بود که مدعی شد برخی از افرادی که بیمه بافندگی شده اند، قالیباف نبوده و از این بیمه استفاده کرده اند. از این رو این سازمان طرح پایش را اجرا کرد.

دلیل دوم سازمان تامین اجتماعی برای حذف بیمه قالیبافان نیز این بود که این سازمان بر این باور بود که دولت سهم مالی خود را پرداخت نکرده و بودجه ای که برای این کار در نظر گرفته؛ کم بوده است، بنابراین به عناوین مختلف شروع به حذف بافندگان کرد.

در کنار این موضوع، اغلب بافندگان نیز به دلیل ناتوانی مالی به علت کاهش میزان دستمزد کمتر از نرخ تورم، توان پرداخت حق بیمه را نداشتند و همین امر موجب لغو بیمه ای آنها از سوی سازمان تامین اجتماعی در آن زمان شد. از طرفی بیشتر بافندگان به دلیل کم سوادی و سن بالا که اغلب زنان سرپرست خانوار بودند نیز نتوانستند گواهی مهارت فنی و حرفه ای را دریافت کنند و حائز شرایط بیمه تامین اجتماعی نشدند.

پرده دوم؛ تعیین دستورالعمل معافیت بیمه ای توسط دولت سیزدهم

این مشکلات باقی ماند تا اینکه دولت سیزدهم روی کار آمد؛ دولت نیز برای افزایش ایجاد اشتغال و توسعه مشاغل خانگی اقدام به حمایت از این رسته های شغلی کرد. در این راستا دولت برای توسعه این گونه مشاغل امنیت شغلی آنها را هدفگذاری کرد و طرح معافیت بیمه ای را برای شاغلان صنایع دستی، قالیبافان و بافندگان فرش در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مد نظر گرفت. در این قانون معافیت کامل بیمه ای بیمه شدگان بدون کارفرما تاکید شده، اما به ارزیابی آزمون وسع توسط وزارت کار و قرار گرفتن در چهار دهک اول درآمدی منوط شده است؛ یعنی چنانچه یک بافنده یا صنعتگر در چهار دهک اول درآمدی باشد، مشمول معافیت کامل بیمه ای می شود و اگر در دهک پنجم تا هفتم درآمدی قرار گیرد به ازای هر دهک ۳ درصد از معافیت بیمه ای موجود کسر می شود و در صورتی که جزو دهک های هشتم و بالاتر باشد مشمول معافیت بیمه نخواهد بود و باید به صورت خویش فرما حداقل ۲۷ درصد دستمزد ماهانه خود را پرداخت کند تا بیمه شود.

پرده سوم؛ دغدغه های قالیبافان

همان طور که در پرده اول این گزارش گفته شد، برخی مشکلات و قوانین بوروکراسی از گذشته همچنان پابرجا مانده اند که به گفته کارشناسان اقتصادی، اگر دولت این نوع دغدغه های قالیبافان و بافندگان فرش را رفع کند، قطعا در آینده شاهد شکوفایی این صنعت خواهیم بود.