به گزارش آتیه آنلاین، براساس داده‌های آماری سازمان تأمین‌اجتماعی تا پایان سال ۱۳۹۹ تعداد کل پرونده‌های فعال مستمری‌بگیران سه میلیون و ۲۸۹ هزار و ۱۷۷ پرونده اعلام شده است که ۲ میلیون و ۲۰۶ هزار و ۲۷۰ نفر از این افراد بازنشسته هستند البته طبق این آمارها ۱۱درصد از بازنشستگان نیز زن هستند.

۴۹ درصد بازنشستگان عادی و ۵۱ درصد دیگر را بازنشستگان پیش از موعد تشکیل می‌دهند، میانگین سن فعلی بازنشستگان برابر ۶۴.۷ سال، میانگین سن برقراری بازنشستگان ۵۶.۵ سال و میانگین سابقه پرداخت حق بیمه بازنشستگان نیز ۲۳.۲ سال است.   

بیشترین فراوانی برقراری مستمری بازنشستگان مربوط به ساله ۱۳۹۸ وپرتکرارترین اساس برقراری درباره بازنشستگان مربوط به مقررات ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی است. ۷۴ درصد بازنشستگان بیمه شده اجباری هستند.

بازنشستگان پیش از موعد براساس چه قانونی بازنشسته شدند؟  
سازمان تأمین‌اجتماعی برای بازنشستگی افراد بیمه‌شده خود چندین قانون دارد که هرکدام از بیمه‌شدگان می‌توانند براساس شرایط از این قوانین استفاده کنند.

اکنون اساس برقراری بازنشستگان پیش از موعد در این سازمان شامل بازنشستگی پیش از موعد طبق بخشنامه ۴۵۷ فنی، بازنشستگی پیش از موعد طبق بخشنامه ۵۷۷ فنی، بازنشستگی پیش از موعد طبق بخشنامه ۶۱۳ فنی، مقررات ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، تبصره های یک تا سه ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی، ماده ۷۸ با استفاده از مقررات ماده ۷۶ قانون، قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ با سابقه متوالی و متناوب، ماده ۱۰ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع، بخشنامه ۲.۱ کارهای سخت و زیان آور، بازنشستگی جانبازان، بازنشستگی شاغلان مشاغل سخت و زیان‌آور و بندهای «ل» و «و» تبصره ۱۴ بودجه سال ۱۳۸۶ است.

 همچنین دیگر زمینه‌های برقراری بازنشستگان نیز قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت، بند ۴۷ قانون بودجه سال ۱۳۸۸، بند ۹۱ قانون بودجه سال ۱۳۹۰، بند ۶۶ قانون بودجه سال ۱۳۹۱، قانون تعیین تکلیف تأمین اجتماعی، بند یک و دو بخشنامه شماره هفت مستمریها، ماده ۱۰۳ قانون خدمات کشوری (حداقل ۳۰ سال سابقه مشاغل غیرتخصصی)، ماده ۱۰۳ قانون خدمات کشوری برای زنان با حداقل ۲۵ سال سابقه، ردیف یک بند الف ماده ۶۴ آیین نامه استخدامی همکار، بازنشستگی زنان کارگر، ماده ۲ قانون اصلاح مقررات بازنشستگی استخدام کشوری و سایر اساس‌های برقراری بازنشستگی است.

ماده ۷۶ قانون تأمین‌اجتماعی / ۲۴.۴ درصد کل بازنشستگان پیش از موعد 
براساس این همه قوانین بازنشستگی پیش از موعد، مقررات ماده ۷۶ قانون تأمین‌اجتماعی بیشترین درصد با ۲۴.۴ درصد آن را به خود اختصاص داده است که پس از آن تبصره یک ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی با ۲۳.۹ درصد، بخشنامه ۶۵ مستمری ها – قانون تعیین تکلیف تأمین اجتماعی با ۱۷.۴ درصد و قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ با سابقه متوالی با ۹.۴ درصد در فراوانی جمعیت بازنشستگان قرار دارند.

براساس ماده ۷۶ قانون تأمین‌اجتماعی، مشمولان این قانون در صورت حائز بودن شرایط زیر حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت، اینکه حداقل ۱۰ سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند و سن مرد به ۶۰ سال تمام و سن زن به ۵۵ سال تمام رسیده باشد.

رشد چهار برابری بازنشستگان پیش از موعد در کمتر از یک دهه
براساس آمارهای مدیریت آمار، اطلاعات و محاسبات سازمان تأمین‌اجتماعی طی ۹ سال از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹، یعنی کمتر از یک دهه، تعداد بازنشستگان پیش ‌از موعد در تأمین‌اجتماعی چهار برابر شده و از ۱۴ درصد به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.

گزارش آماری «مقایسه سهم بازنشستگان عادی و پیش ‌از موعد» در حد فاصل سال‌های ۹۱ تا ۹۹  نشان می‌دهد تعداد بازنشستگان سازمان تأمین‌اجتماعی در سال ۱۳۹۱، یک میلیون و ۱۸۷ هزار و ۶۳۱ نفر بوده است. از این تعداد، ۸۶ درصد بازنشستگان عادی و ۱۴ درصد بازنشستگان پیش ‌از موعد بوده‌اند؛ اما این آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹، تعداد کل بازنشستگان سازمان تأمین‌اجتماعی به ۲ میلیون و ۲۰۸ هزار و ۳۰۲ نفر رسیده است که ۵۰.۷ درصد آنها بازنشستگان پیش ‌از موعد و ۴۹.۳ درصد آنها بازنشستگان عادی بوده‌اند.

حال که تعداد بازنشستگان پیش از موعد این سازمان روندی صعودی را در یک دهه گذشته داشته است باید دید که علت این مساله چیست و چه باید کرد.

تصویب قوانین متعدد موجب کاهش سهم بازنشستگان عادی شد
ناهید حیدری مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی در این باره معتقد است که علت این روند را باید در تصویب و اجرایی شدن برخی قوانین جست‌وجو کرد چون تصویب قوانین متعدد بازنشستگی پیش ‌از موعد از جمله «قانون تعیین تکلیف تأمین‌اجتماعی اشخاصی که ۱۰ سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند» مصوب مهرماه سال ۹۲، «قانون استفساریه قانون اصلاح بند (ب) تبصره (۲) ماده (۷۶) قانون تأمین‌اجتماعی» مصوب شهریورماه سال ۸۰ به منظور بهره‌مندی از بازنشستگی به موجب اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور، «ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع» و دیگر قوانین موجب شده تا سهم بازنشستگی عادی از ۸۶ درصد در سال ۱۳۹۱ به ۴۹ درصد در سال ۱۳۹۹ تقلیل یابد.

وی اظهار داشت: به همین دلیل ۷۸ درصد بازنشستگان پیش ‌از موعد براساس قوانین مذکور بازنشسته شده‌اند که در این بین سهم بازنشستگی براساس قانون تعیین تکلیف تأمین‌اجتماعی اشخاصی که ۱۰ سال و کمتر سابقه پرداخت کرده‌اند ۳۴ درصد، سهم بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور ۳۸ درصد و سهم بازنشستگی براساس ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع ۶ درصد بوده است.

بازنشستگی پیش از موعد مورد استقبال مشمولان
حیدری اضافه کرد: از آنجایی که بازنشستگی‌های پیش ‌از موعد، حسب مورد به لحاظ تعیین سنوات ارفاقی، کاهش سابقه بیمه‌پردازی، حذف شرط سنی و دیگر موارد، همواره شرایط آسان‌تری را جهت بهره‌مندی بیمه‌شدگان از مزایای مستمری فراهم می‌کند، بنابراین مورد استقبال مشمولان قرار داشته و تمایل افراد را برای ادامه بیمه‌پردازی کاهش می‌دهد.

وی ادامه داد: ۷۶ درصد از کل مصارف سازمان و ۸۶ درصد از کل منابع حق بیمه به تعهدات بلندمدت اختصاص یافته است. در حال حاضر تعداد مستمری‌های برقرار شده سازمان تأمین‌اجتماعی بالغ بر ۳ میلیون و ۳۷۸ هزار و۹۶۰ پرونده است که از این تعداد ۲ میلیون و ۲۸۵ هزار و ۳۰۹ پرونده مربوط به بازنشستگان سازمان است.   

مدیرکل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی معتقد است از مجموع بازنشستگان نیز تعداد ۵۰۲ هزار و ۷۶۵ پرونده در اجرای قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور و تعداد ۵۲۰ هزار ۴۳۵ پرونده در اجرای قانون تعیین تکلیف تأمین‌اجتماعی اشخاصی است که ۱۰ سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند.

وی ادامه داد: هدف قانونگذار از تصویب قوانین بازنشستگی زودهنگام، حسب مورد کاهش لطمات جسمی‌ و روحی شاغلان و ایجاد اشتغال بوده، بنابراین به منظور نیل به این هدف باید خلاهای قانونی موجود با اصلاح قوانین و آیین‌نامه مربوطه به فوریت در دستور کار دستگاه‌های مرتبط  قرار گیرد. به منظور برقراری عدالت در اجرای صحیح قوانین و افزایش ضریب پشتیبانی سازمان، بازنگری در قوانین موصوف اهمیت ویژه‌ای یافته و امید است این امر مورد توجه قانونگذاران واقع شود.

ضرورت اصلاح قوانین تأمین‌اجتماعی
میرهاشم موسوی مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی به اجرای برخی سیاست‌ها و نادیده گرفتن برنامه‌های اجرایی مناسب گفت: در سال ۹۲ بازنشستگی پیش از موعد ۱۹ درصد بوده است که اکنون این رقم به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.

مدیرعامل سازمان تأمین‌اجتماعی با تأکید بر ضرورت اصلاح قوانین، متناسب با شرایط امروز کشور که به خوبی در این سیاست‌ها مورد توجه قرار گرفته است، اظهار داشت: در سال ۹۲ فقط ۱۹ درصد موارد بازنشستگی‌های سازمان را بازنشستگی‌های پیش از موعد تشکیل می‌داد؛ درحالی‌که این عدد در حال حاضر به ۵۰ درصد رسیده است. همچنین شاخص امید به زندگی از ۵۵ سال به ۷۶ سال ارتقاء یافته یافته است و متناسب با این تحولات، قوانین تأمین‌اجتماعی نیز نیازمند اصلاح و بازنگری است.

موسوی با یادآوری اینکه اگر امروز با مشکلات و نارسایی‌هایی مواجهیم، ناشی از بی‌توجهی به موارد تأکیدشده در سیاست‌های کلی است که تاکنون نادیده گرفته شده بودند، افزود: در سیاست‌های ابلاغی، پایبندی به تعهدات بین‌نسلی و پرهیز از تحمیل بار مالی جدید بدون تأمین منابع پایدار و بین‌نسلی به صندوق‌های بیمه‌ای و بازنشستگی مورد تاکید است.

وی ادامه داد: در حالی‌که در سالیان گذشته با تحمیل برخی تعهدات به موجب قوانین و مقررات غیرکارشناسی، مشکلات عدیده‌ای برای صندوق‌های بیمه‌ای به‌ویژه برای سازمان تأمین‌اجتماعی ایجاد شده است. یکی از این قوانین، تسهیل چندین باره بازنشستگی‌های پیش از موعد بوده است که شرایط را به جایی رسانده است که امروز بیش از ۵۰ درصد بازنشستگی‌ها در سازمان تأمین‌اجتماعی، بازنشستگی‌های پیش از موعد است. قواعد و مقرراتی از این دست، ضریب پشتیبانی صندوق را کاهش داده و مشخص است که اگر این شرایط ادامه پیدا کند، عمق چالش بیشتر خواهد شد.  

آمار بالای بازنشستگان پیش از موعد 
حسن صادقی رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری نیز در گفت‌وگو با آتیه آنلاین به موضوع بازنشستگی پیش از موعد اشاره کرد و افزود: ۵۳۰ هزار و ۳۹۴ نفر تا سال ۹۶ بازنشسته پیش از موعد از این سازمان خدمت می‌گرفتند که اکنون آمار این بازنشستگان نزدیک به ۹۰۰ هزار نفر است.

وی ادامه داد: در این رابطه افراد دارای کمتر از ۱۰ سال سابقه با رقم ۱۱ هزار و ۹۲۴ نفر تا سال ۹۵ به عنوان بازنشستگان پیش از موعد کارکنان دولت و ۷۷ هزار و ۱۹۸ نفر ماده ۱۰ نوسازی صنایع و معادن، افرادی هستند که زود بازنشسته شده‌اند که تا پایان سال ۹۶ جمع آنها به ۶۵۰ هزار نفر رسید.

وی تاکید کرد: از این تعداد ۲۳۲ هزار و ۶۱۰ نفر افراد دارای کمتر از ۱۰ سال سابقه بوده که سابقه را خریداری و ۱۰ سال زودتر بازنشسته شدند و ۴۷۷ نفر از کارافتاده کار با اشعه و ۲۸۰ هزار و ۵۰۵ نفر مشاغل سخت و زیان‌آور هستند که این افراد متوسط ۶ سال ارفاق دریافت کرده‌اند.

رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری گفت: مستمری بگیران پیش از موعد تا سال ۹۵ نیز ۲۶ درصد کل مستمری بگیران تأمین اجتماعی را تشکیل می دادند اما اکنون با تخصیص نیمی از بازنشستگان سازمان به خود، در مجموع بیش از ۲ هزار یا ۳ هزار میلیارد تومان دریافتی دارند.
رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری معتقد است که برای این مشکلات باید اصلاحات و اقدامات اساسی انجام شود، یکی از موضوعات مهم این است که تجهیز منابع و کنترل مصارف صورت گیرد، باید سرمایه‌گذاری به سمتی برود که کارها به سمت سودآوری باشد.    

حال با توجه به اینکه بازنشستگان پیش از موعد روند صعودی را نسبت به بازنشستگان عادی سازمان تأمین‌اجتماعی گرفته است و این مساله باعث شده که روی منابع و مصارف سازمان تاثیر جدی داشته باشد پس بهترین راه بازنگری قوانین و افزایش سن بازنشستگی است تا با این اقدام علاوه بر افزایش میزان بیمه پردازی، بتوان ضریب پشتیبانی سازمان را نیز به نقطه مطلوبی رساند.

گزارش از: مهناز بیرانوند