به گزارش آتیه آنلاین، تا قبل از شیوع کرونا بارهای سازمان بهداشت جهانی درباره شیوع بیماری‌های نوظهور و مشترک بین انسان و حیوان هشدار داده بود. این سازمان همواره به مردم جهان اعلام می‌کرد که بیماری‌های آینده با توجه به گستره ارتباطات در دنیا با سرعت بیشتر و به شکل فراگیرتری مردم جهان را درگیر می‌کند. شاید کرونا آغاز همان دوره‌ای باشد که سازمان بهداشت جهانی بارها نسبت به آن هشدار داده بود. ویروس کرونا از حیوان به انسان منتقل شد و سه سالی است که تمام دنیا را درگیر کرده است. به جز مرگ و میر ناشی از کرونا در جامعه، این ویروس تاجدار، اثرات غیر مستقیمی بر زندگی انسان‌ها دارد.
افکار سنجی در پنج مرحله
یکی از آثار بیماری کرونا، تاثیری است که این بیماری بر روان افراد داشته و منجر به افزایش اضطراب و نگرانی در بین مردم شده است. بر اساس مطالعه‌ای که «گروه افکار سنجی دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات» انجام داده است، تاثیر کرونا در شئون مختلف زندگی بررسی شده است.
تا کنون پنج موج نظرسنجی ملی توسط این مجموعه انجام شده است. موج اول آن در فروردین ۱۳۹۹ با تعداد ۱۲۵۹ پرسشنامه، موج دوم در خرداد ۱۳۹۹ با تعداد ۲۱۱۲ پرسشنامه، موج سوم در مهر ۱۳۹۹ با تعداد ۲۰۲۴ پرسشنامه و موج چهارم در بهمن ۱۳۹۹ با تعداد ۲۱۰۳ پرسشنامه انجام شده است. غیر از موج اول که فقط در مراکز استان‌ها انجام شده، سایر نظرسنجی‌ها در کل کشور (شهری و روستایی) بوده است.
نظر سنجی اردیبهشت ۱۴۰۰ هم از پنجم تا ۲۵ اردیبهشت ماه انجام شده است که جامعه آماری آن شهروندان ۱۸ سال و بالاتر بوده است. در این نظرسنجی، مصاحبه‌ها به صورت تلفنی انجام شده و پرسشنامه‌هایی که تهیه شده بود، توسط پرسشگران کامل شده است.
بیش از نیمی از جمعیت نگران کرونا
در موج اول که کمی بعد از آغاز کرونا در فروردین ماه ۹۹ انجام شده است، ترس و نگرانی از بیماری با فراوانی ۵۶.۹ درصد گزارش شده است. نگرانی‌های دیگر جامعه مورد مطالعه مربوط به کاهش درآمد با فراوانی ۵۴.۳ درصد، مشکل در پرداخت قسط با فراوانی ۴۳.۴ درصد، وسواسی شدن با فراوانی ۳۸.۴ درصد، از دست دادن شغل با فراوانی ۲۷ درصد، افسردگی با فراوانی ۲۲.۶ درصد، تاخیر در پرداخت اجاره خانه با فراوانی ۲۲.۲ درصد و دعوا و اختلاف بین اعضای خانواده با فراوانی ۱۶ بوده است.
افزایش نگرانی‌های اقتصادی در موج دوم
در موج دوم مطالعه یعنی خرداد ۹۹، ترس و نگرانی از بیماری و کاهش درآمد همچنان مهمترین نگرانی‌های مردم ایران در شرایط ظهور و ماندگاری کرونا از فروردین سال ۹۹ تا خرداد ماه همان سال بوده است. با این تفاوت که ترس شهروندان از ابتلا به ویروس کوید ۱۹ و کاهش درآمدشان در خرداد ۹۹ نسبت به فروردین ماه افزایش چند درصدی می‌یابد. در دیگر زمینه‌های اقتصادی یعنی از دست دادن شغل و پرداخت قسط، نگرانی شهروندان روند نزولی داشته است اما مشکل تاخیر در پرداخت اجاره خانه یا مغازه برای پاسخگویان ساکن شهرها سیر صعودی به خود گرفته است.
در زمینه‌های روحی و روانی نیز شاهد افزایش نگرانی شهروندان هستیم. میزان وسواسی شدن، افسردگی و دعوا و اختلاف بین اعضای خانواده در بین شهروندان در این نظرسنجی افزایش چند درصدی داشته است.
در این موج ۵۴.۵ درصد مردم مشکلی با ادامه فرایند خود قرنطینگی نداشتند اما از سوی دیگر طیف دیگری از پاسخگویان به دلایل مشکلات مالی، مشکلات روانی، کارهای عقب افتاده و ایجاد تنش و مشاجره بین اعضای خانواده مخالف ادامه فرآیند خانه‌نشینی هستند.
افزایش ترس از ابتلا به کرونا، همچنان صدر نشین
در موج سوم نظر سنجی در مهر ماه ۹۹ انجام شده است، ۶۰ درصد پاسخگویان اعلام کردند که کرونا خیلی بر زندگی آنان تاثیرگذاشته است. از سوی دیگر ۱۹ درصد افراد پاسخگو خلاف این نظر را داشته و تاثیر کرونا بر زندگیشان را کم ارزیابی کرده‌اند. ۲۱ درصد پاسخگویان نیز معتقدند این ویروس تا حدی بر زندگیشان موثر بوده است.
در آن مقطع ترس از ابتلا به کرونا همچنان در صدر مهمترین مسایل روحی-روانی پاسخگویان قرار داشته است. پس از آن به ترتیب اضطراب و نگرانی (با فراوانی ۲۷ درصد) احساس تنهایی و افسردگی با فراوانی ۲۱ درصد، بی‌حوصلگی با فراوانی ۱۶ درصد از دیگر مسایل و مشکلات پاسخگویان بوده است. در این مقطع از آنجا که پاسخگویان چند گزینه را می‌توانستند انتخاب کنند، جمع کل درصدها بیش از ۱۰۰ درصد است.
کاهش نگرانی از ابتلا به کرونا در موج چهارم
نظرسنجی موج چهارم در بهمن ۹۹ انجام شد. بر اساس این نظرسنجی ۵۲ درصد از پاسخگویان از ابتلای خود یا یکی از اعضای خانواده‌شان به ویروس کرونا احساس نگرانی می‌کنند. ۲۵ درصد افراد پاسخگو نیز نگران ابتلای خود یا اعضای خانواده‌شان به این ویروس نیستند. ۱۶ درصد پاسخگویان هم اعلام کرده‌اند که تا حدی نگران ابتلای خود یا اعضای خانواده‌شان به ویروس کرونا هستند.
بر اساس مقایسه نتایج کشوری دو نظر سنجی این پژوهشگاه در مهر و بهمن ماه سال ۹۹، میزان نگرانی ایرانیان پیرامون ابتلای خود یا خانواده‌شان در بهمن ماه نسبت به مهر کاهش یافته و از ۷۰ درصد به ۵۲ درصد رسیده است.
احساس ضعف روحی در نیمی از پاسخگویان موج پنجم
اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ نظرسنجی موج پنجم انجام شده است. در این نظرسنجی ۴۸.۳ درصد از پاسخگویان به میزان زیادی احساس می‌کنند نسبت به یک سال گذشته از نظر روحی و روانی ضعیف‌تر و عصبی‌تر شده‌اند. از سوی دیگر ۳۳.۴ درصد کمتر احساس می‌کنند که نسبت به یک سال گذشته از نظر روحی و روانی ضعیف‌تر و عصبی‌تر شده‌اند.
۳۱.۶ درصد پاسخگویان گفته‌اند بیشتر از این، تحمل محدودیت‌های بهداشتی را ندارند. در حالی که ۴۲.۷ درصد تاب‌آوری بیشتری در این زمینه دارند.
۲۸.۸ درصد پاسخگویان اظهار داشته‌اند که به دلیل شیوع کرونا بیشتر از قبل از آینده ناامید شده‌اند. در مقابل بیش از نیمی از پاسخگویان ۵۳.۴ درصد با این نظر مخالفت کرده‌اند.
۳۴.۷ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند احساس ناامنی آنها در تمام عرصه‌های زندگی در یکسال بیشتر شده است. در مقابل ۴۳ درصد احساس امنیت خود در تمام عرصه‌های زندگی در یک سال اخیر را کم ارزیابی کرده‌اند.
مردم برای کاهش استرس در دوران کرونا چه کرده‌اند؟
دفتر طرح‌های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نشان می‌دهد که مردم در زمان شیوع کرونا درصدهای مختلفی از استرس را تجربه کرده‌اند اما افراد برای کنار آمدن با این حس ناخوشایند چه راهکاری را در پیش گرفته‌اند؟ در موج اول ۳۷.۳ درصد پاسخگویان با خواند دعا، نماز و قرآن سعی در حفظ آرامش خود کرده‌اند. ۲۰ درصد نیز با ورزش کردن و ۱۹.۳ درصد با گوش دادن به موسیقی تلاش می‌کنند آرامش خود را حفظ کنند.
بعد از آن به ترتیب پاسخگویان از موارد دیگری برای حفظ آرامش خود استفاده می‌کنند. خواندن کتاب با فراوانی ۱۷.۹ درصد، گفت‌وگو با آشنایان و دوستان با فراوانی ۱۶.۶ درصد و رقصیدن با فراوانی ۴.۶ درصد راهکارهایی است که مردم از آن استفاده کرده‌اند. ۱۱ درصد افراد پاسخگو نیز از دیگر روش‌ها برای بهبود وضعیت روحی خود بهره می‌جویند. همچنین ۱۶.۲ درصد افراد پاسخگو اعلام کرده‌اند که در زمان انجام پرسش مضطرب نیستند.
در موج دوم ۶۰.۱ درصد افراد پاسخگو برای معالجه ویروس کرونا به دعا و نیایش باور دارند. از سوی دیگر ۲۰.۲ درصد پاسخگویان میزان اعتماد خود به دعا کردن برای مداوای این ویروس را کم ارزیابی کرده‌اند. ۱۶.۳ درصد از افراد نیز تا حدی به دعا و نیانش برای درمان کرونا معتقدند.
افزایش توجه به دعا
در موج سوم میزان خواندن دعا نسبت به موج اول که ۳۷.۳ درصد پاسخگویان به آن اعتقاد داشتند، افزایش یافته است. در این موج بیشترین روشی که برای مقابله با استرس ناشی از شیوع کرونا به کار گرفته شده است، خواندن دعا، قران و نماز است و ۴۱ درصد پاسخگویان از این طریق روحیه خود در شرایط شیوع کرونا را حفظ کرده‌اند. بعد از آن به ترتیب شنیدن موسیقی با فراوانی ۲۲ درصد، ورزش با فراوانی ۲۲ درصد، گفت‌وگو با آشنایان و دوستان با فراوانی ۱۶ درصد، خواندن کتاب با فراوانی ۱۴.۵ درصد و شرکت در مراسم مذهبی همچون عزاداری‌های محرم با فراوانی سه درصد روش‌هایی است که پاسخگویان با استفاده از آنان آرامش روحی خود را حفظ می‌کنند.
نیمی از پرسش شوندگان اضطراب ندارند
در مطالعه موج چهارم، در سئوالی از پاسخگویان پرسیده می‌شود با وجود اضطراب و نگرانی از کرونا از چه راهی برای حفظ آرامش روحی و روانی خود استفاه می‌کنند.
در این موج گزینه اضطراب ندارم به پرسش‌ها اضافه شده است، در صورتی که در موج‌های دیگر چنین گزینه‌ای در پرسشنامه گنجانده نشده بود اما به دلیل اهمیت آن در این موج به عنوان گزینه جدا آورده شده است.
بر اساس پاسخ‌های دریافت شده ۲۵ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند که از طریق خواندن دعا، قرآن و نماز آرامش پیدا می‌کنند. ۱۰ درصد پاسخگویان با گپ و گفت با دوستان و آشنایانشان آرامش روحی خود را حفظ می‌کنند. بعد از این دو، به ترتیب شنیدن موسیقی، ورزش و خواند کتاب دیگر راه‌های کسب آرامش روحی و روانی در روزهای کرونایی هستند. ۴۹ درصد پاسخگویان نیز در واکنش به این سئوال اعلام کرده‌اند. در شرایط کرونایی و در زمان حاضر اضطرابی ندارند.
در موج پنجم نیز ۵۴.۲ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در این دوران بیشتر احساس نزدیکی به خدا کرده و اعتقادات مذهبی‌شان تقویت شده است. از سوی دیگر ۲۴.۳ درصد نظر دیگری داشته و بر این باورند که در دوران کرونا کمتر احساس نزدیکی به خدا کرده‌اند.
متن کامل این نظرسنجی‌ها در اینجا قابل دسترس است.
نظر شما