به گزارش آتیه آنلاین، شاید اگر پدرِ پدربزرگ یا مادرِ مادربزرگ ما به ناگهان زنده و وارد زندگی ما می‌شد از تعجب خشک‌اش می‌زد و یا حتی قالب تهی می‌کرد. ما امروز به‌راحتیِ خوردنِ یک لیوان آب به یکدیگر اطمینان می‌کنیم. به شیوۀ مجازی تاکسی می‌گیریم، پول پرداخت می‌کنیم، کالایی گران‌قیمت را فقط با دیدن یک عکس، خریداری می‌کنیم، با افراد مختلف در فضای مجازی آشنا می‌شویم و گه گاهی باهم صحبت می‌کنیم و یا حتی برنامه آینده و زندگی خود را برای هم توضیح می‌دهیم، مجازی ازدواج می‌کنیم و بسیاری کارهای دیگر که شاید حتی در دو دهۀ گذشته و نسل قبلی ما کمتر اتفاق می‌افتاد.
دخالت مدرنیته در رشد اعتماد
اما این همه اعتماد از کجا آمد؛ آیا مدرن شدن و پیشرفت تکنولوژی سبب این تغییر شده است؟ برخی کارشناسان معتقدند که توسعه و پیشرفت یک جامعه درگرو افزایش اعتماد بین افراد و نیز افراد با نهادها و گروههای دیگر است.
از دیدگاه گیدنز، اعتماد در نظام‌های پیش از مدرن از نوع پایبندی چهره دار و مبتنی بر هم حضوری بوده است، درحالی‌که در مدرنیته و جهان مدرن امروزی وضعیت این‌چنین نیست. اعتماد غیرشخصی به دیگرانِ ناشناس، ناشی از ماهیت رشد یابنده انتزاعی است. وجه عمدۀ اعتماد در دوران مدرنیته، پایبندی‌های بی چهره‌ای است که در نظام‌های تخصصی معنا می‌یابد (ریتزر،768:1377).
شاید استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی که مورد اعتماد بخش زیادی از افراد جامعه هستند در افزایش ضریب اعتماد افراد نسبت به یک کالا و حتی یک شرکت خدمات آنلاین بسیار مؤثر بوده‌اند چراکه یکی از جنبه‌های مهم آن‌ها در ابتدا، اعتمادسازی است و بدون آن، قادر به ادامه حیات نخواهند بود.
آیا ما در فضای امنی قرار داریم
به‌هرروی در کنار هر دستاوردی در جامعه، شکنندگی‌هایی نیز وجود داشته و دارد. رشد تکنولوژی و ورودش در میان کسب‌وکارها، تفریحات و بسیاری از امور دیگر هرچند موجبات پیشرفت جامعه را فراهم کرده اما آسیب‌هایی را نیز به همراه داشته است که اهمیت آن را می‌توان از روی هشدارها و دغدغه‌های کارشناسان در این مورد متوجه شد. کلاهبرداری‌ها در خریدهای اینترنتی و آنلاین، سایت‌های شرط‌بندی و ده‌ها مورد از جرائم مالی و اجتماعی فضای مجازی، نشان می‌دهد که افراد جامعه در فضای کاملاً امنی قرار نگرفته‌اند. جدای از شفاف‌سازی‌های قانونی که یکی از راهکارهای کاهش این جرائم است، اعتمادِ بدون آگاهی می‌تواند زمینه‌ساز بروز بسیاری از آسیب‌هایی در این باب باشد.
اعتماد، بازیچه دست چهره‌های محبوب
قضیه آنجا جالب می‌شود که ردپاهایی را از شاخ‌های مجازی و برخی چهره‌های سلبریتی محبوب در برخی از این کلاهبرداری‌ها می‌بینیم. ایسنا به نقل از روزنامه رسالت در گزارشی که آذرماه گذشته منتشر کرده است به ابعاد مختلف سایت‌های شرط‌بندی پرداخته است. در بخشی از این گزارش آمده است: « از بد ماجرا، هیچ‌گونه نظارتی بر کارکرد این‌گونه سایت‌ها و کاربرانش صورت نمی‌پذیرد و همانند قارچ سمی در حال تکثیرند. به گفته آنان که تمام زاروزندگی‌شان را در قمار باخته‌اند، کلونی شاخ‌های مجازی از حمایت مالی - تبلیغاتی فردی ملقب به «مونتیگو» بهره‌مندند. سردار وحید مجید، رئیس پلیس فتای نیروی انتظامی که گفت‌وگویی با روزنامه جام جم انجام داده، از اقدامات لازم قضائی - پلیسی برای بازگرداندن سرکرده و پدرخوانده سایت‌های شرط‌بندی خبر داده و گفته «در هشت‌ماهه نخست امسال هم ۳۵۰۰ سایت شرط‌بندی و ۲۸۰ اکانت تبلیغ را شناسایی کردیم. باید توجه داشت که اکانت‌های تبلیغ سهم بسزایی در وقوع این جرم دارند. جواد جاویدنیا، معاون سابق پیگیری امور ویژه و فضای مجازی دادگستری استان تهران بر بعد نظارتی تأکید دارد و آن را دشوار توصیف می‌کند «چون این سایت‌ها بلدند چگونه مخاطبان را با خود همراه کنند، به این طریق که تا مدتی فرد را برنده و جایزه‌اش را پرداخت می‌کنند و حتی جوایزی با مبالغ بالا و وسوسه‌برانگیز می‌پردازند؛ مثلاً به یک‌باره ۱۰ میلیون فرد را به ۵۰ میلیون می‌رسانند تا برای کلاهبرداری دام پهن کنند و این‌گونه است که آدم‌ها، فریب‌خورده و اغوا می‌شوند؛ اما پایین آمدن ارزش پول ملی هم سبب شده تا ۱۰ هزار تومان و ۲۰۰ هزار تومان، پول خرد محسوب شده و فرد برای پیروزی در این قمار، هزینه کند و آن‌کس که در رفاه است و ثروتمند، ککش نمی‌گزد اما آنکه در نداری و فلاکت است، تمام زندگی‌اش را قمار می‌کند. در این زمینه قرار بود، همان اقدامی انجام شود که در بحث بازاریابی شبکه‌ای مطرح بود. در این بازاریابی به یکسری شبکه‌ها مجوز دادند تا در بستری قانونی و مجاز فعالیت کرده و کسی ضرر و زیانی متحمل نشود. درزمینهٔ شرط‌بندی هم بنا بود با رعایت موازین شرعی و قانونی، محیطی ایجاد شود که به سرانجام نرسید. ما باید به دنبال راه‌حل‌های ریشه‌ای باشیم تا افراد در مجموعه‌ای شرعی و قانونی فعالیت کنند و شاهد انتقال ارز از کشور نباشیم و این پول‌های کثیف زیرساخت‌های اخلاقی و فرهنگی را ویران نکند.»
ورود به سایت‌های قمار جرم است
مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز دراین‌باره می‌گوید: «این سایت‌ها از طریق تبلیغات در فضای مجازی و عموماً افراد مشهوری که متأسفانه در دام این قماربازان می‌افتند به مردم معرفی می‌شوند و نحوه کارشان به شکلی است که بعد از عمل قمار، فرد را برای پرداخت پول به سایت دیگری که آن سایت تقلبی است می‌برند و بعد از پرداخت، تاوَن پول را از آن حساب‌ها جابه‌جا می‌کنند تا ردی از این پول‌شویی کثیف باقی نماند. خیلی از مردم هنوز نمی‌دانند که ورود به سایت قمار به هر نحوی جرم است و تبعات بسیار بدی برایشان دارد و زمانی که مال و اموالشان را از دست می‌دهند و برای شکایت وارد دستگاه قضایی می‌شوند، متوجه می‌شوند که این کار جرم بوده است.»
هشدارهای منظم و کاهش آسیب‌ها
سایت‌های شرط‌بندی و جرائم مالی، تنها یکی از ده‌ها مورد سو استفاده و کلاهبرداری است که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد. شاید هشدارهای منظم به افراد و به کاربران فضای مجازی و علاقمندان به استفاده از خدمات آنلاین بتواند در کاهش آسیبهای این‌چنینی مؤثر باشد. این هشدارها می‌تواند سواد اطلاعاتی افراد جامعه را بالا برده و آن‌های را از خطرات و دام‌هایی که در این راه برایشان پهن شده است، آگاه کند. اعتماد، سرمایه‌ای است که می‌تواند در جهان امروز موجبات پیشرفت و توسعه یک کشور را فراهم کند و بنابراین نباید به‌سادگی آن را در معرض سو استفاده سودجویان قرار داد.
سودابه زیارتی
نظر شما