به گزارش آتیه آنلاین، از آنجا که پرداخت حق ‌بیمه به لحاظ برخورداری کارگران از خدمات تأمین‌اجتماعی به معاش، سلامت و آینده بیمه‌شدگان و خانواده‌های آنها بازمی‌گردد، لازم است در اجرای دقیق آن، دقت و جدیت لازم اعمال شود. در این ارتباط اولین چیزی که مطرح می‌شود موضوع مستندات و ملاک‌های تعیین حق ‌بیمه است و اینکه هر یک از این مستندات از نظر سندیت در چه رتبه‌ای قرار می‌گیرند و عملاً سازمان تأمین‌اجتماعی و واحدهای تابعه برای کدامیک اعتبار بیشتری قائل هستند. از این منظر می‌توان مستندات مورد قبول سازمان تأمین‌اجتماعی را به چند دسته تقسیم کرد که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

گزارش بازرسان کارگاه
بر اساس مواد (۴۷) و (۱۰۲) قانون تأمین‌اجتماعی، شعب سازمان تأمین‌اجتماعی جهت اطلاع و تهیه گزارش از فعالیت عمده و عملی و همچنین تعداد نیروی شاغل در کارگاه، بازرسان را به کارگاه‌ها اعزام می‌کنند. سابقه ایجاد شده ناشی از گزارش بازرسی و محاسبه حق‌بیمه آن تا شش ماه بعد از تاریخ بازرسی و در صورت تأیید مجدد اشتغال به کار شاغلان لغایت تاریخ بازرسی بعدی معتبر بوده و ملاک محاسبه حق‌ بیمه قرار می‌گیرد. از این رو کارفرمایان لازم است به حضور بازرسان سازمان در کارگاه خود توجه کرده و از ارائه مشخصات هویتی و تعداد پرسنل شاغل در کارگاه به صورت واقعی دریغ نکنند. در صورت عدم توجه به این امر، قطعاً خود کارفرمایان متضرر خواهند شد. در صورتی که بیمه ‌شده در اولین گزارش بازرسی مدعی داشتن سابقه قبلی در همان کارگاه باشد حداکثر تا یک ماه قبل از تاریخ بازرسی قابل ‌محاسبه خواهد بوده و در صورت اشتغال به کار در کارگاه بیش از زمان مذکور به جهت احراز و احتساب آن باید به ادارات کار مراجعه کنند. بر اساس دستورالعمل مربوط به بازرسی، حداقل سه ‌بار در سال بازرسی از کارگاه‌ها پیش‌بینی شده است و بازرس موظف است مشخصات بیمه‌شدگان را به صورت دقیق ثبت و یادداشت کند. اگر در کارگاهی رابطه کارگری و کارفرمایی، اشتغال در کارگاه و دریافت حقوق و مزایا مشاهده شود، بازرس می‌تواند مطابقت بازرسی با لیست را اعلام کند، اما اگر لیست با بازرسی مطابقت نداشت از تاریخ عدم مطابقت، کارفرما باید لیست حق بیمه را مطابق با گزارش بازرسی تنظیم و ارسال کرده و با مراجعه به سایت (eservices.tamin.ir) نسبت به ثبت اعتراض به بازرسی انجام شده اقدام کند. در غیر این صورت هر لیستی که پس از گزارش عدم مطابقت به شعبه ارسال شود، لیست غیر واقع محسوب می‌گردد.

نکات مهم در بازرسی کارگاه‌ها
بازرسان کارگاه‌ها موظف هستند گزارش بازرسی را در کارگاه تنظیم و به امضای کارفرما یا نماینده کارفرما برسانند و اگر هر یک از آنها از امضا خودداری کند، مراتب را در گزارش بازرسی درج کنند. لازم به ذکر می‌باشد، عدم امضای گزارش بازرسی توسط کارفرمایان یا نمایندگان آنها، به هیچ‌وجه از اعتبار گزارش بازرس نمی‌کاهد. گزارش بازرس تأمین‌اجتماعی به منزله گزارش ضابط دادگستری بوده و برخورد و رفتار مناسب کارفرمایان با بازرسان و ارائه اطلاعات درخواستی به آنها از الزامات قانونی است. پس از تنظیم گزارش بازرسی توسط بازرس و تأیید آن توسط مسئول بازرسی شعبه، یک پیامک مبنی بر امکان رؤیت گزارش بازرسی به کارفرما ارسال می‌شود و کارفرما می‌تواند ضمن مراجعه به سایت (eservices.tamin.ir) نسبت به رؤیت اقدام کند.

گزارش بازرسان دفاتر قانونی
سازمان می‌تواند جهت تعیین حق‌ بیمه کارکنان شرکت‌ها و کارخانه‌ها، دفاتر را مورد بازرسی قرار دهد و کارفرما موظف است با بازرسان سازمان همکاری کند و دفاتر را در اختیارشان قرار دهد. طبق قانون تمامی‌ شرکت‌هایی که تحت پوشش تأمین‌اجتماعی قرار دارند باید آمادگی حسابرسی توسط حسابرسان تأمین‌اجتماعی را داشته باشند. برای این رسیدگی زمان خاصی وجود ندارد و بنا به تشخیص شعبه تأمین‌اجتماعی یا در موارد خاص -مانند صدور مفاصاحساب بنا به تقاضای واحد بیمه‌پرداز- انجام خواهد شد. در واقع حسابرسی پایان دوره، به کلیه اختلافات بین واحد بیمه‌پرداز و واحد درآمد تأمین‌اجتماعی پایان می‌دهد. با انجام حسابرسی بیمه‌ای، از سال مورد نظر و با پرداخت بدهی اعلام‌ شده بابت حسابرسی بیمه‌ای سال مربوطه، تمامی ‌بدهی‌های برآوردی قبلی حذف می‌شود و تا پایان سال واحد بیمه‌پرداز فاقد بدهی به تأمین‌اجتماعی خواهد بود.

لیست و صورت مزد ارسالی توسط کارفرما
بر اساس ماده (۳۹) قانون تأمین‌اجتماعی، کارفرما موظف است صورت مزد و دستمزد کارکنان را تهیه کند و حداکثر تا آخرین روز ماه بعد به سازمان ارائه دهد. لیست ارسالی توسط کارفرما ملاک محاسبه و دریافت حق‌ بیمه قرار می‌گیرد. برای کارفرمایان کارگاه‌های مشمول معافیت سهم کارفرما تا میزان پنج نفر این مهلت تا آخرین روز دو ماه بعد خواهد بود. در مواردی نیز حق‌ بیمه به صورت مقطوع تعیین می‌شود که این اقدام در صورت عدم ارسال لیست توسط کارفرما، فقدان گزارش بازرسی از کارگاه‌ها یا دفاتر قانونی به دلیل همکاری نکردن کارفرما در ارائه مدارک لازم انجام می‌پذیرد. در برخی از مشاغل نیز به دلیل ماهیت شغلی و همچنین جلوگیری از ارسال حق بیمه غیر واقع، حق‌بیمه به صورت مقطوع تعیین می‌شود.

دسته‌بندی کارگاه‌ها از جهت بازرسی
از جهت بازرسی کارگاه‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروه اول کارگاه‌هایی هستند که کارفرما لیست مزد و حقوق شاغلان در کارگاه را به سازمان ارسال می‌کند. در این مورد بازرسی طبق آخرین لیست و بازرسی انجام شده و بازرسان ضمن مطابقت لیست موجود و پرسنل شاغل، نسبت به ثبت‌ نام افراد شاغل که کارفرما تا زمان بازرسی صورت مزد و حقوق آنان را ارسال نکرده اقدام می‌کنند. گروه دوم، کارگاه‌هایی هستند که کارفرما صورت لیست مزد و حقوق شاغلان در کارگاه را به سازمان ارسال نمی‌کند که در این مورد بازرسان از کلیه شاغلان در کارگاه با توجه به گزارش بازرسی قبلی نام‌نویسی به عمل می‌آورند.

قوانین مرتبط با بازرسی از کارگاه‌ها 
شناسایی بیمه‌شدگان و فراهم کردن امکان استفاده آنان از مزایای قانون تأمین‌اجتماعی و نظارت بر حسن انجام تکالیف قانونی از سوی کارفرمایان، با انجام بازرسی از کارگاه‌ها میسر می‌شود. از آنجایی که به موجب قانون، بازرسی از جمله ابزارهای سازمان جهت اعمال وظایفی است که بر عهده دارد، تعیین نحوه بازرسی و شیوه‌های آن نیز اصولاً در صلاحیت خود سازمان است. موضوع بازرسی از کارگاه‌ها در تعدادی از مواد قانون تأمین‌اجتماعی مطرح شده است. با هدف آشنایی خوانندگان از حقوق و تکالیف قانونی خود، در ادامه به قوانین مرتبط با حوزه بازرسی از کارگاه‌ها می‌پردازیم.

ماده (۴۷) قانون تأمین‌اجتماعی 
کارفرمایان مکلفند صورت مزد و حقوق و مزایای بیمه‌شدگان همچنین دفاتر و مدارک لازم را در موقع مراجعه بازرس سازمان تأمین‌اجتماعی دراختیار او بگذارند. بازرسان سازمان می‌توانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارک مذکور رونوشت یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هریک از رؤسا و کارمندان و کارگران کارگاه و مراجع ذی‌ربط مراجعه کنند. بازرسان سازمان تأمین‌اجتماعی حق دارند کارگاه‌های مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهند و دارای همان اختیارات و مسئولیت‌های مذکور در مواد (۵۲) و (۵۳) قانون کار خواهند بود. نتیجه بازرسی حداکثر ظرف یک ماه از طرف سازمان تأمین‌اجتماعی به کارفرما اعلام خواهد شد.
ماده (۴۷) قانون ناظر به یک تکلیف و یک حق است؛ از طرفی کارفرمایان را مکلف می‌کند تا دفاتر و مدارک لازم را در موقع مراجعه بازرس سازمان تأمین‌اجتماعی در اختیار او بگذارند و از طرف دیگر خاطرنشان می‌سازد که بازرسان تأمین‌اجتماعی حق دارند کارگاه‌های مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهند.
ضمانت اجرای تکلیف مذکور در صدر ماده (۴۷) قانون به موجب ماده (۱۰۲) قانون تأمین‌اجتماعی معین شده است.

ماده (۱۰۲) قانون تأمین‌اجتماعی
در صورتی که کارفرما یا نماینده او از اقدامات‌ بازرس سازمان تأمین‌اجتماعی جلوگیری کرده یا از ارائه دفاتر و مدارک مربوط ‌و تسلیم رونوشت یا عکس آنها به بازرس خودداری کند به جزای ‌نقدی از ۵۰۰ ریال تا ۱۰ هزار ریال محکوم خواهد شد؛ گزارش‌ بازرسان سازمان تأمین‌اجتماعی در این خصوص در حکم گزارش ضابطین دادگستری ‌است.

ماده (۴۰) قانون تأمین‌اجتماعی
در صورتی که کارفرما از ارسال صورت مزد در ماده (۳۹) قانون خودداری کند سازمان تأمین‌اجتماعی می‌تواند حق بیمه را رأساً تعیین و از کارفرما مطالبه و وصول کند. در مواردی که کارفرمایان از ارسال صورت و مزد و حقوق و پرداخت حق بیمه خودداری کنند سازمان تأمین‌اجتماعی علاوه بر استناد به گزارش‌ها بازرسی ادواری قبل، بر اساس آراء صادره از سوی ادارات کل کار، به استناد ماده (۱۴۸) قانون کار نیز طبق قوانین و مقررات تأمین‌اجتماعی، به‌ویژه ماده (۴۰) قانون، اقدام به محاسبه حق بیمه، بر اساس میانگین حداقل و حداکثر حق بیمه می‌کند.

بازرسی الکترونیک
سیستم متمرکز بازرسی جزء اولین اقدامات سازمان در راستای ارائه خدمات الکترونیک به بیمه‌شدگان بود و قبل از طرح ۳۰۷۰ راه‌اندازی و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بدیهی است هر طرح نو و بدیعی به مرور زمان به تکامل رسیده و به نهایت کارایی خود می‌رسد که این امر نیاز به همراهی و همگامی ‌مدیران سازمان، طراحان و کاربران سیستم دارد. به ‌رغم تمام فراز و نشیب‌ها و محدودیت‌های سیستمی ‌و اینترنتی، این طرح در وضعیت رو به بهبود بوده و با نگارش‌های جدید امکانات آن به حد مطلوب خواهد رسید.
بازرسی الکترونیک که از سال ۱۳۹۶ پس از پایلوت سیستم در شعب ۲۵ و ۱۹ تهران به مرور زمان عملیاتی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته، با محسنات و خوبی‌های خود، بسیاری از مشکلات را در مسیر بازرسی برطرف کرده است. به عنوان نمونه می‌توان از استفاده بهینه از پرسنل واحد بازرسی به جهت عدم نیاز به ثبت گزارش‌ها در سیستم بعد از انجام بازرسی، اعلام و ابلاغ گزارش بازرسی به کارفرمایان به صورت الکترونیک، امکان ثبت اعتراض به گزارش بازرسی توسط کارفرما به صورت غیرحضوری، امکان ثبت دقیق مشخصات هویتی شاغلان در کارگاه با توجه به برقراری ارتباط برخط با اداره ثبت احوال، بررسی دقیق و تطابق لیست ارسالی و شاغلان در کارگاه، با توجه به امکان رؤیت عکس بیمه‌شدگان کارگاه توسط بازرسان و... نام برد. البته بازرسی الکترونیک مسائل و مشکلاتی مانند کندی سرعت اینترنت دیتا، قطعی گاه به گاه سیستم بازرسی الکترونیک، بروز خطا در روند انجام بازرسی الکترونیک و فاقد بیمه و گارانتی بودن تبلت بازرسان نیز دارد که ان‌شاالله با حمایت مدیران تأمین‌اجتماعی برطرف خواهد شد.