به گزارش آتیه آنلاین، مالچ نفتی پوششی است که مدت‌ها برای تثبیت شن‌های روان در بیابان‌های ایران استفاده می‌شد تا ساکنان مناطق بیابانی مرتبا ناگزیر به جابجایی از مناطق محل سکونت خود نباشند. دعوا بر سر عدم سلامت مالچ‌های غیر نفتی از مدت‌ها پیش آغاز شد. در دهه ۸۰ مطالعات پژوهشگاه صنعت نفت نشان می‌داد مالچ نفتی فاقد آروماتیک و مواد آلاینده محیط زیست است. آزمایشات بعدی اما نشان می‌داد، این ترکیب به شدت آلاینده است. پیشکسوتان عرصه مالچ‌پاشی بر این باورند که در ایران دو نوع مالچ یکی با پایه وکیوم باتوم و دیگری با پایه نفت کوره وجود دارد که این دو نوع مالچ از نظر استانداردها و ایجاد آلایندگی برای محیط زیست کاملا متفاوت هستند و آزمایشات پژوهشگاه صنعت نفت مرتبط با مالچ با پایه وکیوم باتوم است.

اما چرا پالایشگاه‌ها مالچ با پایه وکیوم باتوم تولید نمی‌کنند و سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به مزیت‌های مالچ نفتی نظیر مصرف کمتر آب برای پاشش و غیره، به دنبال اصلاح استاندارد پالایشگاه‌های نفت برای تولید مالچ نفتی نیستند، علی محمد طهماسبی بیرگانی دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار در نشستی خبری که امروز به صورت مجازی در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، بیان کرد: از سال ۹۷ به بعد مالچ بر پایه نفت کوره دیگر در کشور تولید نمی‌شود.

وی افزود: در قانون هم همان «وی بی» را باید شرکت نفت تولید می‌کرد و در اختیار سازمان جنگل‌ها و مراتع قرار می‌داد. آزمایشی که در سال ۹۷ در پالایشگاه تهران، شیراز و آبادان راسا با همکاری پژوهشکده محیط زیست انجام دادیم و دو بار تکرار شده است، نشان می‌دهد مالچ وی بی تولیدی در پالایشگاه‌های مختلف و همه پالایشگاه بالاتر از حد مجاز مواد آروماتیک دارد.

طهماسبی بیرگانی افزود: بسته به نوع پالایشگاه این میزان متفاوت است. سایر موارد مضر منتسب به سرطان‌زا بودن هم با درصدهایی بالاتر از حد مجاز، در وی بی وجود دارد.

وی افزود: این محصول از نظر سازگاری با محیط زیست آن ضابطه ابلاغی سازمان برنامه که توسط ستاد ملی و سازمان محیط زیست تهیه شده است و ضابطه قانونی ما هست را نگذرانده است.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار یادآور شد: در جلسه‌ای با پالایشگاه‌ها در ارتباط با تولید مالچ، پالایشگاه‌ها اظهار کردند امکان تولید وی بی با حد استاندارد ضابطه ما را دارند اما سرمایه‌گذاری بالایی را طلب می‌کردند. آنها اعلام کردند به یک زمان طولانی یک سال و نیم برای اصلاح روندها نیاز دارند و سرمایه‌گذاری دلاری هم نیاز داشتند تا این موضوع را حل کنند.

وی ادامه داد: در آن جلسه طبق مصوبه کارگروه، موضوع پیگیری کارها به دستگاه متولی واگذار شد. دو سه ماه پیش به پالایشگاه نامه نوشتیم که چه اقدامی در این رابطه انجام دادند.

طهماسبی بیرگانی بیان کرد: ما این مسئله را دنبال می‌کنیم که مالچ سازگار با محیط زیست را جایگزین کنیم. فکر می‌کنم استراتژی کشور باید این باشد. مالچ وکیوم باتوم با توجه به توسعه تکنولوژی در کشور ما منهای آلودگی برای محیط دارای ارزش افزوده خیلی بالایی است.

وی اضافه کرد: در پالایشگاه آبادان بازدیدی داشتم و صحبت کردم. فارغ از آلودگی و غیره به قیمت بالای محصول اعتراض داشتم. زیرا قیمت محصول، اخیرا خیلی بالا در می‌آید. قبلا این مالچ به صورت رایگان در اختیار قرار می‌گرفت. اکنون عددش ۱۰ تا ۱۵ برابر قیمت بنزینی است که شهروندان ما دریافت می‌کنند.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار عنوان کرد: به ما گفتند از این محصول بنزین هواپیما تولید می‌شود. استراتژی سازمان و ستاد ملی گرد و غبار این است که بحث مالچ نفتی را با غیر نفتی از نوع پلیمری، نانو و معدنی جایگزین کند. این کار بسیار از نظر اقتصادی سود بیشتری برای کشور دارد، علاوه بر اینکه بحث آلایندگی را برای مالچ نفتی متصور هستیم.

حجم بالای غبارریزی اراضی کشاورزی

طهماسبی بیرگانی درباره تولید گرد و غبار از بستر تالاب‌ها گفت:۱.۹  میلیون هکتار اراض زراعی به کانون گرد و غبار تبدیل شده و به ما آسیب می‌زند. هم از منظر تولید و هم اینکه این اراضی دائم شخم می‌شود، حجم غبارریزی بالایی را به خود اختصاص می‌دهند.

وی افزود: در مورد تالاب‌ها یک میلیون و ۴۶۳ هزار هکتار از کانون‌های بحران در محدوده تالاب‌ها قرار دارد.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار بیان کرد: برنامه‌ریزی به مدت ۱۰ سال، برای همه دستگاه‌ها و استان‌ها انجام شد. برنامه عمل داخلی تهیه کردیم. برای بخش مربوط به تالاب‌ها با توجه به ویژگی که داشته است، برنامه وجود دارد.

وی ادامه داد: سه و نیم میلیون هکتار از ۳۶ میلیون هکتار کانون‌های گرد و غبار در زیستگاه‌های ما قرار دارد و مربوط به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است. این مسئله پیامی به ما می‌دهد که چرا باید در زیستگاه منطقه حفاظت شده، ناحیه غبارخیز داشته باشیم.

طهماسبی بیرگانی درباره غبارخیز بودن مناطق تحت مدیریت محیط زیست عنوان کرد: این پدیده هم به دلیل شرایط طبیعی هست و هم آسیب‌های ناشی از عوامل مخرب در زیستگاه است. عامل فشار در مناطق حفاظت شده، دام زیاد یا دام غیر مجاز است. شبیه سایر مناطقی که تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها است.

وی اضافه کرد: بخشی از مناطق غبارخیز کشور، در عرصه‌های فقیر قرار دارند که تحت مدیریت سازمان جنگل‌ها است.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار بیان کرد: وظایف در رابطه با تالاب‌ها به همه دستگاه‌ها منعکس شده است و وظایف هر دستگاه درباره تولید غبار تالاب‌ها مشخص است. اعتبار هر استان هم برای هر دستگاه و استان مشخص است. در ۳۱ جلد استانی و ۱۶ دستگاه اجرایی، برنامه‌ها تهیه شده است.

وی افزود: عمده‌ترین مسئله مدیریت تالاب، بحث تامین نیاز آب مورد نیاز برای تالاب است. زیرا این عرصه‌ها وابستگی شدیدی به آب دارند. اگر نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها تامین نشود، بستر آنها به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شوند. اقدامات دیگری هم در ارتباط با تالاب‌ها مشخص شده است. اصلی‌ترین موضوع این است که آب مورد نیاز تالاب باید تامین شود.

طهماسبی بیرگانی گفت: برنامه‌ای برای پیگیری تامین آب حقابه تالاب‌ها در راستای جلوگیری از گرد و غبار تهیه شده است.

دریافت گواهی توسط یک مالچ زیستی

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار درباره استفاده از مالچ در کنترل ریزگردها بیان کرد: بحث مالچ پاشی آخرین کاری است که حتی در اقدامات احیایی انجام می‌دهیم. تقریبا از دو سه سال قبل با توجه به تجربیاتی که در خوزستان از کارهای احیایی و بیولوژیک و محدودیت آب به دست آمد، استراتژی تدوین شد.

وی افزود: این مناطق عمدتا در مناطق خشک و فراخشک است. بنابراین در کل کشور یک رویکرد پیشگیرانه و اصلاحی را در اولویت قرار دادیم و به دستگاه ابلاغ کردیم زیرا این روش، هزینه کمتر و اثربخشی بیشتر دارد.

طهماسبی بیرگانی گفت: مالچ آخرین گزینه است. عمدتا به صورت تاریخی در ۵۰ و چند سال گذشته، مالچ فقط برای حرکت ماسه‌های روان توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع استفاده می‌شد. با توجه به داشتن مواد آروماتیک در مالچ نفتی، کارگروهی ذیل ستاد به اسم کارگروه تثبیت کننده‌ها ایجاد شد.

وی اضافه کرد: در ارتباط با مالچ غیر نفتی، ۸۰ متقاضی داشتیم. ۴۱ متقاضی پرونده‌هایشان را فرستادند و محصولاتشان ارزیابی شده است. ۸ متقاضی مراحل آزمایشات محیط زیستی را گذرانده‌اند. ۴ شرکت محصولشان آماده و پاشیده شده است. از این تعداد دو مالچ موفق بوده است و به زودی مجوز مالچ جایگزین را برای یکی از کسانی که محصولش یک سال و هفت ماه است که روی زمین باقی مانده است، صادر می‌کنیم.

دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار عنوان کرد: این گزینه‌ها در کنار مالچ‌هایی خواهد بودکه به صورت محدود استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: این محصولی که ما مجوزش را صادر می‌کنیم، در دو منطقه پایلوت، هم روی تپه ماسه‌ای و پهنه ماسه‌ای و هم روی مناطق گرد و غبار تست شده است. روی هر دو مورد به نتایج مثبت رسیده‌ایم.

طهماسبی بیرگانی بیان کرد: این محصول سازگار با محیط زیست است. روی هر دو منطقه قابل استفاده است. مناطقی داریم که در آن قادر به انجام کار بیولوژیک نیستیم. این مناطق شوری بالایی دارند. پتانسیل غبارخیزی بالایی هم دارند. حتی با مالچ نفتی هم مدیریت این مناطق امکان پذیر نبوده است. با این محصولی که معرفی می‌شود، مشکل این مناطق قابل حل است.

وی اضافه کرد: محصولات دیگری هم در راه است. شاید در اردیبهشت آینده، محصول دوم مالچ غیر نفتی را معرفی کنیم.

به گفته دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار، سازمان جنگل‌ها ۲۰ سال است بحث جایگزینی مالچ نفتی را در دستور کار دارد.

وی افزود: خیلی فشار تحمل کردیم و انرژی گذاشتیم. همکاران ما در ستاد، وزارت علوم، سازمان زمین‌شناسی و غیره هم کمک کردند و یک افق خوبی روی بحث مالچ‌ها ایجاد شد. اما مالچ به دلیل هزینه‌ای که برای کشور دارد، آخرین گزینه اقدام عملیاتی است.