به گزارش آتیه‌آنلاین، آلزایمر شایع‌ترین دلیل زوال عقل به شمار می‌رود؛ این بیماری منجر به کاهش پیشرونده قوای ذهنی و مهارت‌های اجتماعی می‌شود و با تخریب روزافزون حافظه و شناخت بیمار، کم‌کم کار و زندگی او را مختل می‌کند. در آلزایمر، سلول‌های مغزی تحلیل می‌روند و نتیجه این تحلیل، چیزی نیست جز ضعف حافظه و افت فعالیت‌های ذهنی.

اگر ۶۵ سالگی را مرز ورود به دوران سالمندی بدانیم، باید اعلام کنیم در ازای هر ۵ سال افزایش سن در این دوران، احتمال بروز آلزایمر دو برابر می‌شود و تقریبا نیمی از سالمندان بالای ۸۵ سال به آلزایمر دچار می‌شوند. با این حال موارد نادری از این بیماری وجود دارد که علایمش را در دهه چهارم و پنجم عمر آشکار می‌کند.

اگرچه درمان‌های امروزی آلزایمر تاحدودی می‌تواند علایم این بیماری را کاهش و حافظه بیمار را بهبود دهد، اما برای تکمیل فرآیند درمانی، بیمار به شدت محتاج حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی است. امروزه تلاش محققانی که در این حوزه کار می‌کنند، عمدتا بر یافتن راه‌های موثر برای پیشگیری از بروز این بیماری استوار شده است.

مهم‌ترین نشانه‌های آلزایمر

بنابر اعلام کارشناسان وزارت بهداشت، نخستین علامتی که در آلزایمر جلب توجه می‌کند، ضعف حافظه است؛ آلزایمر به مرور بر مهارت‌های گفتاری، نوشتاری و روابط اجتماعی بیمار نیز تاثیر می‌گذارد و توان حل مساله، قضاوت و تصمیم‌گیری او را کاهش می‌دهد. مهم‌ترین نشانه‌های آلزایمر شامل موارد زیر است:

ضعف حافظه؛ این کاملا طبیعی است که گاهی فراموش کنید کلید خانه یا سوییچ ماشین‌تان را کجا گذاشته‌اید، یا اسم فلان همکار یا دوست‌تان را به خاطر نیاورید؛ اما ضعف حافظه‌ای که در آلزایمر دیده می‌شود، همیشگی و پیش‌رونده است و هر روز بدتر از دیروز می‌شود. مبتلاین به آلزایمر ممکن است سوال‌هایی را که از آن‌ها می‌پرسند، یا حرفی را که خودشان می‌خواهند به زبان بیاورند، بارها و بارها تکرار کنند؛ آن‌ها معمولا حرف‌شان را فراموش می‌کنند؛ قرار ملاقات‌های‌شان را از یاد می‌برند؛ کلیدها، کتاب‌ها و سایر وسایل‌شان را در جاهای اشتباه و غیرمعقول می‌گذارند و اغلب یادشان نمی‌آید کجا آن‌ها را قرار داده‌اند. آن‌ها اسامی دوستان و آشنایان و در بعضی موارد حتی اسامی اعضای خانواده خود را نیز به خاطر نمی‌آورند و امور ساده و روزمره را فراموش می‌کنند.

اختلال در درک مکان و زمان؛ مبتلایان به آلزایمر، ممکن است فراموش کنند امروز چه روزی است یا در چه ماه و چه سالی به سر می‌بریم؛ آن‌ها گاهی به یاد نمی‌آورند الان کجا هستند؛ در خانه یا اداره؛ آلزایمر همچنین توان مغز را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود درک بیمار از آنچه می‌بیند، می‌شنود یا می‌خواند، مختل شود. مجموعه این عوامل باعث می‌شود بیمار مبتلا به آلزایمر حتی راه خانه‌اش را گم کند.

اختلال در گفتار و نوشتار؛ بیماران مبتلا به آلزایمر ممکن است بارها هنگام صحبت کردن نتوانند کلمه مورد نظرشان را به خاطر آورند و به همین خاطر حرف‌شان را ناتمام می‌گذارند. به مرور، این اختلال گفتاری به حوزه نوشتاری هم سرایت می‌کند و باعث می‌شود آن‌ها دچار افت مهارت‌های نوشتاری هم بشنوند.

اختلال در تفکر و تمرکز؛ آلزایمر باعث بروز اختلال در روند تمرکز و تفکر، به خصوص در حوزه تفکرات انتزاعی نظیر اعداد و ارقام، می‌شود. بروز اشتباه در حساب‌وکتاب‌های مالی از علایم رایج این بیماری است.

اختلال در قضاوت و تصمیم‌گیری؛ الزایمر باعث می‌شود قضاوت و تصمیم‌گیری بیمار هنگام رانندگی، آشپزی و سایر مهارت‌های ساده و روزمره کم‌کم دچار مشکل شده و هر روز این مشکلات بیشتر می‌شود.

اختلال در پرداختن به امور شخصی؛ کارهای شخصی ساده و روزمره به خصوص آن‌ کارهایی که انجام‌شان نیازمند گذراندن چند مرحله منظم است، مانند پختن غذا یا شستن یک لباس، کم‌کم به اموری دشوار و چالش برانگیز تبدیل می‌شود و در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است بیمار حتی به خاطر نیاورد چگونه حمام می‌کرده یا لباس می‌پوشیده است.

اختلال در رفتار و شخصیت؛ در مراحل متوسط و شدید آلزایمر، رفتار، گفتار، احساسات و عواطف بیمار تغییر کرده و او را به سمت افسردگی، اضطراب، بدبینی، لجاجت، زودرنجی و پرخاشگری می‌کشاند.

چرا آلزایمر می‌گیریم

آلزایمر به علت مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی که در طول زمان بر مغز فرد اثر گذاشته و باعث تخریب سلول‌های مغزی می‌شود، ایجاد می‌شود.

رابطه آلزایمر، ژنتیک و جنسیت

هرچند رابطه بین آلزایمر و ژنتیک به طور کامل شناخته نشده است، اما دانشمندان تغییر در برخی ژن‌هایی را که از والدین به ارث رسیده‌ است، مسئول این بیماری می‌دانند. البته این عامل در موارد بسیار نادری مسئول ایجاد بیماری است (کمتر از ۵ درصد) از نظر جنسیت نیز باید گفت که زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری‌اند. دلیل اصلی این پدیده را باید در طول عمر بیشتر زنان نسبت به مردان جستجو کرد؛ چرا که برمبنای آمارهای جهانی، طول عمر زنان به طور متوسط ۷ سال بیشتر از طول عمر مردان است.

رابطه آلزایمر و سبک زندگی

تاکنون هیچ عاملی در سبکه زندگی شناخته نشده که قادر باشد احتمال ابتلا به این بیماری را به طور ۱۰۰درصد کاهش دهد. با این حال، برخی شواهد حاکی از آن است که همان عوامل خطرساز بیماری‌های قلبی یعنی کم‌تحرکی، سیگار، فشارخون بالا، چربی خون بالا و دیابت می‌تواند زمینه‌ساز بروز و پیشرفت بیماری آلزایمر باشد.

پیشگیری از آلزایمر

مطالعات نشان داده است که اشتغال ذهنی مادام‌العمر در یادگیری و فعال بودن در حوزه ارتباطات اجتماعی، احتمال بروز آلزایمر را کاهش می‌دهد. تحصیلات عالیه، مشاغل پرماجرا، ارتباطات فعال اجتماعی، مطالعه، موسیقی، مراقبت از کودکان و مراقبت از حیوانات خانگی نیز در کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر نقش دارد. یک تئوری رایج برای توجیح این مسئله این است که درگیری مغز با چنین اشتغالاتی سبب می‌شود، ارتباطات بین سلول‌های مغزی تحکیم و تکثیر شود و این عامل قادر است سلول‌های مغزی را در برابر تغییرات بیماری آلزایمر تا حدودی بیمه کند.

عوارض آلزایمر

بیمار مبتلا به آلزایمر ممکن است نتواند دردش را (مثلا در مطب دندانپزشکی) اظهار کند؛ علایم مربوط به این بیماری یا سایر بیماری‌هایش را برای پزشک یا دیگران توضیح دهد؛ دوره درمانش را به خوبی بگذراند و به توصیه‌های طبی پزشکش عمل کند و عوارض داروهای مصرفی‌اش را درک و بیان کند.

چگونگی تشخیص آلزایمر

متاسفانه هنوز هیچ آزمایش اختصاصی برای تشخیص قطعی آلزایمر وجود ندارد؛ تنها راه تشخیص قطعی بیماری الزایمر، بیوپسی مغز بیمار است که تنها پس از مرگ بیمار امکان‌پذیر می‌شود. با این حال، شرح حال بیمار در بیشتر موارد به تشخیص صحیح می‌انجامد؛ اما برای اینکه پزشک بتواند دریابد ضعف حافظه بیمار ناشی از آلزایمر است یا علت دیگر، معاینه‌ها و آزمایش‌هایی وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد؛ شرح حال و معاینه بالینی، تست‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری از مغز از جمله این اقدامات تشخیصی است.

داروهای آلزایمر

داروهای جدید آلزایمر می‌تواند در تخفیف علایم ضعف حافظه تاحدی کمک کننده باشد؛ این داروها عمدتا دو دسته هستند:

مهارکننده‌های کولین استرات: این داروها باعث می‌شود سطح برخی مواد شیمیایی که هنگام ارتباط بین سلول‌های مغزی آزاد می‌شوند، افزایش یابد. داروهای «دنزپیل» و «ریواستیگمین» از مهم‌ترین داروهای این گروه به‌شمار می‌روند. شایع‌ترین عوارض این داروها نیز عبارتند از اسهال، تهوع و استفراغ.

ممانتین: ‌این دارو مرگ سلول‌های مغزی را به تاخیر می‌اندازد و در موارد شدید آلزایمر به همراه دنزپیل هم‌زمان مصرف می‌شود. شایع‌ترین عارضه دارویی ممانتین نیز گیجی، خواب‌آلودگی و یبوست است.