به گزارش آتیه آنلاین، سازمان ملل متحد، 11 دسامبر را روز جهانی کوهستان نام‌گذاری کرده است. این نام‌گذاری به سال 2002 میلادی بازمی‌گردد. طبق آمار اعلام‌شده در وب‌سایت سازمان ملل، خانه‌ی 15 درصد جمعیت زمین، در کوهستان ساکن هستند. همچنین حدود نیمی از نقاط مختلف تنوع زیستی جهان، در کوهستان‌هاست. دیگر این‌که تأمین حدود نیمی از آب شیرین مصرفی روزانه مردم جهان، از طریق کوهستان‌هاست.

مواد معدنی، محصولات کشاورزی کوهستانی، امکانات و سازه‌های تفریحی و ... همگی خصوصیات طبیعی و فرهنگی کوهستان هستند. از این آمار و اطلاعات هویداست که تغییرات زیست‌محیطی و استعمار طبیعت و درنتیجه آسیب به کوهستان، چه هزینه سنگینی می‌تواند داشته باشد. انسان همه‌جا را فتح می‌کند، پا در ارتفاعات بکر و زیبا می‌گذارد اما گاهی متوجه حیاتی بودن و اهمیت بقای این کوهستانی باعظمتی که در آن پای نهاده نیست.

کوهستان امروز در کاربرد روزمره‌ی زبان، همچنان نشانه‌ای از محیطی دست‌نخورده و بکر است. این بکر بودن را ارزشمند می‌دانند. قیمت محصولات کوهی، مثل عسل، عموماً گران‌تر است. این نشانه‌های کوچک گواهی است بر پتانسیل فرهنگ و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، در توجه و دغدغه نسبت به محیط‌زیست کوهستان.

انزوای کوهستان و مناطق آب و هوایی فشرده شرایط زندگی را برای تنوع زیستی فراهم کرده است. در غار و اشکفت و دره، حیواناتی پناه گرفته‌اند، دره‌ها و شیب‌ها برای کشت بعضی محصولات کشاورزی به کار می‌آیند. پوشش گیاهی باکم و زیادشدن ارتفاع، متنوع‌تر می‌شود و تغییر می‌کند. این‌ها همه زیبایی‌های بی‌نظیری هستند که در اکوسیستم، نقش جدی ایفا می‌کنند.

در فصل سیزدهم دستور جلسه (Agenda21) کنفرانس بین‌المللی توسعه و محیط‌زیست 1992 سازمان ملل متحد این‌گونه آمده است:

به‌عنوان یک اکوسیستم اصلی که اکولوژی پیچیده و مرتبط سیاره ما را نشان می‌دهد، محیط کوهستان برای بقای اکوسیستم جهانی ضروری است. اکوسیستم‌های کوهستانی به‌سرعت در حال تغییر هستند. آن‌ها مستعد فرسایش سریع خاک، رانش زمین و از دست دادن سریع زیستگاه و تنوع ژنتیکی هستند. از منظر انسانی، فقر گسترده‌ای میان ساکنان کوهستان وجود دارد و دانش بومی آن‌ها از بین می‌رود. درنتیجه، بیشتر مناطق کوهستانی جهان، با تخریب محیط‌زیست روبرو هستند. ازاین‌رو، مدیریت صحیح منابع کوهستانی و توسعه اجتماعی-اقتصادی مردم، نیازمند به اقدام فوری است.

سازمان ملل در این سند، به دولت‌ها توصیه کرده است که سیاست‌هایی را تشویق کنند و در اولویت قرار دهند که مردم محلی را در نگهداری و حفاظت از محیط کوهستان، پرانگیزه‌تر کند.

تولید و تقویت دانش در مورد توسعه پایدار اکوسیستم کوهستانی و همچنین ایجاد فرصت‌های حمایتی و شاید جایگزین همساز با محیط‌زیست (تکنولوژی و فن‌آوری کشاورزی و ...)، برای معیشت و سبک زندگی افرادی که در کوهستان، یا حتی پایین‌دست کوهستان زندگی می‌کنند و از آب شیرین آن استفاده می‌کنند، نیازمند به حساسیت و توجه ثمن‌ها، دولت‌ها و کنش گرانی است که در شکل‌گیری دغدغه‌ها و اولویت‌های جامعه، نقشی دارند.

در کنار دستورها و اولویت‌های پژوهشی و تکنولوژیک، توجه سازمان ملل به ابعاد اجتماعی موضوع در قالب فعالیت‌هایی مثل گردشگری محیط‌زیستی شکل گرفته است. در فعالیت‌های پیشنهادی دستورالعمل 1992، ایجاد و تقویت گردشگری و به‌طورکلی متنوع کردن اقتصاد کوهستان، مطابق با مدیریت محیط‌زیستی مناطق کوهستانی، یکی از مواردی است که مطرح‌شده و به آن توجه ویژه شده است.

تم و توجه سال 2020 سازمان ملل متحد در 11 دسامبر، تنوع زیستی کوهستان است. سازمان ملل متحد از مردم دنیا خواسته با دوستان و انجمن‌ها به کوهستان بروند و در فضای مجازی با اشتراک #MountainsMatter، از کوهستان‌ها بنویسند و پیام‌ها و عکس‌هایی مرتبط با این روزبه اشتراک بگذارند.

محسن پناهی