به گزارش آتیه‌آنلاین، شامگاه چهارشنبه، ایالات متحده، انگلیس و استرالیا از برنامه ساخت زیردریایی‌های هسته‌ای برای ارتش استرالیا خبر دادند. «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری آمریکا، «بوریس‌جانسون»، نخست‌وزیر انگلیس و «اسکات موریسون»، نخست‌وزیر استرالیا با صدور بیانیه‌ای مشترک از مشارکت جدید در زمینه‌های دفاعی و امنیتی به نام آکوس و اولین پروژه در این زمینه خبر دادند. این توافق البته معادل شکست کشوری دیگری بود: فرانسه که در زمینه پروژه‌های زیردریایی روی استرالیا حساب باز کرده بود.
واکنش پاریس
مشارکت جدید لندن، کانبرا و واشنگتن واکنشی تند و غیرمنتظره از سوی پاریس به دنبال داشت. «ژان-ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه روز شنبه گفت که سفرای کشورش در واشنگتن و کانبرا را به دلیل اهمیت فوق‌العاده پیمان امنیتی بین آمریکا، انگلیس و استرالیا، فراخوانده است. وی افزود که این اقدام به درخواست «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهوری فرانسه صورت گرفت. وی همچنین لغو پروژه «قرارداد قرن» به دنبال شراکت امنیتی جدید متحدانش را «غیرقابل قبول» دانست.
سفیر فرانسه در واشنگتن نیز در پیامی توئیتری نوشت: «به دنبال اعلامیه‌هایی که بر دیدگاه ما درباره متحدانمان تأثیر می‌گذارد، برای مشورت به پاریس احضار شدم.» گفتنی است که این نخستین باری است که فرانسه سفرایش از آمریکا و استرالیا را فرا می‌خواند. آمریکا و فرانسه از زمان جنگ استقلال آمریکا متحد نزدیک محسوب می‌شوند و این رخداد بین دو متحد نامعمول است.
رویکرد آمریکا و استرالیا در زمینه اعتراض فرانسه، بیشتر مبتنی بر مدارا و خویشتن‌داری بود. در همین راستا، یک مقام کاخ سفید اعلام کرد که از تصمیم فرانسه برای فراخواندن سفیر خود از واشنگتن متأسف بوده و متعهد به حل اختلافات با این کشور از طریق گفت‌وگو است. شورای امنیت ملی آمریکا نیز اعلام کرد: «در ارتباط با تصمیم فراخواندن سفیر پاریس با شرکای فرانسوی خود در تماس هستیم. ما موضع فرانسه را درک می‌کنیم و برای حل اختلافات‌مان، مانند سایر مسائل با آنها همکاری خواهیم کرد.» وزارت خارجه ایالات متحده نیز در واکنش به این اقدام فرانسه اعلام کرد: «به رایزنی در مورد اختلافات خود با فرانسه، از جمله در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل ادامه خواهیم داد.» «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای گفت: «ما با متحدان فرانسوی خود در تماس نزدیک هستیم. ما موقعیت آنها را درک می‌کنیم و از برنامه آنها برای احضار سفیر خود به پاریس مطلع هستیم.» این سخنگو افزود: «فرانسه یک شریک حیاتی و متحد قدیمی ما است و ما روابط خود را بسیار ارزشمند می‌دانیم.»
از سوی دیگر، «جان کربی»، سخنگوی پنتاگون نیز در مورد واکنش فرانسه به ایجاد همکاری سه جانبه امنیتی بین ایالات متحده، انگلیس و استرالیا و لغو قرارداد قرن، گفت که مقامات آمریکایی این موضوع را حتی قبل از اعلام رسمی با همتایان فرانسوی خود در میان گذاشتند. وی خاطرنشان کرد که واشنگتن نگران آینده همکاری‌های دفاعی خود با پاریس است و کارهای زیادی در این زمینه برای دو کشور انجام شده است. به گفته کربی، «لوید آستین»، وزیر دفاع آمریکا صبح جمعه با «فلورانس پارلی»، وزیر دفاع فرانسه تماس گرفته بود.
«ماریس پین»، وزیر خارجه استرالیا نیز گفت که کشورش «ناامیدی» فرانسه را پس از تصمیم مقامات استرالیا برای لغو قرارداد زیردریایی قرن که در سال ۲۰۱۶ با یک شرکت فرانسوی منعقد شده بود، درک می‌کند. وی در گفت‌وگو با خبرنگاران در واشنگتن گفت: «من کاملاً ناامیدی فرانسه را درک می‌کنم. واضح است که تعامل با چنین مسائلی دشوار است. ما به کارهای سازنده و همکاری نزدیک خود با همکاران فرانسوی خود ادامه می‌دهیم.»
سر بی‌کلاه الیزه
به‌رغم اظهارات مقام‌های آمریکایی مبنی بر جایگاه ویژه فرانسه برای این کشور، به نظر می‌رسد که اساسا واشنگتن علاقه چندانی به حفظ همکاری نظامی خود با پاریس نداشته و سه کشور دخیل در این قرارداد، به‌راحتی فرانسه را دور زدند.
روزنامه ساندی تلگراف گزارش داد که جزئیات مربوط به عضویت در گروه آکوس شامل استرالیا، انگلیس و آمریکا در نشست ژوئن گروه ۷ در کورنوال بدون اطلاع ماکرون مورد بحث قرار گرفت. به گزارش رویترز، به نوشته روزنامه مذکور، «دامینیک راب»، وزیر خارجه وقت انگلیس با وجود هشدارها مبنی بر اینکه چنین توافقی به روابط با پکن و پاریس آسیب می‌رساند، در تهیه توافق کمک کرد. گفتنی است که در نشست گروه ۷ که ۱۱ تا ۱۳ ژوئن برگزار شد، رهبران انگلیس، ایتالیا، آلمان، کانادا، آمریکا، فرانسه و ژاپن به همراه رهبرانی از استرالیا، هند، کره جنوبی و آفریقای جنوبی به عنوان مهمان شرکت داشتند. بر اساس گزارش روزنامه ساندی تلگراف، تمامی اسناد مربوط به توافق آکوس پس از نشست با برچسب «فوق محرمانه» طبقه بندی شده است.
لودریان در این‌باره طی مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت: «یک بحران جدی میان ما وجود دارد. این وضعیت، که برای نخستین بار در تاریخ روابط پاریس و واشنگتن به وجود آمده، بسیار نمادین است. پای دروغ، دورویی، قطع اعتماد و نادیده گرفتن در میان است و به این ترتیب، اوضاع بین ما و آنها (ایالات متحده) خوب نیست.»
از سوی دیگر، نخست وزیر استرالیا روز گذشته (یکشنبه) گفت که این کشور به این دلیل از قرارداد دفاعی با فرانسه خارج شده که به شدت نگران ظرفیت زیردریایی کلاس «اتک» فرانسه است. موریسون همچنین در یک نشست خبری گفت: «ما بر اساس منافع ملی استراتژیک خود تصمیم می‌گیریم. استرالیا نگرانی‌های خود را چندین بار اعلام کرده است. این مساله‌ای است که من به صورت مستقیم چندین ماه قبل آن را مطرح کردم و درباره این مساله به گفتگوها با وزرای دفاعی و سایرین ادامه می‌دهیم.»
نخست‌وزیر استرالیا ادامه داد: «قضاوت استراتژیک بر اساس بهترین توصیه‌های دفاعی و اطلاعاتی ممکن، مشخص کرد که زیردریایی‌های فرانسوی بهترین گزینه نیستند. من ناامیدی فرانسه را می‌فهمم اما این تصمیم برای حفاظت از منافع استرالیاست. من از بابت این تصمیم که منافع ملی استرالیا را در مقام نخست قرار داده، پشیمان نیستم و هرگز هم پشیمان نمی‌شوم.»
این در حالی است که بریتانیا نیز لحن سرد و مشابهی را در قبال اعتراض‌های پاریس اتخاذ کرد. لندن اعلام کرد توافقنامه امنیتی جدید با استرالیا و ایالات متحده نشان‌دهنده تمایل لندن برای ایستادگی در دفاع از منافع خود است. «لیز تراس»، وزیر خارجه بریتانیا گفت: «این امر از نظر تئوری فراتر از سیاست خارجی است، اما برای مردم در بریتانیا و خارج از کشور این فرصت را فراهم می‌کند که با کشورهای همفکر خود شریک شوند تا بر اساس ارزش‌های مشترک و منافع مشترک ائتلاف تشکیل دهند». تراس تأکید کرد که توافقنامه امنیتی مذکور همچنین بر تعهد بریتانیا به امنیت و ثبات در منطقه دو اقیانوس هند و آرام تاکید می‌کند.
به نظر می‌رسد که جا ماندن فرانسه از قطار توسعه نظامی، یکی از محورهایی است که در آینده می‌تواند اثرات بسیاری در حوزه ژئوپولیتیک داشته باشد و در نتیجه باید منتظر ماند و دید که این تحولات چه سمت و سویی پیدا می‌کند.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما