به گزارش آتیه آنلاین به نقل از ایسنا، کیلومتر ۲۳ جاده قدیم تهران-قم و جنوب شهر کهریزک از شهرهای شهرستان ری استان تهران؛ محدوده ای است که مدام تردد سیمی تریلرها در آن مشاهده می شود و مقصد همه آنها محلی با مساحت حدود ۱۴۰۰ هکتار است که بیش از ۶ دهه پذیرای پسماند شهروندان تهرانی بوده است؛ اینجا مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه است. عمده شاخص این مجموعه بوی زباله ای است که هرچه به بخش های درونی مجتمع نزدیک تر می شوی قوی تر، آزاردهنده تر و شدیدتر می شود.

با ورود سیمی تریلرها به مجموعه که هریک ظرفیت های متفاوتی دارند ابتدا توسط باسکول زباله همراه آنها وزن کشی می شود و از آنجا به ایستگاه های پردازش منتقل می شوند. در این ایستگاه ها زباله ها از طریق نوارهای نقاله به حرکت در می آیند و در چند مرحله پردازش توسط تجهیزات و نیروی انسانی که کار بسیار سختی را انجام می دهند به دو دسته پسماند تر و پسماند خشک تفکیک می شوند.

در حال حاضر در این مجتمع پسماندهای شهری جداسازی  و کمپوست از پسماندهای تر تولید می شود. با توجه به میزان بسیار زیاد زباله های تولیدی در شهر تهران که روزانه بالغ بر ۷۰۰۰ تُن می باشد و هم چنین با توجه به اینکه حدود ۷۰ درصد پسماندهای شهر تهران را مواد آلی به خود اختصاص می دهد، استفاده از فرآیند کمپوست سازی به جهت دفع صحیح و بهداشتی زباله های تولیدی و انجام پردازش علمی بر روی آنها کاری منطقی به نظر می رسد.

پس از جداسازی پسماندهای آلی از پسماندهای خشک، پسماندهای آلی با کامیون هایی به محلی دورتر منتقل می شوند تا در پروسه هوادهی (روش ویندرو) به کمپوست تبدیل شوند این کار از طریق ماشین هایی مخصوص که توانایی زیر و رو کردن زباله ها را دارد انجام می شود و مواد خشک به روش های بهینه جدا سازی شده و به چرخه تولید باز خواهند گشت.

بی تردید کاهش شیرابه و عدم تولید گازهای گلخانه ای (متان)، کاهش میزان مواد دفنی و افزایش طول عمر مراکز دفن و جلوگیری از دفن مواد با ارزش از مزایای زیست محیطی احداث واحدهای پردازش است. در حقیقت تهیه کمپوست از پسماندهای تر علاوه بر کاهش میزان پسماندهای دفن شده و کاهش تولید شیرابه و گاز متان و بوی نامطبوع، باعث بهبود هوای منطقه و حفظ سلامتی افراد ساکن در اطراف مجتمع و حفظ بهداشت محیط نیز خواهد شد و اثرات اقتصادی همچون کاهش هزینه ها در مرکز دفن به دلیل جلوگیری از دفن پسماند، جلوگیری از هدر رفتن سالیانه چندین هکتار زمین ناشی از دفن پسماندها، بازیافت پسماندهای خشک با ارزش، فروش آن ها و کسب در آمد و تولید کمپوست، فروش آن و کسب در آمد را نیز به همراه دارد.

پس از سایت هوادهی، واحدهای پالایش جدید و افزایش خلوص کمپوست تولیدی جذابیت بسیاری دارد چرا که در حقیقت این بخش نتیجه کار پردازش قابل مشاهده است محصولی که برای کشاورزی مشتری دارد؛ با توجه به اینکه کمپوست نابلغ حاصل از سایت های هوادهی دارای ناخالصی های مختلفی هستند، واحدهای پالایش جدیدی با هدف افزایش خلوص کمپوست تولیدی و درجه بندی آنها در مجتمع آرادکوه و با همکاری بخش خصوصی راه اندازی شده است. تولید کمپوست به شکل گرانوله و بسته بندی در کیسه های مختلف در همین بخش از آرادکوه انجام می شود.

اما تکلیف پسماندهای خشک چه می شود؟

پسماندهای خشک تفکیک شده در مبداء پس از جمع آوری به سه روش غرف بازیافت، مخازن آبی رنگ ۱۱۰۰ لیتری و پیمانکاران، جمع آوری، توسط خودروهای مکانیزه به ایستگاه های تفکیک منتقل می شوند. در ایستگاه های تفکیک پسماندهای خشک جمع آوری شده در ابتدای خط پردازش تخلیه شده و به تدریج توسط تسمه نقاله به درون سالن رانده می شوند. در طول خط، پسماندهای خشک ارزشمند کاغذ، مقوا، ظروف پت، لاستیک، پلاستیک، بطری های شیشه ای، قوطی های فلزی آهنی و غیر آهنی و... توسط نیروی انسانی تفکیک و به درون مخازن بزرگی ریخته می شوند. پسماندهای تفکیک شده توسط دستگاه پرس فشرده شده ودر نهایت عدل بندی می شود. عدل های تولیدی توسط پیمانکار بخش خصوصی به واحدهای صنعتی بازیافت فروخته می شوند.

البته بخشی از این پسماندهای خشک هم قابلیت بازیافت آنها در کشور وجود ندارد که توسط کامیون هایی به تپه هایی برای دفن منتقل می شوند در پایین این تپه نیز شاید بدترین بخش این مجتمع یعنی دریاچه شیرابه یعنی بد بوترین محل محدوده تشکیل شده. هرچند که خوشبختانه در این بازدید به خوبی مشاهده شد که از دریاچه شیرابه ای که در گذشته وجود داشته تنها چند لکه باقی مانده و همین موضوع باعث کاهش بوی نامطبوع محدوده نسبت به گذشته شده است.

پسماندهای خروجی از واحدهای پردازش در مجتمع آرادکوه را می توان به سه گروه تقسیم بندی کرد. پسماندهای تر، پسماندهای خشک ارزشمند و پسماندهای خشک غیر ارزشمند (ریجکت). پسماندهای خشک غیر ارزشمند یا ریجکت که بخش عمده آن را پسماندهای پلیمیری تشکیل می دهند بایستی به روشی مناسب و بهداشتی دفع گردند. سازمان مدیریت پسماند برای حل این معضل نیز ساخت و راه اندازی اولین سلول دفن بهداشتی کشور با ظرفیت ۶۰۰ هزار تُن در این مجتمع را انجام داده است.

پسماندهای خشک جمع آوری شده در شهر تهران در دو مرحله تفکیک در مبدا و مقصد واحدهای پردازش مجتمع آرادکوه مورد پردازش قرار می گیرند. در مبدا پسماندهای جمع آوری شده از مناطق ۲۲ گانه و از منابع تولید مختلف به ایستگاه های بازیافت منتقل و پس از جداسازی و دسته بندی به صنایع بازیافت ارسال می شوند. شیوه ای که هزینه بسیار کمتری را به شهرمان تحمیل می کند و جنس مواد بازیافتی را به گونه ای حفظ می کند که می توان محصول با کیفیت تری از آن تولید کرد. در مجتمع آرادکوه نیز فرایند جداسازی پسماندهای خشک از تر به صورت دستی و هم به صورت مکانیزه صورت می پذیرد. پسماندهای خشک جدا شده نسبت به پسماندهای جدا شده در مبداء تولید از بار آلودگی بیشتری نیز برخوردار می باشند و دسته بندی و گاهاً پس از فشرده سازی و عدل بندی به صنایع بازیافت فروخته می شوند.

شاید عمده مشکل این مجتمع و مدیریت شهری در حوزه مدیریت پسماند همین زباله های ریجکت و عدم تفکیک از مبدا است که کلید راه حل آن را شاید بتوان در طرح کاپ یافت. در همین راستا صدرالدین علیپور، در تشریح اقدامات سازمان مدیریت پسماند برای حل معضلات مدیریت پسماند در شهر تهران طی سال های گذشته و روند اجرای طرح کاپ در این کلانشهر گفت: در گذشته روزانه بیش از ۹۰۰۰ زباله در تهران داشتیم، به همین دلیل برنامه اجرایی کاهش پسماند را تحت عنوان برنامه کاهش و طرح "کاپ" پیگیری کردیم که هدف از این موضوع کاهش پسماند و دفن آن به شکل امروزی است.

وی افزود: اقدامات اجرایی طرح "کاپ" مشخص شده و در حال انجام است و مجموعه شهرداری تهران چه در ستاد و چه در مناطق با ما همکاری می‌کند. اکنون در ۶ مرحله طرح کاپ، تعدادی از ساختمان‌ها به مخازن دوگانه مجهز شدند و تفکیک اداری و آموزشی در حال انجام است، همچنین بحث مخازن سه‌گانه‌ای که نزدیک به یک هزار نقطه را در سطح شهر پوشش می‌دهد نیز مطرح است و مناطقی را به صورت پایلوت انتخاب کرده و به برخی ساختمان‌های مسکونی مخازن می‌دهیم.

علیپور ادامه داد: در ادامه اجرای این طرح فعالیت دیگر ما پسماند حجیم است؛ همه شاخه‌ها و سرشاخه‌ها را با انتقال به چند سایت به کود تبدیل می‌کنیم و بحث زباله‌های پلاستیکی و شیشه‌ای نیز در حال جداسازی است. منطقه ۱۸ یکی از مناطقی است که روی این طرح کار می‌کند و دیگر مناطق نیز این امر را در دستور کار خود قرار دادند. پروژه شنبه‌های بدون پسماند در زمینه تسهیل تعامل مدیریت شهری با شهروندان در مناطق اجرا می‌شود و مردم طی روزهای هفته با تفکیک زباله می‌توانند در روز شنبه پسماند خشک خود را تحویل دهند، همچنین شهروندان می‌توانند با استفاده از دو اپلیکیشن فعال در سطح شهر تهران پسماندهای خشک خود را تحویل دهند که این طرح در مناطق ۲۲ گانه درحال اجراست.

وی تاکید کرد: اکنون هم در مناطق و هم در مجتمع آرادکوه سامانه توزیع را داریم و تولید روزانه ۸۰۰۰ تُن زباله در تهران که در ابتدای مدیریت شهری پنجم مورد بحث قرار می‌گرفت، اکنون به کمتر از ۶۰۰۰ تُن رسیده و پیش از پاندمی کرونا تولید زباله زیر ۵۰۰۰ تُن را هم تجربه کردیم؛ اما در این ایام به سبب استفاده زیاد از ماسک، دستکش و... تا حدودی میزان تولید زباله از ۵۰۰۰ تُن افزایش یافت. متأسفانه برخی‌ها این کاهش را نادیده می‌گیرند و معتقدند مردم با کاهش مصرف، زباله کمتری تولید می‌کنند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با تاکید بر اینکه فرهنگسازی و آموزش در خصوص کاهش تولید زباله از مبدا به نفع شهروندان، شهرداری و سازمان محیط زیست است، افزود: اتفاقاتی که در شهرداری می‌افتد و همراهی مردم در اجرای این طرح‌ها اقدامات خوبی را رقم می‌زند که در صورت ادامه‌داربودن این روند به نتایج خوبی دست می‌یابیم. با نهایی‌شدن طرح جامع پسماند که قسمت‌هایی از آن هم در مرحله اجراست، هر ساله تکالیف شهرداری شفاف‌تر می‌شود، همچنین اقدامات شهرداری نیز مشخص است. اما در این امر سازمان محیط زیست و نهادهای قانونگذار، سیاستگذار و نهادهای حاکمیتی مثل وزارت کشور، قوه قضائیه و دستگاه نظامی باید با مطرح‌کردن بحث‌های مالی، تشویقی و تنبیهی که اساسا بر عهده شهرداری نیست این سازمان را همراهی کنند تا طرح مذکور به نتیجه دلخواه برسد.

وی درباره خودروها و ماشین‌آلات حوزه پسماند نیز گفت: در خصوص کیفیت این ماشین‌آلات با معاینه فنی تعامل خوبی داریم و دستگاه پرتابل هم به منظور مراجعه افرادی که از زمان معاینه فنی آنها گذشته است، طراحی شده و رانندگان می‌توانند با مراجعه به ایستگاه‌ها و محل‌هایی که این دستگاه‌ها مستقر هستند، معاینه فنی خودروها را انجام دهند. تعداد این ناوگان‌ها در مقایسه با ناوگانی که در سطح شهر است کم است و شاید رقم آن به ۱۸۰۰ برسد؛ اما با این حال این تعداد ناوگان را تحت کنترل داریم و بر آن نظارت می‌کنیم همچنین در قراردادهایمان بندی وجود دارد که در آن قید شده سال ساخت خودروها نباید از یک زمانی فراتر رفته باشد و فرسودگی هم شامل آن نشود.