به گزارش آتیه‌آنلاین، تحولات اخیر در منطقه، از افغانستان و خروج نیروهای بین‌المللی از آن گرفته تا تحولات سوریه و قره‌باغ توجه بسیاری از رسانه‌ها را به خود جلب کرده است. با این همه، یکی از ابعاد مهم تغییرات اخیر، اثرات آن بر سیاست خارجی کشورهای همسایه است و ترکیه در این میان بی‌تردید نقشی مهم ایفا می‌کند.
فرصت بادآورده افغانستان
حتی پیش از شروع سازوکار خروج نیروهای آمریکایی و غربی از افغانستان، ترکیه نسبت به حضور در پرونده افغانستان به صورت جدی از خود تمایل نشان داده بود. این در حالی است که در آن زمان، طالبان اعلام کرد که ترکیه باید همراه با دیگر نیروهای بین‌المللی از افغانستان خارج شده و این گروه اساساً تمایلی به ادامه حضور این کشور ندارد. با این همه، به نظر می‌رسد که مذاکرات پشت پرده، نظر این شبه‌نظامیان را تغییر داده است. روز گذشته (سه‌شنبه) رسانه‌ها گزارش دادند که «سهیل شاهین»، سخنگوی طالبان، اظهار کرد که مسئول مربوط به امور ترکیه و روسیه در جنبش طالبان با سفیر ترکیه با هدف بحث بر سر همکاری دوجانبه شامل مسائل مربوط به فرودگاه کابل دیدار کرد.
به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، سهیل شاهین در پیامی که در توئیتر منتشر کرد، گفت: «قاری دین محمد حنفی، مسئول امور ترکیه و فدراسیون روسیه در دفتر سیاسی طالبان روز گذشته با سفیر ترکیه در کابل دیدار کرد. مولوی حمیدالله، وزیر موقت هوانوردی نیز او را همراهی کرد. هر دو هیات درخصوص وضعیت فعلی افغانستان، مسائل مربوط به فرودگاه کابل، روابط و همکاری دوجانبه بحث کردند.» ترکیه در ماه ژوئیه خدمات خود برای تامین امنیت فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای شهر کابل بعد از خروج سربازان خارجی تحت رهبری آمریکا از افغانستان را پیشنهاد داد. بعد از به قدرت رسیدن طالبان در ۱۵ اوت، ترکیه نیروهایش را از افغانستان خارج کرده و و به مذاکره در خصوص ماموریت مربوط به فرودگاه ادامه داد و چنین به نظر می‌رسد که این مذاکرات حالا نتیجه‌بخش بوده است.
از سوی دیگر، وزیر خارجه ترکیه روز گذشته گفت که آنکارا در حال همکاری با ایالات متحده و قطر برای از سرگیری پروازها در فرودگاه کابل است چون تا زمانی که امنیت برقرار نشود، خطوط هوایی، پروازی انجام نمی‌دهند. به گزارش آناتولی، «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه در مصاحبه با شبکه ان.تی.وی گفت: «ما در رابطه با فرودگاه کابل با آمریکا و قطر کار می‌کنیم. پروازها باید مطابق با قوانین و استانداردهای ایمنی بین‌المللی از سر گرفته شود. ایمنی اصلی‌ترین معیار است. چه کسی آن را تأمین می‌کند؟ طالبان معتقد است که این امکان وجود دارد اما تا زمانی که در آنجا امنیت برقرار نشود، هیچ خطوط هوایی جرأت نمی‌کند پروازها را از سر بگیرد. ما همچنان بر این مساله تأکید می‌کنیم.»
وزیر خارجه ترکیه گفت: «در حالی که هواپیماها در واقع می‌توانند از فرودگاه کابل بلند شده و در آنجا فرود بیایند، شروع به کار خطوط هوایی زمان می‌برد، زیرا لازم است تجهیزات آسیب‌دیده جایگزین شوند.» چاووش اوغلو در ادامه اظهار داشت: «برخی از شرکت‌های مدیریتی باید در فرودگاه کار کنند یا برخی از کشورها باید برای نظم دادن به امور در آنجا همکاری داشته باشند. ۱۹ کارشناس فنی در آنجا باقی مانده‌اند، متخصصان قطری هم وارد و مشغول کار شده‌اند.»
ادامه نقش میانجی
افغانستان یگانه مسئله‌ای نیست که ترکیه نشان داده بنا دارد در آن نقش میانجی را بازی کند و این البته نخستین نمونه هم در این زمینه نیست. پیشتر و با آغاز بحران در لیبی، ترکیه آشکارا حمایت خود را از دولت وفاق ملی این کشور نشان داد و حتی نیروهای خود را برای حفظ این دولت گسیل کرد، اقدامی که البته واکنش‌هایی را نیز در مجامع بین‌المللی به دنبال داشت. هرچند که ترکیه معتقد بوده و هست که حمایتش از دولت لیبی قانونی بوده؛ دولتی که بسیاری از کشورهای جهان آن را به رسمیت شناختند. همزمان با تشکیل دولت وفاق ملی در لیبی نیز ترکیه نشان داد که همچنان سر آن دارد که به نقش میانجی‌گرایانه خود ادامه دهد.
در این راستا، روابط ترکیه با کشورهای منطقه نیز روندی رو به جلو را شاهد بوده است. طی روزهای اخیر، وزیر خارجه ترکیه با همتای بحرینی خود در مورد روابط دوجانبه به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. به گزارش سایت شبکه خبری روسیاالیوم، وزارت خارجه ترکیه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه این کشور با «عبداللطیف الزیانی»، همتای بحرینی خود به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد و دو طرف در جریان این تماس تلفنی در خصوص روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای مهم و مورد توجه دو کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند.
این در حالی است که «حمد بن عیسی آل خلیفه»، پادشاه بحرین روز یکشنبه با سفیر ترکیه در منامه دیدار کرد و پادشاه بحرین در جریان این دیدار خاطرنشان کرد که روابط با ترکیه، به سطح پیشرفته‌ای رسیده است و همکاری بین دو کشور شاهد رشد و پیشرفت بوده است. پادشاه بحرین از تلاش‌های «ایسان چاکیلم، سفیر ترکیه برای تقویت و توسعه روابط بحرین و ترکیه و پیشبرد آن به سمت چشم‌اندازی بهتر و وسیع‌تر تقدیر و تشکر کرد. بنا به گفته کارشناسان، پس از سال‌ها تنش، در روابط بین ترکیه با بحرین، عربستان و امارات در دوره اخیر بهبود چشمگیری حاصل شده است.
از سوی دیگر، حضور و تاثیرگذاری ترکیه در مناقشات قره‌باغ نیز همچنان به وقت خود باقی است. وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد، آذربایجان و ترکیه روز دوشنبه مانورهای نظامی مشترکی را در منطقه «لاچین» واقع در قره‌باغ آغاز کردند. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، وزارت دفاع آذربایجان در بیانیه‌ای اعلام کرد: «طبق توافق همکاری نظامی میان جمهوری آذربایجان و ترکیه، مانورهای تاکتیکی مشترک با گلوله‌های واقعی در منطقه لاچین آغاز شدند. هدف اصلی این مانورها که با حضور نیروهای نظامی آذربایجانی و ترکیه‌ای برگزار شده‌اند، ارتقا قابلیت همکاری و هماهنگی رزمی در جریان عملیات‌های رزمی و همچنین توسعه مهارت‌های کنترل واحدها و تصمیم‌گیری فرماندهان بود.»
با این وجود، ترکیه همچنان از حضور دیگر کشورهای خارجی در منطقه ابراز نگرانی می‌کند و آن را دلیلی برای ادامه برنامه‌های خود می‌بیند. وزیر خارجه ترکیه طی اظهاراتی، حضور نظامی آمریکا در سوریه را محکوم کرد و گفت این مساله به میادین نفتی ارتباط دارد. چاووش‌اوغلو گفت: «اگر ایالات متحده به خروج از سوریه تصمیم بگیرد، این انتخاب آنهاست. اما آنها با دعوت به سوریه نیامده‌اند، آنها هیچ مرز مشترکی ندارند. ما آنجا هستیم چون یک مرز مشترک داریم، تهدید تروریسم وجود دارد و ما حق داریم که آنجا باشیم. اما ما از حاکمیت ارضی سوریه و کمک بشردوستانه حمایت می‌کنیم. رویکرد آمریکا این‌گونه است که آنجا نفت دارد، پس ارتش ما آنجا خواهد ماند. این چه رویکردی است؟ نباید اینطور باشد.» مولود چاووش‌اوغلو همچنین آمریکا را به حمایت از شبه‌نظامیان کُرد متهم کرد.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد که بحران‌های امنیتی اخیر فرصتی دوباره برای آنکارا ایجاد کرده تا بازوهای استراتژیک خود را بیش از گذشته گسترش دهد. باید دید که رویاهای منطقه‌ای ترکیه تا کجا پیش می‌رود.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما