به گزارش آتیه آنلاین، «گوهرسنگ» ها یا سنگ‌های زینتی ایران تا مدت‌ها بدون انجام هیچگونه فرآوری و ایجاد ارزش افزوده بیشتر به خارج از کشور صادر می‌شد. ایران ۱۸ درصد از ذخایر سنگ‌های زینتی جهان را در اختیار دارد و برای کشوری با این پتانسیل عظیم، بسیار اهمیت دارد که سنگ‌های زینتی‌اش به صورت خام از مرزها خارج نشود. به همین خاطر فعالان این حوزه گام‌هایی برای مقابله با خام‌فروشی سنگ‌های زینتی برداشتند. در این مسیر، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز با آنها همراه شده، اما چند ماه است که فعالیت‌های این مجموعه متوقف شده است. آن‌طور که فعالان عرصه سنگ‌های زینتی می‌گویند، با ایجاد چهار بازارچه برای فروش گوهرسنگ‌ها، به صورت مستقیم دست‌کم ۱۰ هزار شغل ایجاد شده است. از سوی دیگر، فعالان این حوزه برای ارتقاء کیفیت فرآوری سنگ‌های نیمه‌قیمتی با اعزام نیرو به خارج و آموزش افراد، کسب‌وکارهای خانگی را فعال کردند تا علاوه بر فرآوری مطابق با استاندارد جهانی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر، هزینه‌های تولید را کاهش دهند. با این شیوه فعالان این صنعت تلاش کردند تا زمینه رقابت با کشورهای قدرتمند در این حوزه نظیر هند، تایلند و چین را فراهم کنند.
سنگ‌های زینتی یا گوهرسنگ‌ها، همان سنگ‌هایی هستند که در ساخت زیورآلات از آنها استفاده می‌شود. گاهی این سنگ‌ها بسته به ارزشی که دارند، روی پایه‌های طلا و نقره سوار و گاهی هم با کمک نخ و روش‌های ساده به دستبند یا محصولات زینتی دیگر تبدیل می‌شوند. سنگ‌های زینتی قیمت‌های متفاوتی دارند و در صورت فرآوری شدن، ارزش افزوده بالایی تولید می‌کنند، اما ایران تا مدت‌ها سنگ‌های زینتی‌اش را - مانند برخی دیگر از محصولات صنعتی‌اش - بدون فرآوری و ایجاد ارزش افزوده صادر می‌کرد. با این وجود اخیراً گام‌هایی در مسیر اصلاح رویه‌های غلط گذشته برداشته شده است.
۱۸درصد معادن سنگ های زینتی دنیا در ایران
به گفته سینا محمدی، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی ایران، کشور ما چیزی بالغ بر ۱۸ درصد از معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی دنیا را در خود دارد. او به «آتیه‌نو» می‌گوید: «این ظرفیت بالقوه، پتانسیل خوبی در این حوزه است. استفاده از این پتانسیل‌ها مستلزم یک نگاه و فرهنگسازی بود تا توجه مسئولان ذی‌ربط به این حوزه جلب شود.» محمدی به اقدامات این اتحادیه در حوزه سنگ‌های قیمتی نیز اشاره می‌کند. او ادامه می‌دهد: «تمرکز فعالیت‌های ما در حوزه تولید و صادرات بود. ما با ایجاد نمایشگاه تخصصی در شهرهای مختلف مثل شیراز، اصفهان، مشهد، همدان و خود تهران (که تاکنون سیزده دوره نمایشگاه بین‌المللی در تهران برگزار شده) توانستیم در این حوزه فرهنگسازی کنیم.» نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی عنوان می‌کند: «ما مسئولان را ترغیب به حضور در نمایشگاه سنگ‌های زینتی کردیم. امروز می‌توانیم بگوییم که تا حدود زیادی توانستیم مسئولان را با این حوزه آشنا کرده و توجه آنها را جلب کنیم.» او اضافه می‌کند: «ما روی بحث آموزش کار کرده و تلاش کردیم سطح آموزش را بالا ببریم تا خود را به استانداردهای بین‌المللی که مورد توجه بازار است، برسانیم. همچنین برای دستیابی به استانداردهای لازم یکسری افراد را به خارج برای گذراندن دوره تخصصی فرستادیم تا بعد از بازگشت به ایران، همان رشته‌ها را در کشور تدریس کنند.» محمدی بیان می‌کند: «پیش از این به فناوری تراش سنگ دسترسی نداشتیم و با امکانات اولیه این کار را انجام می‌دادیم. از یک سال قبل به صورت خودجوش دستگاه خارجی وارد کردیم و با کمک دانشگاه صنعتی شریف این دستگاه را مهندسی معکوس کردیم. در حال حاضر نیز جزو تولیدکنندگان خوب در حوزه دستگاه تراش سنگ زینتی هستیم.»
راه‌اندازی کسب‌وکار خانگی با ۳۵ میلیون تومان
نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی، قیمت دستگاه‌های تراش سنگ زینتی را بین ۱۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون تومان - بسته به کارایی دستگاه - اعلام می‌کنند. او اضافه می‌کند: «افرادی که توانایی سرمایه‌گذاری بین ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان داشتند، می‌توانستند کسب‌وکار خانگی راه بیندازند. این افراد را شناسایی کردیم و دیگرانی که توان مالی نداشتند را به صندوق مهر امام رضا (ع)، کمیته امداد و سایر مجموعه‌هایی که می‌توانستند وام بدهند، معرفی کردیم تا آنها هم بتوانند ابزار بخرند و کسب‌وکار خانگی راه بیندازند.»
محمدی عنوان می‌کند: «ما روی حوزه زمین‌شناسی کار کردیم. با کمک سازمان زمین‌شناسی چندین همایش تخصصی نیز برگزار کردیم و دانشجویان را ترغیب کردیم تا روی این مبحث سرمایه‌گذاری و کار کنند و معادن را به ما معرفی کنند. ما امروز بالای ۳۰۰ نقطه معدن سنگ زینتی در سراسر کشور شناسایی کرده‌ایم که سنگ‌های آن استخراج و به واحدهای تولیدی ارسال می‌شود.» او بیان می‌کند: «ما با ایجاد همایش‌های تخصصی، کارگاه آموزشی و... مردم را با سنگ‌های قیمتی آشنا کردیم.» به گفته نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی با این برنامه‌ها هم عموم مردم با مقوله سنگ زینتی آشنا شده و ترغیب شدند که در دوره‌های طراحی شده برای فرآوری شرکت کنند و هم سازمان‌هایی مانند کمیته امداد، بهزیستی و بنیاد شهید یا مجموعه‌هایی که می‌توانستند در حوزه اشتغال خانگی یا مشاغل خرد، کوچک و متوسط کمک کنند، دعوت شدند تا همکاری لازم در این زمینه را انجام شود. او ادامه می‌دهد: «هزینه دوره‌های آموزش فرآوری سنگ‌های زینتی در حد هزینه دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای است و با ۳ میلیون تومان می‌توان در این دوره‌ها شرکت کرد.»
کاهش هزینه با راه‌اندازی مشاغل خانگی
محمدی می‌گوید: «با راه‌اندازی مشاغل خانگی، هزینه تولید سنگ زینتی را کاهش دادیم؛ زیرا اگر واحد تولیدی راه‌اندازی شود، هزینه آن برای تولیدکننده بالاست. نیاز به اجاره محل، ابزار، دستگاه و غیره دارد. هزینه‌های کارگری مثل بیمه و سنوات و غیره باید پرداخت شود، اما در مشاغل خانگی این هزینه‌ها وجود ندارد.» او اضافه می‌کند: «افزایش هزینه‌های تولید، قدرت رقابت را از ایران در بازارهای جهانی می‌گرفت؛ زیرا کشورهایی مانند هند، تایلند و چین در این زمینه از ما خیلی جلوتر هستند. با ایجاد مشاغل خانگی، هزینه‌ها را کاهش دادیم.» نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگ‌های قیمتی درباره اینکه آیا خام فروشی سنگ زینتی توسط ایران به پایان رسیده یا خیر، یادآور می‌شود: «نمی‌توانیم ادعا کنیم که خام‌فروشی تمام شده، اما گام‌های مثبتی در این خصوص برداشته شده است.» او درباره میزان اشتغال ایجاد شده در این حوزه اظهارنظر دقیقی نمی‌کند، اما به مجموعه‌هایی اشاره می‌کند که دست‌کم ۳ هزار شغل خانگی ایجاد کرده‌اند. محمدی ادامه می‌دهد: «این حوزه شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کند در معادن نیروها را فعال می‌کند.» به گفته او، «ایمیدرو» برای اثرگذار بودن در این حوزه باید هماهنگی بیشتری با دست‌اندرکاران این هنر صنعت داشته باشد و از تجربه پیشکسوتان این حوزه استفاده کند تا بتواند نقش تسهیل‌گری خود را ایفا کند.
ایجاد ۴ بازار برای فروش سنگ‌های زینتی
امیرکامیار کاظمی، رئیس دپارتمان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی اصفهان و عضو جلسات سنگ‌های نیمه‌قیمتی ایمیدرو نیز در گفت‌وگو با «آتیه‌نو» درباره نقش این سازمان و روند ورود این مجموعه به حوزه سنگ‌های قیمتی بیان می‌کند: «این مجموعه به عنوان یک پیشران در بحث حاکمیتی و یک هماهنگ‌کننده می‌تواند وارد عمل شود.» به گفته او، اقداماتی در سال ۹۷ در زمینه سنگ‌های قیمتی شکل گرفت. شورای سیاستگذاری سنگ قیمتی ایجاد شد و سال ۸۷ و ۹۲ هم کارگروه سنگ قیمتی وجود داشت اما کارها ماند و مجدداً از سال ۹۸ فعالیت‌ها آغاز شد و اقدامات جدیدی صورت گرفت. کاظمی اضافه می‌کند: «شورای سیاستگذاری فعالان صنعت سنگ قیمتی افراد این حوزه را دور هم جمع کرد و مشکلات و مبانی که در این جلسات مطرح شد.» او می‌گوید: «بحث بازار برای فعالان این حوزه بسیار مهم بود. قرار شد سه تا چهار بازار در اصفهان، خراسان رضوی، قم و کرمان شکل گیرد و فعالیت برای ایجاد این بازارها آغاز شد. مبنای تصمیم‌گیری درباره مکان بازارها، علاقمندی و فعالیت اعضاء همچنین حضور گردشگر در استان‌های مختلف بود؛ بنابراین قرار شد در چهار استان که از قبل شروع به کار کرده بودند، بازارچه‌ها شکل گیرد.» رئیس دپارتمان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی اصفهان با اشاره به ارسال گزارش برای رئیس‌جمهور و ارائه همان گزارش به مجلس از سوی شورای سیاستگذاری سنگ‌های زینتی با هدف رفع موانع و مشکلات، از ایجاد وقفه در جلسات ایمیدرو خبر می‌دهد.
ایجاد دست‌کم ۱۰ هزار شغل در بازارچه‌ها
کاظمی هدف از ایجاد بازارچه‌ها را ایجاد اشتغال معرفی کرده و می‌گوید: «ما پیش‌بینی کردیم که هر بازارچه اگر هزار تا ۲ هزار شغل مستقیم در عرض یک سال ایجاد کند، دست‌کم ۱۰ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم در کشور با این بازارچه‌ها در طول یک سال ایجاد خواهد شد.»
او اضافه می‌کند: «استانداردسازی و توسعه منابع معدنی از دیگر برنامه‌هایی بود که توسط ایمیدرو پیگیری می‌شد؛ به همین دلیل پروژه اکتشاف اجرا و معادن جدید شناسایی شد.» به گفته رئیس دپارتمان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی اصفهان، یکسری منابع معدنی که وجود داشت در اختیار تولیدکنندگان قرار گرفت تا کار خود را آغاز کنند.
او ادامه می‌دهد: «هدف ما از این اقدامات بیشتر این بود که ۸۰ درصد از کار فرآوری سنگ‌های زینتی با منابع داخلی باشد و ۲۰ درصد را هم از منابع وارداتی تأمین کنیم. ما ذخایر بسیار خوبی در کشور داریم. دو سنگ زینتی عقیق و فیروزه ایران برند جهانی شده و گارنت ایران هم در دنیا شناخته شده است و ما صادرات خوبی نیز داریم.»
کاظمی می‌گوید: «متأسفانه چون نمی‌توانیم این سنگ‌ها را درست تراش دهیم، سنگ‌های زینتی از کشور خارج می‌شود و پس از تراش خوردن به ایران بازمی‌گردد.»
به گفته او، در حوزه سنگ زینتی نیاز به یک متولی قوی وجود دارد. این متولی می‌تواند یک ارگان حاکمیتی باشد و در کنار آن از مشاوره چند بخش خصوصی هم استفاده شود تا این مجموعه به عنوان پیشران بخش‌های دیگر را حرکت دهند. رئیس دپارتمان سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی اصفهان درباره ارزش افزوده ایجاد شده پس از فرآوری سنگ زینتی عنوان می‌کند: «اگر هر کیلوگرم سنگ تراش نخورده ۵۰ هزار تومان قیمت داشته باشد، پس از فرآوری این سنگ، یک نگین پنج گرمی را می‌توانیم در داخل کشور ۵۰ هزار تومان بفروشیم و اگر وارد حوزه صادرات شویم، همین نگین ۱۵۰ هزار تومان قیمت خواهد داشت.» او اضافه می‌کند: «این اقدام اشتغالزایی خوبی هم می‌تواند ایجاد کند. ما در روستاها خیلی راحت می‌توانیم شغل ایجاد کنیم. یک نفر با یک دوره آموزشی و به کمک دستگاه و امکانات کوچک، می‌تواند در این حوزه شروع به کار کند.» کاظمی تأکید می‌کند: «اگر افراد فعال در روستاها پشتیبان داشته باشند تا محصولات آنها را جمع کنند و به بازارچه‌ها برسانند، برندسازی و بازارسازی در بازارچه‌ها پیگیری خواهد شد.» او ادامه می‌دهد: «اگر در روستاها افرادی باشند که سنگ استخراج کنند، تراش بدهند و بعد پشتیبان‌ها سنگ را بگیرند و به بازار برسانند، یک زنجیره استخراج و فروش تشکیل می‌شود.»
نظر شما