به گزارش آتیه‌آنلاین، ترکیه مدت‌هاست که مدیریت چندان قابل‌قبولی در زمینه سیاست خارجی نداشته است. آن‌گونه که طی ماه‌های گذشته شاهد بودیم، رابطه این کشور با هم‌پیمانان خود در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از جمله آمریکا، یونان و همچنین کشورهای منطقه مانند مصر پر از تنش و اصطکاک بوده است. اما به نظر می‌رسد که این روند در حال تغییر است.
تلاش برای کاهش نزاع
طی روزهای گذشته، رسانه‌ها از تلاش‌های آنکارا برای ایجاد گفت‌وگو با رقبایش خبر داده‌اند. رسانه‌ها روز گذشته (جمعه) گزارش دادند که وزرای دفاع ترکیه و ایالات متحده در آستانه نشست ناتو در مورد «موضوعات دفاعی منطقه» گفت‌وگو کردند. به گزارش روسیاالیوم، وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که «خلوصی آکار» و «لوید آستین»، وزیران دفاع ترکیه و آمریکا در تماسی تلفنی با یکدیگر گفت‌وگو کردند. طبق بیانیه وزارت دفاع ترکیه، دو طرف «در آستانه اجلاس آینده ناتو» در مورد موضوعات دفاعی و امنیتی منطقه و روابط دوجانبه تبادل نظر کردند. این گفت‌وگوها در حالی صورت گرفت که پیش‌بینی می‌شود «جو بایدن» و «رجب طیب اردوغان»، رؤسای جمهور آمریکا و ترکیه در حاشیه نشست ناتو در ۱۴ ژوئن در بروکسل گفت‌وگو کنند.
وزرای دفاع ترکیه و آمریکا در حالی با یکدیگر گفت‌وگو کردند که خرید سامانه اس-۴۰۰ روسیه بدل به یکی از محورهای مهم اختلاف میان آنکارا و واشنگتن شده است. روسیه و ترکیه در سال ۲۰۱۷ قراردادی را بر سر خرید سامانه اس-۴۰۰ از سوی آنکارا امضا کردند و روند تحویل این سامانه‌های دفاع هوایی به طرف ترکیه در تابستان و پایین ۲۰۱۹ صورت گرفت. این توافق موجب بحران در روابط ترکیه با آمریکا شده و واشنگتن از ترکیه خواسته بود به جای آن سامانه دفاع هوایی پاتریوت آمریکا را بخرد و آنکارا را تهدید به ایجاد تاخیر در فروش جنگنده‌های اف-۳۵ به آن و اعمال تحریم بر اساس قانون موسوم به قانون «کاتسا» کرد.
در همین رابطه، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که واشنگتن به ترکیه از بابت تبعات منفی خرید سامانه اس-۴۰۰ از روسیه هشدار داده و این اقدام مغایر با وظایف آنکارا به عنوان یک عضو ناتو است. به گزارش آسوشیتدپرس، «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری گفت: «سامانه‌های اس۴۰۰ روسیه با تجهیزات ناتو ناسازگار هستند، امنیت تکنولوژی‌های ناتو را تهدید می‌کنند و مغایر با وظایف خود ترکیه به عنوان یک عضو ناتو هستند. ما به ترکیه هشدار داده‌ایم و همچنان هشدار می‌دهیم که این سامانه را قبول نکند.» پرایس گفت: «ترکیه یک عضو مهم ناتو است بنابراین این کشور باید مغایرت میان تملک اس۴۰۰ و وظایفش در داخل ائتلاف را درک کند.» ند پرایس در خصوص دیدارهای اروپایی چند روز دیگر جو بایدن بدون ارائه جزئیات بیشتر گفت که رئیس‌جمهوری آمریکا فرصت دیدار با همتای ترکیه‌ای خود را خواهد داشت.
لحن نرم‌خویانه آمریکا البته از سوی ترکیه بی‌جواب باقی نماند و وزیر دفاع ترکیه در اظهاراتی از آمادگی برای حل‌وفصل این مسئله خبر داد. وزیر دفاع ترکیه تاکید کرد که کشورش آماده همکاری با شرکایش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در زمینه کاستن از نگرانی‌های خرید سامانه اس-۴۰۰ از روسیه است. آکار افزود که راه‌حل‌های منطقی و معقول، همواره ممکن هستند. وی گفت: «اهمیت ناتو در حال افزایش است و بنابراین باید اطمینان حاصل کرد که می‌توانیم با روحیه همکاری با یکدیگر رفتار کنیم.» وی گفت: «گرچه متحدان ناتو علیه بسیاری از سازمان‌های تروریستی در سراسر جهان جنگیده‌اند، متاسفانه چنین رویکردی در قبال حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) وجود ندارد.» آکار گفت که نیروهای مسلح ترکیه همچنان با ناتو همکاری کرده و به‌رغم شیوع کرونا به این کار و همچنین حفظ امنیت مردم این کشور ادامه می‌دهد.
دست دوستی آنکارا
آمریکا تنها کشوری نیست که ترکیه تلاش دارد مانع از عمیق‌تر شدن اختلاف‌ها با آن شود. مصر و فرانسه نیز در فهرست بهبود روابط آنکارا قرار دارند. «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه در مصاحبه با شبکه تی‌آرتی گفت: «شبکه ارتباطی میان سازمان اطلاعات ترکیه و مصر ایجاد شده است و اکنون ارتباط در سطح وزرای خارجه است. مذاکرات تاکنون به شکل خوبی درحال انجام است و بعد از آن احتمالا دیداری میان دو وزیر برگزار شود و به تبادل سفرا و برقراری روابط خوب بپردازیم.» وی گفت: «ترکیه و مصر می‌توانند درباره لیبی به همکاری بپردازند؛ چراکه در حال حاضر از دو طرف جداگانه حمایت نمی‌کنند.» چاووش‌اوغلو به همکاری میان ترکیه و مصر درباره پرونده فلسطین اشاره کرد و گفت: «ما همواره بر اهمیت مصر تأکید کرده و می‌کنیم. اگر به عادی‌سازی روابطمان بپردازیم کشورهای زیادی وجود دارند که به همکاری ما نیاز دارند.»
البته اوضاع در این زمینه قدری پیچیده‌تر از مورد آمریکا است. یک منبع دیپلماتیک در قاهره به خبرگزاری تاس روسیه گفت که تاکنون پیشرفت چشمگیری در مذاکرات عادی‌سازی روابط میان مصر و ترکیه حاصل نشده است. این منبع اعلام کرد: «هر دو طرف طی مذاکرات اخیر دیدگاهشان را درباره آینده دو کشور ارائه کردند اما از آن زمان هیچ مسئله جدیدی درباره این پرونده وجود ندارد. موضعی که مصر طی این مذاکرات اعلام کرد که همچنان ثابت است. طرف مصری پیام‌های مناسبی درباره ثابت بودن این موضع به شرکایش در منطقه داده است.» این منبع اعلام کرد: «دولت ترکیه هیچ اقدامی درباره خواسته‌های طرف مصری انجام نداده و این مسئله شامل خارج کردن نیروهای ترکیه از لیبی است.»
به نظر می‌رسد که با ایجاد دولت وحدت ملی در لیبی، روند تنش میان آنکارا و کشورهای درگیر رو به کاهش دارد. وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد که کشمکش‌ها میان کشورش و فرانسه بر سر درگیری‌ها در لیبی پس از تشکیل دولت جدید در این کشور عربی فروکش کرده است. به گزارش آناتولی، مولود چاووش‌اوغلو گفت که روابط دو کشور عضو ناتو پس از اینکه در ماه‌های اخیر شاهد تنش بود، در مسیر مثبتی قرار گرفته است. طی چند ماه گذشته، اختلافات زیادی میان آنکارا و پاریس در چندین پرونده رخ داده است که شامل وضعیت لیبی و سوریه و همچنین منابع انرژی در مدیترانه می‌شود. مولود چاووش اوغلو اظهار داشت که فرانسه مایل است در حوزه آفریقا با ترکیه همکاری کند. وی افزود: «روابط دوجانبه در جلسه دیدار رهبران دو کشور در اجلاس ناتو طی هفته‌های آینده قابل بحث و گفتگو خواهد بود.»
با این تفاسیر به نظر می‌رسد که حاکمان ترکیه به این نتیجه رسیده‌اند با دست یافتن به اهدافی که در زمینه ژئوپولتیک برای خود تعیین کرده بودند، دیگر نیازی به ادامه تنش‌ها نبوده و می‌توان در جهت بهبود روابط با کشورهایی که پیشتر متخاصم می‌دانستند قدم بردارند.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما