به گزارش آتیه‌آنلاین به نقل از وبدا، دکتر سعید نمکی، در مراسم بزرگداشت روز جهانی ایمنی غذا که در تالار دارالفنون دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، اظهار کرد: ایمنی غذا و امنیت غذایی بحث بسیار جدی است و این نشست را باید مدت‌ها پیش برگزار می‌کردیم. غذا، مقوله و مساله بسیار پراهمیتی است که به عنوان یک عنصر و موضوع چندوجهی و چندبخشی باید به آن نگاه کنیم.

وی افزود: اعتقاد دارم متولی‌گری در مقوله غذا تنها به دلیل اینکه ما در وزارت بهداشت سازمانی به نام غذا و دارو داریم، تنها با ما نیست. گرچه ممکن است که ما به عنوان یکی از عناصر موثر در سیاستگذاری و اصلاح رویه‌های تامین غذای سالم می‌توانیم نقش‌آفرینی کنیم، اما بخش‌های متعددی از حکومت باید در زمینه امنیت غذایی گام بردارد.

وی گفت: امروز دنیا از یک سو به دلیل بی عدالتی، فقر فرهنگی و جهل نسبت به آنچه که اسمش را غذای سالم می‌گذاریم و از سوی دیگر به دلیل آلاینده‌ های زیست محیطی، صنعتی شدن و عدم استفاده درست از ابزار صنعتی و نیز به دلیل توسعه بی رویه ناپایدار، دارد تمام زیرساخت‌هایی را که از آن به عنوان ابزار کافی برای تهیه غذای سالم و امنیت غذایی صحبت می‌کنیم، لگدمال می‌کند. امروز ما از ظرفیت سرزمین به خصوص در کشورهای در حال توسعه، چند برابر استفاده می‌کنیم. خاک، آب، زمین حاصلخیز و هوای سالم از مسائل مهمی است که امنیت غذایی کشورهای در حال توسعه را به شدت تهدید می‌کند. اگر بخواهیم بحث امنیت در غذا و تامین غذای سالم را تقسیم بندی شکلی کنیم، باید از بُعد کمّی و کیفی ارزیابی کنیم.

وی خطاب به کارشناسان حوزه غذا عنوان کرد: شما عزیزان کارشناسان مسلط به امور غذایی کشور هستید. باید امنیت غذایی و تامین غذای سالم را از بعد کمّی و کیفی ارزیابی کنیم. ما یک بحثی به نام کمّیت غذا داریم و یک بحث هم در زمینه کیفیت غذا داریم؛ کمّیت غذا آن است که مشخص می‌کند یک فرد در طول روز باید مثلا چه میزانی مواد پروتئینی، مواد قندی و سایر ریزمغذی‌ها را مصرف کند. اما آنچه که امروز در دنیا به شدت زیر سوال است، کیفیت این کمّیتی است که از آن صحبت می‌کنیم. آیا ۱۰۰ گرم گوشتی که از آن حرف می‌زنیم، آنقدر پروتئینی که محاسبه کردید را دارد؟ آیا دامی که این پروتئین را از آن دریافت می‌کنیم، تغذیه مناسب داشته؟ آیا باقی مانده سموم در مواد غذایی مورد ارزیابی قرار گرفته است؟

وزیر بهداشت یادآور شد: هفته پیش به استان گیلان سفر کرده بودم. در این استان دو رودخانه زرجوب و گوهررود را داریم. این دو رودخانه ۱۷ کیلومتر سم به سمت تالاب انزلی می‌برند. تالاب انزلی هم زیستگاه زمان تخم گذاری ماهی‌های خاویاری خزر است. اطراف این تالاب زمین‌های کشاورزی و شالیزارها است و مقدار زیادی کود شیمیایی در این شالیزارها به کار می‌بریم و نیترات و نیتریت به سمت تالاب می‌رود، غیر از حوضچه‌های آب زیرزمینی که مملو از باقی مانده نیترات و نیتریت می‌شوند و در مواد غذایی اثر می‌گذارند. ایستگاه زباله سراوان را داریم که در شرایط خشک، ۴ لیتر در ثانیه و در شرایط بارندگی، ۲۴ لیتر در ثانیه شیرابه‌های زباله‌ها را به سمت تالاب انزلی و خزر می‌برد و در این شرایط به مردم توصیه می‌کنیم که ماهی بیشتر مصرف کنند.

نمکی افزود: وضعیت در خلیج فارس و آب‌های ساحلی آنجا هم به دلیل فاضلاب‌های صنعتی که در منطقه ایجاد شده، بهتر از خزر نیست. نوع سمپاشی‌ها و باقی مانده سموم هم چه در گندمزارها، چه در شالیزارها و چه در باغ و مرتع مهم و یکی از تهدید کننده‌های جدی است. آیا سبزی که ما به مردم توصیه می‌کنیم که مصرف کنند، آبی که از باقی مانده فلزات سنگین مثل کادمیوم می‌رود و این سبزی را سیراب می‌کند، ماحصلش چیزی است که ما توصیه به مصرف سبزی می‌کنیم؟ اینجاست که می‌گویم کمّیت را اگر با کیفیت مناسب ارزیابی نکنیم، امنیت غذایی هیچ وقت معنی نخواهد شد و هزینه‌های سنگینی را مردم باید برای درمان سرطان‌ها و بیماری‌های غیرواگیر بپردازند، می‌چربد به اینکه این غذا را نمی‌خوردند. بعضی وقت‌ها نخوردن از غذای مسموم، به مراتب بهتر از خوردن آن است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مواد غذایی، یکی از دلایل بروز بسیاری از بیماری‌ها در جهان است که اینجا یکی از عناصر نقش آفرین می‌تواند سازمان غذا و دارو و ناظرین کیفیت غذا باشد. از همکارانم می‌خواهم که با حرکتی که برای ردیابی غذا از مزرعه تا سفره دارند، این را تشدید کنند و به عنوان یک حرکت بسیار اساسی و ملی دنبال کنند.

وزیر بهداشت یادآور شد: نکته دیگر و بسیار حائز اهمیت در امنیت غذایی، همکاری بین بخشی است. تقویت همکاری‌های بین بخشی در قالب شورای عالی سلامت و امنیت غذایی یکی از رسالت‌های اصلی ما در وزارت بهداشت است. اگر سازمان حفاظت محیط زیست، وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی و مجموعه‌هایی که بر قاچاق کالا نظارت می‌کنند، دخالتی نداشته باشند، کامیابی و موفقیتی در امنیت غذایی نخواهم داشت.

امنیت غذایی و تامین غذای سالم، نیازمند یک همکاری بین بخشی است

نمکی گفت: مقدار زیادی از موادی که در برخی سوپرمارکت‌ها وجود دارد، حاوی رنگ‌های غیرمجاز در محصولاتی است که برای کودکان و بقیه استفاده می‌شود و اینها بحث‌های جدی است که حتما سازمان و غذا و دارو باید آن را دنبال کند. امنیت غذایی و تامین غذای سالم، نیازمند یک همکاری بین بخشی است. بحث قاچاق در اختیار ما نیست، بلکه فقط گزارش و نظارت می‌کنیم. این حجم انبوهی که هم بر تولید داخل، اثر سوء می‌گذارد و هم بر وضعیت سلامت مردم، از حیطه مسئولیت ما خارج است و باید به شدت بحث و همکاری و پیگیری کنیم.

اهمیت آموزش تغذیه از دوران مدرسه

وی خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که از دید بنده بسیار حائز اهمیت است، آموزش است. آموزش نه فقط برای کادر بهداشتی و درمانی بلکه باید برای همه گروه‌های هدف در دستور کار قرار گیرد. شیوه تغذیه ما، غلط است که باید از دوران مدرسه شروع کنیم. بهترین گروه هدف گرچه می‌گویم خانواده و قبل از مدرسه هم مهم است، اما برش اجتماعی که در آن می‌توان حرف‌های ماندگاری را در ذهن افراد ثبت کرد، مدرسه است.

وزیر بهداشت با اشاره به اجرای طرح کوچ (کنترل وزن و چاقی) با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت و آموزش و پرورش، گفت: این طرح بسیار کار موفقی بوده است. باید آموزش تغذیه را از دوران مدرسه آغاز کنیم، البته یادمان هم نرود که همیشه گرفتار چاقی و اضافه وزن هم نیستیم. در این سرزمین گسترده، هرگز نمی‌توانیم بگویم یک استان، در تغذیه یک الگوی واحد دارد. در یک شهرستان، دو روستا به فاصله دو کیلومتر وجود دارد که یکی ترک زبان، دیگری کرد زبان است؛ یکی غذای اصلی‌اش پلو دیگری آبگوشت است، یکی بی سواد ندارد و دیگری پر از بی سواد است، یکی رشد جمعیتش کمتر از یک و دیگری بالای ۴ است. نمی‌توانید با یک الگو با کشور رفتار کنید این را بارها به همکارانم گفته‌ام.

نمکی تاکید کرد: به همان نسبت که گستردگی اقلیم و تنوع آب و هوا داریم، تفاوت فرهنگ و خرده فرهنگ نیز داریم. نمی‌توانیم با یک زبان با همه مردم این سرزمین حرف بزنیم. در مناطقی شاهد کودکان چاق هستیم و در مناطق دیگر هم شاهد کودکانی هستیم که از گرسنگی و فقر، دنده‌های شان بیرون زده و هیچ روزی صبحانه سیر نمی‌خورند و اصلا صبحانه نمی‌خورند و سرکلاس درس، ضعف می‌کنند. بعضی اوقات فکر می‌کنیم که چون چاقی یکی از عوامل خطر است، پس همه چاق هستند. می‌شناسم نقاطی از این سرزمین را که خانواده‌ها به سختی قوت لایموت را تامین می‌کنند. این تصور را باید حتما تقویت کنیم که در نقاطی که چاقی، مساله عمده است، لکه‌هایی از سوء تغذیه ناشی از مواد غذایی هم داریم و در نقاطی که می‌گوییم استانی از نظر امنیت غذایی، رتبه پایینی دارد، در همانجا هم خانواده‌هایی داریم که کودکان چاق دارند.

وی افزود: این تصور را باید از ذهن مان دور کنیم که همه کشور را قرار است با یک مدل اداره کنیم. آنچه که امروز در آموزش‌های ما، رتبه اول را دارد، استفاده درست از مواد غذایی است. آموزش، اصلی‌ترین رکن امنیت غذایی است. خیلی‌ها مواد غذایی را که در اختیار دارند و با زحمت تهیه کرده‌اند را خراب می‌کنند. آموزش برای همه گروه‌های هدف با زبان قابل فهم برای آنها یکی از رسالت‌های مهم ما است و در مدرسه، باید این آموزش‌ها را ارائه کنیم.

وزیر بهداشت گفت: سال گذشته غیر از کرونا، حدود ۳۸۵ هزار مورد مرگ داشتیم که ۳۱۳ هزار مورد به دلیل بیماری‌های غیرواگیر و ۱۰۰ هزار مورد به دلیل فشارخون بالا و عوارض ناشی از آن بوده است. مصرف بی رویه نمک و شیوه زندگی نامناسب، عامل اصلی مرگ‌های خاموش بر اثر فشارخون بالا است. شیوه درست زندگی، تغذیه مناسب، استفاده درست از مواد غذایی، آموزش خانم خانواده برای سبک مناسب تغذیه برای افراد در خانواده، بسیار مهم است.

نمکی تاکید کرد: امروز با توجه به امکان ارائه آموزش‌های از راه دور و آموزش از طریق تلفن همراه، باید آموزش‌های مربوط به تغذیه و امنیت غذایی را ارائه کرد و تهیه بسته‌های آموزشی، کار ما در وزارت بهداشت است و تقاضا می‌کنم که همکارانمان برای تهیه این بسته‌های آموزشی تلاش کنند، هزینه‌های آن را پرداخت می‌کنیم.

وی افزود: از کارشناسان حوزه غذا می‌خواهم که در جلب مشارکت سایر دستگاه‌ها در هدف دهی به امنیت غذایی در کشور تلاش کنند. در سیاستگذاری باید کمک کنیم. خیلی از دستگاه‌ها نمی‌دانند. وقتی می‌گوییم باید گروه‌های هدف را برای آموزش مشخص کنیم، در سیاستگذاری در تولید محصول اگر یک کشاورز از یک هکتار زمین، دو و نیم تُن گندم برداشت کند تا ده تُن، هم در افزایش بهره وری زندگی او موثر است و هم در تامین کالاهای اساسی برای تغذیه مردم. باید از وزارت جهاد کشاورزی بخواهیم که چگونه می‌شود ظرفیت شیلات و دامپروری را افزایش داد. از آب که ۲۵ متر مکعب آن برای تولید یک هندوانه مصرف می‌شود، در حالی که پول همین هندوانه به اندازه یک بطری آب، بر نمی‌گردد. آیا در دامپروری باید به سراغ پرورش بیشتر گوسفند برویم یا گوساله؛ مقدار علوفه‌هایی که آنها مصرف می‌کنند چه تفاوت‌هایی دارند؛ چگونه می‌توانیم بهره وری را در تولید اقلام غذایی کشور افزایش دهیم؛ اینها مسائلی است که باید در بخش‌های دیگر، اثرگذار باشیم.