به گزارش آتیه‌آنلاین، بلاروس و رئیس‌جمهورش «الکساندر لوکاشنکو» طی سال‌های گذشته همیشه جنجال‌آفرین بوده‌اند از انتخابات ریاست‌جمهوری در این کشور و سرکوب معترضان گرفته تا واکنش این کشور به پاندمی کرونا و غیره. با این حال، رهبر این کشور نشان داده که همیشه جنجالی در آستین دارد تا دیگران را با آن شگفت‌زده کند.

ماجرای رایان ایر

روز یکشنبه، خبری عجیب رسانه‌های اروپا و جهان را در نوردید. بنا به گزارش رویترز، مقام‌های بلاروس یکشنبه هواپیمای مسافربری «رایان ایر» را وادار به فرود اضطراری کرده و بعد یک روزنامه‌نگار مخالف را که در پرواز حضور داشت، بازداشت کردند. این هواپیمای مسافربری که از آتن به مقصد لیتوانی پرواز می‌کرد، به طور ناگهانی به سمت مینسک، پایتخت بلاروس تغییر مسیر داد و یک جنگنده میگ-۲۹ دوره شوروی آنرا اسکورت کرده است. پس از فرود، مقام‌ها «رومان پروتاسویچ»، روزنامه‌نگار مخالف دولت را بازداشت کردند.  

خبرگزاری دلفی لیتوانی به نقل از یک مسافر گزارش داد که زمانی که پروتاسویچ متوجه شد که پرواز به سمت مینسک تغییر مسیر داده است، سرش را در میان دستانش گرفت و می‌لرزید. این خبرگزاری همچنین گزارش داد: «او گفت که من در اینجا حکم اعدام می‌گیرم». رویترز صحت این گزارش را تایید نکرده است. این روزنامه نگار ۲۶ ساله برای سرویس خبری آنلاین نکستا مستقر در لهستان کار می‌کند که سال گذشته در زمان اعتراضات گسترده علیه الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس تصاویری از این تجمع‌ها منتشر می‌کرد. در آن زمان کار برای رسانه‌های خارجی سخت بود و نکستا از طریق اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام کار می‌کرد. پروتاسویچ که اکنون برای یک کانال تلگرامی دیگر به نام بلامووا ‌کار می‌کند، در بلاروس به اتهام افراط‌گری تحت پیگرد است و متهم به سازماندهی شورش‌های گسترده و تحریک نفرت اجتماعی است. پروتاسویچ البته این اتهام‌ها را رد می‌کند ولی پایگاه خبری بلتای بلاروس گزارش داد که لوکاشنکو شخصاً دستور داده تا یک جنگنده، هواپیمای رایان ایر را تا مینسک اسکورت کند.

هواپیمایی رایان ایر در بیانیه‌ای گفت که خدمه پرواز از طریق بلاروس متوجه یک تهدید امنیتی بالقوه شدند و به آن‌ها دستور داده شد تا به سمت نزدیکترین فرودگاه در مینسک تغییر مسیر دهند. مقام‌های بلاروسی با سگ چمدان‌های تمام مسافران را مورد بازرسی قرار دادند اما موردی پیدا نکردند. یکی از مسافران این پرواز درباره عملیات جست‌وجوی بمب گفت که این خبر ساختگی بود.

اطلاعات وبسایت فلایت‌رادار۲۴ نشان می‌دهد که مسیر این هواپیما تنها دو دقیقه مانده به ورود به حریم هوایی لیتوانی تغییر کرد. این هواپیما پس از هفت ساعت توقف نهایتاً پرواز کرد و در نهایت در ویلنیوس به زمین نشست که در آنجا «اینگریدا سیمونیت»، نخست‌وزیر لیتوانی منتظر بود تا مسافران را ببیند.

این اقدام با محکومیت اروپا و آمریکا روبرو شد. مقام‌های اروپا این اقدام را به عنوان هواپیماربایی محکوم کردند. «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا این فرود اجباری و بازداشت ‌روزنامه‌نگار مذکور را «اقدامی شوکه‌کننده» دانست و خواستار آزادی فوری روزنامه‌نگار بازداشتی شد. وی همچنین گفت که دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری آمریکا برای گام‌های بعدی با متحدان این کشور هماهنگ می‌شود.‌ لیتوانی که عضو اتحادیه اروپاست و محل سکونت پروتاسویچ به شمار میرود هم خواستار واکنش اتحادیه اروپا و ناتو شد.

حمایت روسیه

واکنش‌ها به این اقدام عجیب لوکاشنکو البته همچنان ادامه دارد. اتحادیه اروپا اعلام کرده که بنا دارد در این رابطه تحریم‌های بیشتری را بر دولت لوکاشنکو اعمال کند. «اورسولا فون درلاین»، رئیس کمیسیون اجرایی اتحادیه اروپا اعلام کرده که پروتاسویچ باید فوری آزاد شود و کسانی که مسئول هواپیماربایی رایان ایر هستند باید تحریم شوند. وی همچنین گفت که رهبران اتحادیه اروپا در نشست روز دوشنبه درباره تدابیر لازم گفت‌وگو خواهند کرد. از سوی دیگر، «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل ناتو در پیامی توئیتری تاکید کرد که این واقعه، جدی و خطرناک بود و نیازمند یک بررسی بین‌المللی است. همچنین «سیمون کووینی»، وزیر خارجه ایرلند که رایان ایر هم برآمده از این کشور است، در پیامی توئیتری اظهار داشت: «انفعال یا عدم تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا از دید بلاروس یک ضعف خواهد بود.» «گابریلیوس لندزبرگیس»، وزیر خارجه لیتوانی نیز گفت که درباره تغییر مسیر هواپیمای رایان ایر با «فیلیپ ریکر»، معاون وزیر خارجه آمریکا رایزنی کرده و خواستار واکنش قوی از جانب غرب شده است.

«سوتلانا تیخانوفسکایا»، رهبر اپوزیسیون بلاروس که همانند پروتاسویچ اکنون از لیتوانی فعالیت‌های خود را پیگیری و اجرا می‌کند، از این آژانس هوانوردی سازمان ملل خواست تا بلاروس را اخراج کند. ایکائو با ابراز نگرانی از این اتفاقات اعلام کرده است که شاید کنوانسیون شیکاگو که بر هوانوردی مدنی نظارت دارد، نقض شده باشد و به همین دلیل این سازمان در حال بررسی موضوع هستند.

دفتر دادستانی کل لیتوانی در بیانیه‌ای اعلام کرد که دادستان‌های لیتوانی خواستار تحقیقات جنایی درباره فرود اجباری این هواپیما شدند. اتهامات مورد بررسی در این تحقیقات شامل هواپیماربایی به قصد تروریسم و رفتار با مسافران بر خلاف پیمان‌های بین‌المللی می‌شوند. «پاول لاتوشکو»، عضو شورای هماهنگی اپوزیسیون بلاروس خواستار بسته شدن حریم هوایی بلاروس حین تحقیقات درباره فرود اجباری هواپیمای رایان ایر شد. از سوی دیگر، سفیر بلاروس در ورشو به وزارت خارجه لهستان احضار شده است. نخست‌وزیر لهستان در واکنش به این واقعه گفت: «به محض اینکه از سرویس‌ اطلاعاتی گزارشی درباره هواپیماربایی این هواپیما شنیدم، از وزیر خارجه خواستم تا تدابیر قاطعی درباره این موضوع بیندیشد و سفیر بلاروس در ورشو فورا به وزارت خارجه احضار شد».

این در حالی است که ایالات متحده در حال حاضر در کنار اتحادیه اروپا، بریتانیا و کانادا حدود ۹۰ مقام بلاروسی را با توقیف دارایی و ممنوعیت مسافرتی محدود کرده است. این تحریم‌ها که شامل لوکاشنکو هم می‌شود در واکنش به اقدام‌ها و دردسرهای انتخابات اخیر در این کشور انجام شد که از دید مخالفان و غرب، تقلبی گسترده در آن روی داده بود.

روسیه البته بنا به عادت همیشه پشت لوکاشنکو ایستاده و در نگاه اعتراضی به این اقدام با آن‌ها همداستان نیست. سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز گذشته (دوشنبه) گفت که از واکنش کشورهای غربی به فرود اجباری هواپیمای مسافربری ‌رایان ایر در بلاروس شگفت‌زده شده است. به گزارش اسپوتنیک، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «عجیب است که غرب حادثه در حریم هوایی بلاروس را تکان‌دهنده می‌داند». وی افزود که ‌دموکراسی‌های متمدن، کیفیت رهبران خود را از دست داده‌اند.‌ «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه افزود: «همه‌چیز باید تکان‌دهنده دیده شود، از فرود اجباری هواپیمای رئیس‌جمهوری بولیوی در اتریش به درخواست آمریکا تا فرود اجباری یک هواپیمای بلاروسی حامل فعال ضد میدان در اوکراین، آن هم تنها ۱۱ دقیقه پس از پرواز. گویا آنها اصلاً نباید با رفتارهای مشابه دیگران شوکه شوند»

با تمامی این اوصاف، انکار نمی‌توان کرد که رهبری بلاروس دست به اقدام عجیبی زده که حتی برای قرن شگفت‌انگیزی که در آن به سر می‌بریم نیز غیرعادی است.

گزارش: فرزاد سیف‌نیا