به گزارش آتیه‌آنلاین به نقل از ایسنا، قلب شاید بعد از مغز مهمترین عضو و قطعا یکی از حساس ترین اعضای بدن باشد، پس شناخت عواملی که این عضو حیاتی را بیمار می کنند، نیز امری مهم و حساس محسوب می‌شود.

دکتر فراز فرمهینی، فوق تخصص قلب و عروق مقیم آلمان در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بیماری‌های قلبی عروقی مهمترین عامل مرگ و میر در دنیا هستند و بالای ۳۰ درصد مرگ و میرها در سراسر دنیا به صورت مستقیم مربوط به بیماری‌های قلبی و عروقی است، اظهار کرد: این آمار اهمیت بسیار بالای توجه به سلامت قلب و عروق را نشان می‌دهد.

وی افزود: جامعه ما طی ۵ دهه گذشته به سرعت روند شهرنشینی را طی کرده و در حال حاضر پدیده صنعتی شدن یا زندگی صنعتی را در کشورمان تجربه می‌کنیم. این تجربه با یک تغییر فرهنگی همراه بوده است به این معنی که میزان فعالیت فیزیکی افراد کاهش یافته، سبک زندگی عوض شده، پشت میزنشینی افزایش یافته و در کنار عادت‌های بد غذایی و استفاده از غذاهای پرچرب و پر کالری که همچنان در فرهنگ ما غالب است، قرار گرفته، از طرفی مصرف فست فودها که غذاهایی پرچرب، پرکالری و پرنمک هستند، به عنوان بخشی از فرهنگ غذایی کشورهای غربی به فرهنگ‌مان وارد شده است.

سیکل معیوب چاقی، معضل جامعه بشری مدرن!

فرمهینی گفت: این سبک تغذیه‌ای جدید در کشور ما و بسیاری از کشورهای دنیا باعث بالا رفتن چربی خون افراد و بروز پدیده چاقی شده است. چاق شدن از بزرگترین معضلات جامعه بشری است و یک سیکل معیوب را در بدن انسان‌ها آغاز می‌کند. در این سیکل معیوب، بدنبال چاق شدن فرد، فشار خون نیز افزایش می‌یابد، چربی بدن سخت می‌شود، اشتها افزایش پیدا کرده، تمایل به خوردن غذاهای پر کالری در فرد تقویت شده و در کنار آن شانس ابتلا به دیابت نوع دو بالا می‌رود و افراد دیابتی به جهت اینکه باید تحت درمان‌های ضد دیابتی قرار بگیرند باز هم مستعد چاقی بیشتر می‌شوند.

خطر بیماری‌های قلبی کمتر از کرونا نیست

وی با اشاره به مرگ و میرهای ناشی از کرونا و توجه ویژه به این مسئله، با بیان اینکه مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق نیز به همان اندازه مهم و متاسفانه رایج است گفت: از آنجا که بسیاری از مرگ و میرها به‌دنبال بیماری‌های قلب و عروق به‌وقوع می‌پیوندند، گویی حساسیت نسبت به این نوع مرگ کاهش یافته است؛ در حالی که بی توجهی نسبت به عوامل ایجادکننده نارسایی‌های قلبی بسیار خطرناک بوده و نباید نسبت به آنها بی تفاوت بود.

وی در خصوص ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی عروقی اظهار کرد: فشار خون، چربی خون، دیابت، کم تحرکی، استعمال دخانیات و چاقی مجموعه عواملی هستند که با تغییر سبک زندگی می‌توان آنها را تحت کنترل درآورده و به میزان زیادی از آسیب‌های بعدی به قلب جلوگیری کرد.

دکتر فرمهینی گفت: آنچه امروز تصمیم گیران در تمامی کشورهای دنیا بر آن متفق هستند، ضرورت تغییر سبک زندگی و اصلاح آن، از زندگی بی تحرک و مصرف غذاهای پرنمک و پرکالری و چرب به سبک زندگی سالم است تا بتوان ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی و عروقی را در مراحل اولیه کنترل کرده و آسیب‌های بعدی را کاهش داد.

این فوق تخصص قلب و عروق، با تاکید بر ضرورت توجه به اصل تاثیرگذاری آموزش در سنین پایین، اظهار کرد: آموزش افراد در خصوص مضرات دخانیات و اهمیت توجه به سبک زندگی سالم، باید از مقطع پیش دبستانی آغاز شود و افراد از دوران خردسالی بیاموزند که به‌ هیچ وجه نباید این توصیه‌ها را شوخی گرفت. ضرورت انجام فعالیت‌های بدنی به میزان سه بار در هفته در هر فضایی، باید در افراد به یک باور تبدیل شود.

مصرف قلیان، افزایش دهنده شانس بیماری‌های قلب و عروق  

وی مصرف دخانیات را یکی از بزرگترین معضلاتی عنوان کرد که در کشور ما طی چند دهه اخیر با افزایش مصرف قلیان در کنار مصرف سیگار، به عاملی نگران کننده تبدیل شده و بسیاری از جوانان و حتی افراد تحصیلکرده با توجیه مصرف تفننی، سموم دخانی بسیاری را از طریق مصرف قلیان به بدن خود وارد می‌کنند.

به گفته وی، مصرف یک وعده قلیان به اندازه چند پاکت سیگار ضررده بوده و نه تنها شانس بیماری‌های قلبی عروقی را بالا می‌برد، بلکه تاثیرات جبران ناپذیری بر سلامت ریه افراد دارد.  

آلودگی هوا با قلب و عروق چه می‌کند

دکتر فرمهینی با تاکید بر اینکه فشار خون و دیابت دو عامل بسیار مهم شناخته شده بروز بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، گفت: تاثیر آلودگی هوا را در این میان نباید از یاد برد.

وی افزود: تحقیق بسیار جالبی پس از واقعه ۱۱ سپتامبر بر روی آتش نشانانی که به مصدومان این حادثه کمک کرده بودند، صورت گرفت که نتایج قابل توجهی از آن حاصل شد. آتش نشانانی که پس از تخریب برج‌های دو قلو در محل حاضر شده و و در معرض گرد و غبار ناشی از این تخریب‌ها و آلودگی هوای ناشی از آن قرار گرفته بودند، در سنین بسیار پایین، بیماری‌های قلبی عروقی نشان دادند و عمر این افراد بسیار بسیار پایین‌تر از همکاران شان در شهرهایی بود که چنین شرایطی را تجربه نکرده بودند.

فرمهینی افزود: این یکی از اولین مباحث جدی بود که سال‌ها پیش در مورد تاثیر آلودگی هوا و ریزگردها بر سلامت قلب و عروق افراد مطرح شد و پس از آن پژوهش‌های دیگری نیز در این رابطه صورت گرفت و امرزه می‌دانیم که آلودگی هوا یکی از ریسک فاکتورهای مهم در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی است.

به گفته وی، در واقع، علاوه بر تاثیر آلودگی هوا بر ریه افراد و فشار مضاعفی که ضعف عملکردی ریه بر سیستم قلب و عروق می‌گذارد، ریزگردها و متابولیسم‌هایی که با قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در خون جذب شده و بعدا در بدن به گردش در می‌آیند نیز جزو عواملی هستند که شانس ایجاد پلاک در عروق و ابتلا به سکته‌های قلبی را بالا می‌برند؛ بر این اساس آلودگی هوا سلامت تمامی افراد را در معرض خطر قرار می‌دهد و باید در این زمینه به‌خصوص در کلانشهری مثل تهران فکری اساسی کرد.

ارتباط بیماری‌های قلبی و استعداد ژنتیکی

دکتر فرمهینی در ادامه این گفت و گو با بیان اینکه بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی ژنتیک هستند و افراد با به ارث بردن برخی ژن‌ها مستعد بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند، مهمترین معضل ارثی در این حوزه را انسداد عروق قلب عنوان کرد که سکته‌های قلبی را به‌دنبال می‌آورد. برخی افراد به صورت ژنتیکی استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند و در عین حال بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای و اساسی همچون فشار خون، بالا بودن چربی خون و دیابت نیز در انتقال ژنتیک ریشه دارند. برخی افراد به جهت به ارث بردن برخی ژن‌های مشخص، بیشتر در معرض این بیماری‌ها قرار می‌گیرند، اما نباید فراموش کرد که تاثیر ژن در این دسته از بیماری‌ها هنوز محل بحث است و پژوهشگران زیادی در موسسات معتبر تلاش می‌کنند ژن‌های مسئول در این بیماری‌ها را پیدا کنند.

وی با بیان اینکه شاید روزی برسد که بتوانیم از طریق ژن درمانی این اختلالات را درمان کنیم، اما تا آن زمان فاصله بسیار زیادی داریم، اظهار کرد: در این میان برخی بیماری‌های قلب و عروق نیز مشخصا ناشی از اختلالات ژنتیک هستند، ولی متاسفانه دانش ژن‌درمانی و علم ژنتیک هنوز به حدی نرسیده است که بتوان با تکیه بر آن این بیماری‌ها را در مقاطع بسیار پایین جنینی تشخیص داد و درمان کرد.

وی افزود: در این شرایط، با کشف اینگونه بیماری‌ها مثل برخی آریتمی‌های قلبی که می‌دانیم با برخی ژن‌های خاص در ارتباط هستند، درمان‌های علامتی و پیشگیرانه برای بهبود بیماران در نظر گرفته می‌شود.

مردان یا زنان؟

این فوق تخصص قلب و عروق با بیان اینکه بیماری‌های قلبی و عروقی در بین مردان و زنان به یک نسبت مشاهده می‌شود، ولی بروز برخی از این بیماری‌ها در یک جنس بیشتر است، گفت: برای مثال می‌دانیم که شانس مردان برای ابتلا به بیماری گرفتگی عروق قلب در سنین میانسالی بیشتر از زنان است، اما شانس ابتلای زنان به این بیماری از سن ۵۵ سال به بعد افزایش می‌یابد و علت آن ورود زنان به مرحله یائسگی است.

وی افزود: در این شرایط ترشح هورمون‌های زنانه که به نوعی محافظ قلب و عروق هستند، متوقف می‌شود، همچنین زنان پس از دوران یائسگی اضافه وزن پیدا می‌کنند و این عوامل آنان را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار می‌دهد؛ از طرفی افزایش مصرف دخانیات در میان بانوان که طی سالیان اخیر در ایران به عنوان یک معضل قابل مشاهده است، نیز در کنار عوامل گفته شده استعداد بروز بیماری‌های قلب و عروق را در زنان ایرانی افزایش داده است.

افزایش سن مساوی ابتلا به بیماری‌های قلبی است

وی همچنین با تاکید بر اینکه افزایش سن از عوامل بروز بیماری قلبی هست، اما به تنهایی عامل بروز بیماری‌ها نیست، اظهار کرد: هرقدر سن بالاتر می‌رود، بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر خودنمایی کرده و بر قلب و عروق اثر گذاشته و باعث تغییر عملکرد قلب می‌شوند. بر این اساس، اگر عوامل زمینه‌ای به خوبی کنترل شوند عامل سن به تنهایی نمی‌تواند سلامت قلب و عروق را تحت تاثیر قرار دهد.

وی توصیه کرد که افراد به جای توجه به طرز فکر قدیمی و پوسیده‌ای که معتقد است «افراد مسن بیشتر در معرض بیماری‌های قلبی عروقی هستند»، از سنین جوانی مراقبت‌های لازم را انجام دهند؛ چراکه ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی و عروقی، تخریب را از سنین جوانی آغاز می‌کنند و چون این تخریب به صورت تدریجی رخ می‌دهد، بیمار زمانی علائم را در خود مشاهده می‌کند که به سنین بالا رسیده و کار از کار گذشته و عروق و عضله درگیر شده‌اند یا دریچه قلب فرسایش پیدا کرده است. در این مرحله تنها بخشی از مشکلات را می‌توان اصلاح کرد و برخی مشکلات در این مراحل قابل اصلاح نیستند.

این فوق تخصص قلب و عروق اظهار کرد: با کنترل قند و چربی و وزن در افراد دچار دیابت، فشار خون و چاقی و تغییر سبک زندگی می‌توان به سلامت قلب و عروق کمک کرد و جلوی گرفتگی عروق را گرفت.

با بیماری‌های قلبی شوخی نکنید

وی همچنین با تاکید بر اینکه تصور غلط بسیاری از بیمارانی که در سنین میانسالی یا بعد از آن تحت درمان‌های مورد نیاز برای بیماری‌های قلب و عروق قرار گرفته و برای مثال، جراحی باز قلب یا بای‌پس داشته یا درمان‌های مداخله‌ای دریافت کرده‌اند، این است که خود را دوباره کاملا سالم فرض می‌کنند و فکر می‌کنند که می‌توانند به سبک زندگی گذشته برگردند، تاکید کرد: این تصور کاملا غلط است.

دکتر فرمهینی تصریح کرد: در بیش از ۹۹ درصد موارد، این تصور درست نیست؛ چراکه عوامل زمینه‌ای که در ابتدا باعث ایجاد بیماری در این افراد شده بودند، همچنان در بدن آنها وجود دارند و در صورت بی توجهی می‌توانند دوباره باعث گرفتگی عروق بیمار شوند.

وی مهمترین توصیه به این افراد را جدی گرفتن تغییر سبک زندگی، انجام درست درمان‌ها و جدی گرفتن شرایط بیماری عنوان کرد و گفت: در غیر این صورت، درگیری‌های جدید در عروق قلب و عوارض آن که سکته‌ها، آریتمی‌های قلبی و مرگ ناگهانی است در انتظار این افراد است و متاسفانه اغلب این افراد بعد از چند سال دوباره با شرایط مشابه شرایط قبلی به پزشک مراجعه کرده و مجبورند درمان‌های جدید را دریافت کنند که البته هرقدر بیماری پیشرفت می‌کند درمان‌ها اثربخشی کمتری پیدا می‌کنند و میزان موفقیت و حصول نتیجه مطلوب کمتر می‌شود.

قلب بیمار چه علامت‌هایی نشان می‌دهد

وی در ادامه، بیماری‌های قلبی را بسیار متنوع عنوان کرد و با بیان اینکه اختلال و درگیری می‌تواند در عروق، دریچه‌ها یا سیستم الکتریکی و اعصاب قلب باشد، افزود: گاه نیز عضله یا کیسه دور قلب دچار اختلال و التهاب می‌شود و بر این اساس، علائمی که بیماران قلبی ممکن است تجربه کنند نیز به همین اندازه متنوع و علائم آنها نیز متفاوت است.

دکتر فرمهینی در خصوص بیماری‌هایی که به علت کمبود اکسیژن در عضله قلب و گرفتگی عروق قلب ایجاد می‌شوند، گفت: وقتی عروق قلب گرفته باشند و خون رسانی به عضله قلب به درستی انجام نشود، بیمار علائمی مثل درد قفسه سینه و دردهایی از فک تحتانی تا زیر شکم و به‌ویژه دردهایی که در اثر فعالیت بیشتر می‌شوند، را تجربه می‌کند.

به گفته وی، این دردها با تغییر حالت بدن، مثل به جلو خم شدن تغییر نمی‌کنند ولی در عین حال، چند دقیقه بیشتر دوام نمی‌آورند و با استراحت رو به بهبودی می‌گذارند. این دردها به شکل تیرکشنده به دو دست یا به ناحیه کتف هم توصیف شده‌اند.

وی نشانه بعدی گرفتگی عروق را تنگی نفس به‌ویژه تنگی نفسی که حین فعالیت رخ دهد، عنوان کرد و گفت: اما گاها بیمارانی که دچار گرفتگی عروق قلب هستند این علائم را به صورت واضح نشان نمی‌دهند و حتی برخی بیماران مثل بیماران سالخورده یا بیماران دیابتی اصلا علامت ندارند.

فرمهینی با تاکید بر اینکه در صورت مشاهده این علائم حتما باید به متخصص قلب مراجعه کرد افزود: برخی بیماران مبتلا به التهاب عضله یا کیسه قلب، دردهای تیرکشنده در ناحیه سینه و شکم را تجربه می‌کنند که چند ثانیه بیشتر طول نمی‌کشند، این دردها وقتی بدن در حالت های خاصی قرار می‌گیرد بیشتر یا کمتر می‌شوند، ولی در مجموع، این تعاریف صددرصد نیستند و بیمارانی که تنگی نفس یا دردهای تکرار شونده در قفسه سینه دارند باید به پزشک مراجعه کنند تا بررسی لازم در خصوص آنها انجام شود.

وی با بیان اینکه علائمی نیز در مراحل انتهایی بسیاری از بیماری‌های قلبی دیده می‌شود گفت: بیماران مبتلا به نارسایی‌های قلبی، گاهی علامت مشترک کلی که جمع شدن بیش از حد آب در بدن است، دارند که با ورم پاها نمود پیدا می‌کند و فرد با تنگ شدن کفش متوجه آن می‌شود. تنگی نفس و بزرگ شدن شکم ناشی از تجمع مایعات در فضای داخلی شکم نیز از جمله این علائم است.

دکتر فرمهینی تاکید کرد: در صورت مشاهده این علائم باید با متخصصان قلب مشاوره کرد تا علل زمینه‌ای بهتر شناخته شوند، چراکه بسیاری از بیماری‌های قلبی مثل بیماری‌های دریچه قلب یا بیماری‌های مربوط به ریتم قلب و آسیب‌های عضله می‌توانند در مراحل انتهایی، علائم مشترکی را ایجاد کنند.