تالاب بندعلیخان کاملا خشک شد

رئیس اداره محیط‌ زیست ورامین اعلام کرد تالاب بندعلیخان کاملا خشک شده است. به گفته او در یک سال گذشته حقابه زیستی این پهنه تخصیص پیدا نکرده و با وجود جریان مناسب در رودخانه شور، همه آب به سمت قم هدایت می‌شود و تالاب هیچ سهمی ندارد.

محمد فریدی تاکید کرد در ماه‌های گذشته «هیچ قطره‌ای» از حقابه زیستی وعده‌ داده‌شده به این تالاب نرسیده است.

او در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به اینکه تمام ورودی‌های آبی از رودخانه‌های جاجرود، کرج و شور در یک سال گذشته قطع شده، گفت: «تالاب اکنون بدون آب است و این وضعیت نتیجه مستقیم بی‌توجهی به حقابه زیستی و عدم اجرای مصوبات جلسات متعدد است.» به گفته او با اینکه رودخانه شور وضعیت آب قابل‌قبولی دارد اما تمام این آب به سمت قم هدایت می‌شود و سهمی برای تالاب بندعلیخان در نظر گرفته نشده است.

فریدی، خشک شدن تالاب را نتیجه ترکیبی از کاهش بارندگی، خشکسالی و برداشت‌های سنگین بالادست دانست و گفت: «حتی اگر بارش‌های زمستانی هم رخ دهد، اولویت نخست تأمین آب مزارع گندم و جو خواهد بود و تالاب عملاً در اولویت نیست.»

رئیس اداره محیط‌ زیست ورامین با تأکید بر اینکه تالاب بندعلیخان به‌طور رسمی وارد بحران خشکی کامل شده است، خواستار تعیین سریع، ابلاغ و اجرای فوری حقابه زیستی تالاب شد و هشدار داد: «ادامه این روند به از بین رفتن کامل این پهنه طبیعی منجر خواهد شد.»

فریدی پیش از این هم در ابتدای آذر ماه نسبت به خشک شدن این تالاب هشدار داده و گفته بود شرط اصلی جلوگیری از تبدیل شدن جنوب تهران به کانون ریزگرد، رعایت حقابه و بازگشت جریان رودخانه شور به این تالاب است.

او به نقش رودخانه‌های جاجرود، کرج و شور در تغذیه این تالاب اشاره کرده و گفته بود: «برداشت‌های بی‌رویه، خشکسالی‌های پیاپی و مهم‌تر از همه، انحراف رودخانه شور به‌سمت قم، ضربه اصلی را به چرخه آبی تالاب وارد کرده است. در این مدت تنها چند بار و آن هم در وسعتی محدود حدود پنج هزار هکتار، آبگیری کوتاه‌مدت رخ داده که بیش از چند هفته دوام نداشته است.»

موضوع تالاب بندعلیخان در مهر ماه امسال در سازمان حفاظت محیط زیست منجر به تصویب برنامه‌هایی برای احیا شده است. اوایل مهرماه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران خبر داد که اقدامات کلیدی برنامه‌های احیای این تالاب تصویب شده که مهم‌ترین آن‌ها تأمین حق‌آبه، برخورد با برداشت‌های غیرمجاز، لایروبی انهار و تخصیص اعتبارات ملی و استانی است. حسن عباس‌نژاد خبر داده بود: «مقرر شد پس از برگزاری جلسه کارشناسی مشترک میان وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و مشاور طرح مطالعات تعیین نیاز آبی، میزان سهم هر یک از تالاب‌های بندعلیخان در تهران و مره در قم از رودخانه شور دیری مشخص شود. بر این اساس فرآیند انتقال آب از بند رجب ‌بیگی به سمت تالاب بندعلیخان با رعایت ضوابط فنی و به میزان سهم تخصیص ‌یافته، توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران با مشارکت شرکت آب منطقه‌ای و اداره کل حفاظت محیط زیست استان اجرا خواهد شد.»

او همچنین از تشدید برخورد قانونی با بهره‌برداران غیرمجاز برداشت آب در شهرستان‌های ورامین و ری گفته بود. اقداماتی مثل جمع‌آوری پمپ‌های غیرمجاز، انسداد چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از ایجاد کانال‌ها و بندهای انحرافی در مسیر رودخانه‌ها و نهرها که در دستور کار قرار دارند.

اما به نظر می‌رسد این تالاب نیازمند توجه سریع‌تر است. تالاب بندعلیخان با مساحت رسمی ۱۶ هزار هکتار در دوره ترسالی حتی تا ۲۵ هزار هکتار وسعت پیدا می‌کرد و تا دریاچه نمک قم امتداد می‌یافت، اما اکنون بیش از پنج سال است که عملاً آبگیری پایدار نداشته است. این درحالیست که کارشناسان معتقدند خشک شدن این تالاب می‌تواند عامل ایجاد ریزگرد و پیشروی تدریجی آب‌های شور دریاچه نمک به سفره‌های زیرزمینی شیرین تهران باشد.