به گزارش آتیه‌آنلاین، یک سال از امضای توافق صلح میان ایالات متحده و طالبان می‌گذرد. هنگامی که این توافق به امضا رسید، بسیاری امید داشتند که در افغانستانی که به واسطه جنگ دگرگون شده، بالاخره مردم بتوانند شب‌ها راحت سر بر بالین بگذارند. اما آنچه در این میان شاهدش بودیم این است که تحولات روزها و ماه‌های اخیر نشان از آن دارد که وضعیت بسیار پیچیده‌تر از آنی است که بسیاری گمان می‌کردند.
امیدی که نومید شد
مقام‌های دولت افغانستان خود بهتر از هر کسی می‌دانند که این توافق نتوانست هیچ دردی را درمان باشد. در اولین سالگرد توافقنامه تاریخی دوحه بین آمریکا و طالبان، وزارت دولت در امور صلح افغانستان اعلام کرد این سند در کاهش خشونت‌ها و بهبود وضعیت چندان موثر نبوده است. مقام‌های این نهاد معتقدند که شرایط اصلی این توافق که کاهش خشونت، قطع رابطه با گروه‌های تروریستی و پیشرفت مذاکرات «بین‌الافغانی» بود، عملی نشده و جنگ هنوز ادامه دارد. بنا به گزارش طلوع نیوز، شورای امنیت ملی افغانستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که توافقنامه دوحه، توقعات افغان‌ها را برای صلح و تامین امنیت برآورده نکرده است.
سخنگوی این شورا گفت که این سند تنها آتش‌بس برای آمریکایی‌ها را تامین کرد و همچنان اقدام‌ها علیه مردم افغانستان و نیروهای امنیتی دولتی ادامه دارد. این سخنگو در ادامه و در مواضعی بدبینانه اظهار داشت که در توافقنامه دوحه برای افغان‌ها امیدواری وجود ندارد. وی افزود: «اگر از دیدگاه افغانستان به توافقنامه قطر نگاه شود، زمان به امید برقراری صلح به هدر رفته، به مردم تلفات سنگین جانی و مالی وارد شده و در کل افغانستان تخریب شده است.»
البته هنوز هم امیدهایی برای بهبود اوضاع وجود دارد. «سعادت منصور نادری»، وزیر دولت در امور صلح روز گذشته (یکشنبه) در نشستی در کابل هرچند از عدم موثر بودن توافقنامه دوحه انتقاد کرد ولی تاکید کرد روندی که در دوحه جریان دارد، باید ادامه یابد. «فریدون خوزون»، سخنگوی شورای عالی مصالحه ملی افغانستان نیز در عین انتقاد از نقض مفاد اصلی توافنقامه دوحه از سوی طالبان گفت که هنوز هم امیدواری هست تا فرصت به میان آمده برای پایان جنگ، ضایع نشود.
این در حالی است که به نظر می‌رسد طرف آمریکایی نیز امید چندانی به بهبود اوضاع در چارچوب این توافق صلح ندارد. نزدیک به یک ماه پیش بود که «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری جدید ایالات متحده در دیدار نخستش از پنتاگون گفت که خروج کامل نیروهای ایالات متحده از افغانستان مطابق ضرب الاجل توافقنامه دوحه تا ابتدای ماه مه انجام نمی‌شود. بایدن بدون اشاره به این که آیا دلیل بی‌توجهی او به جدول زمانبندی خروج نیروهای آمریکا از افغانستان، خلف وعده طالبان در چارچوب توافق صلح دوحه بوده یا خیر، تاکید کرد که دیپلماسی به عنوان ابزار مهم سیاست خارجی از اهمیت قابل توجهی برای او برخوردار است. رئیس‌جمهوری آمریکا همچنین تصریح کرد که در صورت نیاز به استفاده از زور برای تامین منافع حیاتی مردم ایالات متحده، دست به چنین کاری خواهد زد ولی نه به عنوان نخستین گزینه.
توافق شکننده
این تحولات را باید در پرتو یک رویداد جالب‌توجه دیگر نیز بررسی کرد. در تاریخ چهارم فوریه، «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا از دیدار با «زلمای خلیلزاد»، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان خبر داد. وی در این نشست با خلیلزاد درباره برقراری آتش‌بس دائمی و جامع در این کشور گفت‌وگو کرد. بلینکن در حساب کاربری خود در توییتر با به اشتراک گذاشتن تصویری از دیدارش با سفیر پیشین ایالات متحده در افغانستان نوشت: «جلسه عالی با زلمای خلیلزاد داشتم و در خصوص ادامه حفاظت از ایالات متحده در برابر تهدیدهای تروریسم، دستیابی به توافق سیاسی عادلانه و با دوام در افغانستان و همچنین تقویت آتش‌بس دائمی در این کشور گفتگو کردم.»
خلیلزاد هم در چند پیام توئیتری به جزئیات این دیدار اشاره کرد. وی گفت: «ما در خصوص تمرکز بر استراتژی مبتنی بر شرایط بحث کردیم؛ استراتژی که صلح را در افغانستان به ارمغان می‌آورد، آینده‌ای پایدار برای شهروندانش تامین می‌کند و از تهدید ایالات متحده و متحدان ما جلوگیری می‌کند.» نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان همچنین تاکید کرده که در دیدار خود با وزیر خارجه او را در جریان مسیر گفتگوهای صلح قرار داده است. آنچه ماجرا را جالب‌تر کرده گزارشی است که در ۳۱ ژانویه به سفارش کنگره آمریکا در رابطه با آخرین تحولات در افغانستان تهیه شد. تهیه‌کنندگان این گزارش خواستار تاخیر در روند خروج نیروهای نظامی آمریکایی از افغانستان شدند. بر اساس این گزارش، خروج نیروهای آمریکایی در مقطع کنونی می‌تواند به افزایش بی‌ثباتی و همچنین شدت‌گیری جنگ داخلی در افغانستان بینجامد. دولت افغانستان هم از این گزارش استقبال کرد و خواهان تعمق بیشتر در خصوص اعمال تصمیمات مربوط به افغانستان شد.
این در حالی است که طالبان به شدت نسبت به تحقق این تاخیر، ابراز ناخرسندی کرده و آنرا نقض توافقات دوحه توصیف کرده است. طالبان در یک سالگی امضای توافقنامه با آمریکا ضمن تاکید بر خروج کامل نیروهای خارجی در زمان تعیین شده اعلام کرد که به تمام بندهای این توافق پایبند بوده است در حالی که هنوز نام سران طالبان از فهرست سیاه حذف نشده است. طالبان در یک سالگی این توافقنامه در بیانیه‌ای اظهار داشت که این توافق روز تاریخی برای مردم افغانستان و مردم آمریکا است که با هدف پایان جنگ تحمیلی ۲۰ ساله منعقد شد. بنا به بیانیه طالبان، آمریکا تعهد کرده است که از تاریخ تعیین شده در توافقنامه طی ۱۴ ماه تمام نیروهای نظامی و غیرنظامی غیر دیپلماتیک، نیروهای ائتلاف و متحدان این کشور و قراردادی‌های شخصی امنیتی، استادان، مشاوران و کارکنان خدماتی خود را از افغانستان خارج کند.
در این بیانیه همچنین آمده است: «در مقابل، طالبان تعهد کرده که به هیچ کسی اجازه نمی‌دهد تا از خاک افغانستان علیه امنیت آمریکا، متحدان و نیروهای ائتلاف تهدید ایجاد کند. آزادی شش هزار زندانی و مذاکرات بین‌الافغانی گام مثبتی برای حل معضل افغانستان و آرامش و رفاه افغان‌ها بود.» در این بیانیه، توافقنامه قطر تنها راه عملی برای برقراری امنیت و ثبات در افغانستان اعلام شده و نسبت به طرح‌های جایگزین هشدار داده شده است.
این در حالی است که روند کند مذاکرات کمابیش صدای همه را درآورده است هرچند که بسیاری بر این باورند که طالبان برای ادامه این روند منتظر مشخص شدن سرنوشت توافقنامه صلح این گروه با آمریکا و خروج نیروهای خارجی از افغانستان هستند.
با تمامی این شواهد، به نظر می‌رسد که اساساً بنا نیست جهان به این زودی‌ها شاهد بهبود وضعیت در افغانستان باشد؛ چراکه یکسال از امضای توافق دوحه گذشته ولی خبری از صلح نیست!
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما