به گزارش آتیه‌آنلاین، کنفرانس امنیتی مونیخ به پایان رسید و حرف و حدیث‌ها درباره دلالت‌های سخنرانی هر یک از طرفین آغاز شده است. همایش مونیخ که همه ساله در ماه فوریه برگزار می‌شود، میعادگاه و عرصه سخنرانی و رایزنی شماری از کارشناسان، نظریه‌پردازان و دست‌اندرکاران امور امنیتی و دفاعی جهان است. در این همایش که به «کنفرانس امنیتی مونیخ» معروف شده، معمولاً شماری از رؤسای جمهور و نخست‌وزیران جهان، وزیران دفاع و امور خارجه، نمایندگانی از کمیسیون‌های امنیتی و دفاعی مجالس کشورها و نیز عده‌ای از مدیران و صاحبان صنایع تسلیحاتی و غیرتسلیحاتی معروف جهان حضور دارند.
پیشینه کنفرانس امنیتی مونیخ به سال ۱۹۶۲ برمی‌گردد. در این سال، یکی از افسران آلمانی به نام «اوالد فون کلایست» که در اواخر زمامداری هیتلر در کودتای نافرجام علیه او شرکت داشت، مبتکر گردهمایی مونیخ شد تا محملی باشد برای بحث و گفت‌وگو درباره مناسبات امنیتی و نظامی دو سوی اقیانوس. تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، موضوعات گردهمایی‌های مونیخ عمدتاً به مسائل امنیتی و دفاعی دوران جنگ سرد مربوط می‌شد و تنها نمایندگان، مسئولان و صاحب‌نظران کشورهای غربی (عضو ناتو و اتحادیه اروپا) اجازه شرکت در آن را داشتند. در همین کنفرانس بود که برای اولین بار بحث بمب نوترونی به میان آمد و «استراتژی ضربت اول» در رویارویی اتمی دو بلوک مورد تبادل نظر قرار گرفت.
البته این نشست همواره مایه توجه بسیاری از تحلیل‌گران و اصحاب رسانه بود، اما آنچه این رویداد دیپلماتیک-امنیتی را بیش از همیشه جذاب می‌کند، زمان‌بندی برگزاری آن است. از یک سو، پاندمی کرونا دشواری‌های زیادی را برای بشر به دنبال داشته و این چه‌بسا یکی از معدود دفعاتی باشد که رهبران کشورهای حاضر در این نشست با بحرانی چنین فراگیر دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. از سوی دیگر حضور «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری آمریکا در این نشست یادآور این نکته است که دیگر فیگوری چون «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری پیشین در کاخ سفید نبوده و این خود امیدهای بسیاری را برای حاضران در این کنفرانس به دنبال داشت.
مِتُدِ جدید
از نزدیک به ۷۰ سال پیش که کنفرانس امنیتی مونیخ آغاز به کار کرد، این نخستین‌بار بود که یک رئیس‌جمهور آمریکا در آن سخنرانی کرد. بن‌بست برجام، روند صلح در افغانستان، مناسبات میان دو سوی اقیانوس اطلس و همچنین رویکرد غرب در برابر روسیه و چین از جمله مسائلی بود که در این نشست مجازی بر آن انگشت گذارده شد.
بحران کرونا طبیعی بود که بر کنفرانس امنیتی مونیخ هم تاثیر خواهد گذاشت و همچو قرینه اقتصادی آن، یعنی کنفرانس داووس، که همایش مدیران، صاحب‌نظران و رهبران اقتصادی و سیاسی جهان است، امسال به ناچار مشمول برگزاری مجازی شد. اولین سخنرانی یک رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانس امنیتی مونیخ به این دلیل نبود که سفری برای انجام آن لازم نبوده و او از محل کار خود در کاخ سفید می‌توانست در کنفرانس سخنرانی کند. نکته‌ای که اهمیت این سخنرانی تاریخی را برجسته‌تر می‌کرد این بود که ارشدترین مقام مقتدرترین قدرت جهان می‌خواهد کنار گذاشتن رویه و رویکرد دولت ترامپ و چرخش در سیاست خارجی آمریکا را نه از زبان معاون خود یا وزیر خارجه‌اش، بلکه شخصاً به اطلاع متحدان و رقبا برساند تا بر وزن و اهمیت و باورپذیری آن بیفزاید.
بایدن البته شنوندگان خود را ناامید نکرد. وی در سخنرانی مجازی به مناسبت آغاز کنفرانس امنیتی مونیخ گفت دوره‌ای جدید در روابط کشورش و اروپا آغاز شده و این کشور به تقویت این روابط با اروپا پایبند است. وی طی این سخنرانی وعده کرد که رویکرد مقطعی با نگاه ملی‌گرایانه و متضاد با جهانی‌سازی دولت دونالد ترامپ را کنار گذاشته و آمریکا را با نگاهی بلندمدت و در جایگاهی که مدعی آن است، یعنی «رهبری جهان آزاد» به صحنه دیپلماتیک باز خواهد گرداند.
بایدن همزمان چین و روسیه را به سوء‌استفاده اقتصادی و تهدید کشورهای دیگر متهم کرده و گفت واشنگتن با همکاری اروپا برای مقابله با این چالش‌ها، سیاستی واحد اتخاذ خواهد کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا در این سخنرانی مجازی همچنین به حضور این کشور در افغانستان اشاره کرده و گفت از مذاکرات دیپلماتیک «صلح افغانستان» قویاً حمایت خواهد کرد. بنا به گزارش رویترز، وی در این سخنرانی در سخنانی که برای بسیاری خبر خوبی تلقی می‌شد گفت: «می‌دانم که در چند سال گذشته ثابت‌قدمی روابط ما با آنسوی اقیانوس اطلس (اروپا) دچار چالش جدی شده بود اما آمریکا اکنون مصم است که دوباره با اروپا همراه شود.» بایدن البته در برابر روسیه لحن کلیشه‌ای رهبران آمریکایی را حفظ کرده و مسکو را متهم کرد که به دنبال تضعیف اتحاد اروپا با ایالات متحده است و همچنین چین را به رویکرد سوءاستفاده‌گرایانه در اقتصاد جهانی متهم کرد.
چراغ سبز اروپا
رهبران کشورهای اروپایی نیز در این نشست از تغییر رویه دولت آمریکا استقبال کرده و آن را به فال نیک گرفتند. به نوشته روزنامه دیلی میل، نخست‌وزیر انگلیس در کنفرانس امنیتی مونیخ از جو بایدن بابت «بازگرداندن ایالات متحده به عنوان رهبر جهان آزاد» تقدیر و از دونالد ترامپ با بیان اینکه «ما اکنون در حال پشت سر گذاشتن شرایط دشوار هستیم» انتقاد کرد. وی در سخنرانی خود در این نشست گفت: «همانطور که ما قبلا دیده و شنیده‌ایم، آمریکا به طور کامل به عنوان رهبر جهان آزاد بازگشته و این امری فوق‌العاده است.» جانسون ادامه داد: «تاریکی به سر آمده است و ما در حال گذار از شرایط دشوار هستیم و کشورهایی که ما غرب می‌نامیم، در حال جمع شدن کنار هم و ترکیب قدرت و تخصص فوق‌العاده خودشان برای یک بار دیگر هستند.»
چه‌بسا رویکرد مثبت واشنگتن در قبال اروپا باعث شده که رهبران قاره سبز زیر بار تعهداتی بروند که پیشتر حاضر به انجام آن نبودند؛ از جمله افزایش بودجه دفاعی مد نظر ترامپ برای مقابله با چین و روسیه. «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهوری فرانسه در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت که اتحادیه اروپا بزودی هزینه دفاعی خود را به دو درصد تولید ناخالص داخلی مورد نیاز ناتو می‌رساند و با رسیدن به این هدف این بلوک شریک قابل اعتبارتری می‌شود. خبرگزاری فرانسه گزارش داد که ماکرون در سخنان خود در کنفرانس مجازی امنیتی مونیخ اعلام کرده که «ناتو به یک محرک سیاسی تازه نیاز دارد و از نظر من مفهوم استقلال استراتژیک اروپا در بخش دفاعی به معنی جدایی از آمریکا نیست، بلکه چیزی است که اروپا را شریک قابل اعتبارتری ساخته و ناتو را قوی‌تر می‌کند.»
بر این اساس اظهارات ماکرون و دیگر مقام‌های اروپایی و آمریکایی در رابطه با ایجاد تعادل در دو سوی اقیانوس اطلس نشان از آن دارد که دو طرف بنا دارند طی چهار سال آینده به اتحاد بیشتری دست یابند تا بتوانند سدی در برابر رقبای خود ایجاد کنند.
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما