به گزارش آتیه آنلاین از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، احمدرضا لاهیجان زاده روز گذشته در نشست خبری روز جهانی تالاب ها، با گرامیداشت چهاردهم بهمن ماه روز جهانی تالاب و پنجاهمین سالگرد تصویب کنوانسیون، اظهار کرد: کنوانسیون رامسر که اولین معاهده بین المللی و حقوقی محیط زیست در دنیا است در رامسر به تصویب رسید؛ این معاهده یا کنوانسیون ۵۰ سال قبل در روز دوم فوریه سال ۱۹۷۱مصوب شد. در آن مقطع زمانی ۱۸ کشور عضو شدند و امروز تعداد اعضا به حدود ۱۷۰ رسیده است؛ در کشورمان سه میلیون هکتار تالاب داریم که یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از آن که ۲۵ تالاب را شامل می شود، در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. در تلاش هستیم به لحاظ تعداد و مساحت تالاب های بیشتری را با توجه به واجد شرایط بودن، در کنوانسیون رامسر ثبت کنیم.

لاهیجان زاده با اشاره به اینکه بحث تالاب ها بدون شک ارتباط مستقیم با میزان بارش و آورد رودخانه ها دارد، اظهار کرد: از ابتدای سال آبی جاری تا روز چهارم بهمن ماه به طور متوسط در کشور ۸۵.۵ میلی متر بارندگی داشتیم که این مقدار بارش، نسبت به دراز مدت که ۱۰۳.۵ میلی متر است، ۱۷ درصد کاهش داشته و نسبت به زمان مشابه در سال آبی گذشته که میزان متوسط بارش ۱۴۳.۶ میلی متر بوده است، نیز ۴۰ درصد کاهش را نشان می دهد.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر ظرفیت ۵۰.۵ میلیارد مترمکعبی کل مخازن سدهای ایران، اظهار کرد: تا کنون ۵۳ درصد ظرفیت مخازن سدها آبگیری شده است.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در چند دهه گذشته با چالش های جدی در حفاظت از تالاب های ایران مواجه بودیم، تصریح کرد: در دنیا به این نتیجه رسیدند با توجه به تنوع بسیار بالایی که در تالاب ها وجود دارد و خدمات اکوسیستمی بسیاری که به بشر ارائه می دهد، آنچه در حق تالاب ها ادا می شود، تیشه زدن به ریشه خود انسان ها است.

لاهیجان زاده با بیان اینکه تالاب ها اعجاز خداوند روی کره زمین هستند و همه تلاش می کنند تا آنچه باقی مانده را حفظ کنند، گفت: در حدود ۴۰ سال گذشته با چالش های زیادی مواجه شدیم و مصارف تعریف شده برای آب در حوضه های آبریز، به گونه ای بوده که آورد تالاب ها را ازدست دادیم و حتی این مشکل در برخی از مناطق خشک شدن کامل تالاب را به دنبال و تبعات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و بهداشتی داشت.

وی افزود: این موضوع باعث شد دولت مردان و مردم به این نکته پی ببرند که چه ثروتی را از دست می دهند. توسعه کشاورزی، توسعه صنعت، وجود آلاینده های مختلف و موارد مشابه، موجب اتفاقات ناگواری در حوزه تالاب در سطح کشور شده است.

وزارت نیرو مکلف به تامین حقابه تالاب است

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر آسیب توسعه های بدون مطالعه، اظهار کرد: اکنون وقت عمل است و باید از توسعه نامتوازن جلوگیری کنیم؛ باید به سمت احیای آنچه از دست دادیم حرکت کنیم. بنابراین جایگاه عمومی محکمی باید برای حفاظت از تالاب ها به وجود می آوردیم، این اتفاق با لایحه دولت در سال ۹۶ که به تصویب مجلس رسید، صورت گرفت؛ متعاقب این قانون هرگونه تخریب تالاب ها جرم انگاری شده است و بر همین اساس قانون محکمی وجود دارد؛ از سوی دیگر در دولت آیین نامه ای در خور، در سال ۱۳۹۷ تصویب شد که جرم انگاری را قابل محاسبه کرد و جرائم سنگین پیش بینی شده است. بر همین اساس سازمان حفاظت محیط زیست باید حقابه ها را تعیین کند و وزارت نیرو مکلف به تامین حقابه است.

لاهیجان زاده با اشاره به اعتبارات داده شده به سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از تالاب ها، گفت: یک سری اختیارات مربوط به سایر دستگاه ها است اما بر تالاب تاثیر می گذارد از جمله برنامه های تصفیه خانه ها، اصلاح الگوی کشت، اصلاح روش های آبیاری و اقدامات سازمان جنگل ها.

وی با اشاره به حفاظت فیزیکی تالاب ها به ویژه در چهارسال اخیر، گفت: از این طریق توانستیم برای احیای دریاچه ارومیه اقدام کنیم و از گرد و غبار جلوگیری شد. طبیعت کار خود را انجام می داد و ما از برداشت بی رویه جلوگیری می کردیم؛ بر همین اساس توانستیم ۱۲۰ هزار هکتار را احیا کنیم.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: یکی از اقدامات، تعریف پروژه رفع اسنداد آبراه های منتهی به تالاب بود که به استان ها ابلاغ شد و نتایج بسیار خوبی بدست آمد. ۱۰ها کیلومتر لایروبی انجام شد و بارش هایی که در سال گذشته داشتیم ورودی آب خوبی برای تالاب ها به ارمغان آوردند. همچنین حدود ۲۳۰زیرگذر برای ورود آب به تالاب ها احداث شد.

لاهیجان زاده با اشاره به اینکه ۱۲ میلیارد تومان برای حذف گونه های مهاجم در تالاب ها درنظر گرفته و ابلاغ شد، گفت: برای ساخت یک دستگاه جمع کننده  با وزارت دفاع به  توافق رسیدیم تا بتوانیم گونه های مهاجم را مانند سنبل آبی جمع آوری کنیم. همچنین جمع آوری لاشه پرندگان از تالاب ها در زمان کوتاه، در دستور کار قرار گرفته است.

۹۵ درصد تالاب شادگان زیر آب است

وی ادامه داد: پروژه هایی در تالاب ها چون شادگان، برای جلوگیری از هدررفت آب تعریف شد. طی بازدیدی که دکتر کلانتری درروزهای گذشته از تالاب شادگان داشت، این امر را مشاهده کرد؛ مناطقی که حتی در ۲۵ سال گذشته در تالاب شادگان زیر آب نمی رفت، زیر آب رفته و بیش از ۹۵ درصد این تالاب زیر آب است.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به بحث انتقال آب به میزان ۱۵۰ میلیون مترمکعب به عنوان حقابه تالاب شادگان، گفت: اقدامی را از سال گذشته شروع کردیم و آن بحث تصویربرداری هوایی از تالاب هاست.

تصویربرداری هوایی از تالاب ها

لاهیجان زاده با تاکید بر شروع تصویربرداری هوایی از تالاب های گومیشان، میانکاله، انزلی و هورالعظیم، اظهار کرد: در ادامه مقرر است از تالاب های بیشتری تصویربرداری هوایی شود؛ این تصاویر در کنار تصاویر ماهواره ای به پایش میدانی تالاب کمک می کند و موجب بدست آوردن اطلاعات بسیار دقیق می شود. به عنوان مثال از این طرق محدوده دقیق سنبل آبی در تالاب انزلی مشخص شد؛ در تالاب میانکاله، توانستیم حجم آب را از طریق تنصب سیستم لیزر در هواپیما به دقت محاسبه کنیم.

وی ادامه داد: این اطلاعات نشان می دهد اگر دبی آب از یک حدی در تالاب کمتر شود، تالاب دچار فعالیت های شیمیایی می شود و باکتری ها در این فضا می توانند تولید سم کنند که این امر باعث مرگ و میر پرندگان و ماهیان می شود.

محاسبه حقابه عمده تالاب ها تا سال ۱۴۰۰

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اهمیت پایش تالاب ها به نیاز آبی تالاب اشاره کرد و گفت: به سرعت درحال مشخص کردن حقابه های تالاب ها در سراسر ایران هستیم و در اینباره با وزارت نیرو توافق می کنیم. پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۰ حقابه عمده تالاب های اصلی محاسبه شده باشد.

لاهیجان زاده همچنین به دو پروژه بین المللی اشره کرد و گفت: پروژه حفاظت از تالاب ها با کمک های بین المللی و داخلی و پروژه احیای تالاب هامون، دو پروژه بین المللی در دست اجراست. برای پروژه نخست سالانه یک میلیون دلار و برای پروژه احیای تالاب هامون طی پنج سال، ۱۰ میلیون یورو هزینه و کمک دریافت می شود. در پروژه هامون پیش‌بینی شده به گونه ای معیشت جایگزین را ایجاد کنیم که کمترین وابستگی به آب را داشته باشد تا بیشتر میزان آب وارد تالاب شود؛ با این کار مانع تبدیل شدن تالاب هامون به کانون گرد و غبار می شویم.

وی با اشاره به تعریف برنامه زیست بومی برای تک تک تالاب ها، تصریح کرد: تاکنون برای ۱۹ تالاب این برنامه تهیه شده و برنامه زیست بومی ۱۵ تالاب دیگر هم در دست تهیه است که با به اتمام رسیدن آنها ۳۴ تالاب کشور دارای برنامه مدیریت زیست بومی می شوند؛ این فعالیت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با گستردگی بیشتری اجرا می‌شود به طوری که در ۱۵۰ روستا اقدامات مربوطه انجام شده و در نهایت کاهش ۳۵ درصدی مصرف آب و افزایش ۳۹ درصدی بهره‌وری را شاهد بودیم. همچنین در حوزه معیشت نیز دستاوردهای خوبی حاصل شد.

شناسایی سریع لکه های نفتی

لاهیجان زاده گفت همچنین برنامه‌هایی مانند شناسایی با سرعت بالای لکه های نفتی در خلیج فارس تهیه اطلس خلیج فارس و حفاظت از جنگل‌های حرا در حال اجرا است که شاه کلید تمام آنها داشتن طرح ملی حفاظت از محیط دریایی است که در حال تهیه آن هستیم؛ در این راستا تلاش می‌کنیم تا خرداد ماه سال آینده این طرح آماده شود و بعد از تصویب آن نقشه راهی برای سازمان های دریایی خواهد بود و وظایف هر کدام مشخص می‌شود.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط ‌زیست درباره اینکه بارندگی و اقدامات انجام شده هر کدام به تفکیک تا چه اندازه در احیای تالاب‌ها نقش دارند گفت: اتفاق خوبی در سیل سال گذشته افتاد و آن این بود که تالاب هایی که در سال های اخیر خشک شده بودند دوباره آبگیری شدند. از این مرحله به بعد هر چقدر آب از دست بدهیم میزان تبخیر را نشان می دهد؛ مدیریت آبگیری وزارت نیرو از این منظر که چه میزان آب وارد کند تا تبخیر جبران شود، در این مرحله مهم است. مثلاً اگر وزارت نیرو سه میلیارد متر مکعب آب به شادگان می دهد باید برای جبران تبخیر سالانه ٩٠٠ متر مکعب آب مداوم وارد تالاب کند.

رصد میزان تامین حقابه تالاب ها با نصب دبی متر

لاهیجان زاده با اشاره به اینکه به اندازه نیاز تبخیر آب وارد تالاب شده است، گفت: برای اینکه بتوانیم عدد و رقم صحیح و دقیقی را درباره اینکه وزارت نیرو چه میزان آب در تالاب ها رهاسازی کرده، اعلام کنیم در صدد نصب دبی متر در  مبادی ورودی تالاب ها هستیم، این کار در دریاچه ارومیه انجام شده و قصد داریم در سایر تالاب ها هم اجرا کنیم.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط ‌زیست درباره وضعیت تالاب گاوخونی و زاینده رود نیز گفت: برای احیای تالاب گاوخونی با همکاری دستگاه های مرتبط  نقشه راهی تهیه کردیم که قرار بود هفته گذشته در جلسه شورای عالی آب تصویب شود اما چون استانداران اصفهان و چهارمحال و بختیاری در جلسه حضور نداشتند تصویب آن به جلسه بعدی موکول شد؛ در این طرح پیش بینی شده برداشت از آب زاینده رود طوری صورت گیرد که گاوخونی بتواند به حیات خود ادامه دهد، یعنی تکلیف صنعت و کشاورزی و میزان حقابه آنها مشخص شده است.

آب دریغ شده از گاوخونی و تعریف کشت تابستانی!

لاهیجان زاده ادامه داد: در سال آبی ۹۷ - ۹۸ در کوهرنگ بیش از دو هزار میلیمتر بارندگی داشتیم اما با این وجود باز هم اجازه ندادند آب به تالاب گاوخوبی برسد با این هدف که کشت بیشتری داشته باشند و در آن سال در کمال ناباوری کشت تابستانه هم انجام شد در حالی که فقط دو کشت پاییزه و بهاره تعریف و انجام می شود؛ با این وجود آن سال سه کشت انجام شد، و این در شرایطی بود که میانگین بارندگی در آن منطقه ۱۲۰ میلیمتر است و معمولا بیشتر از ۷۰ میلیمتر هم نمی رسد.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: متاسفانه مدیریت آب در زاینده رود به صورت یکپارچه انجام نمی شود، اصفهان جدا و چهارمحال و بختیاری جدا عمل می کند، این مدیریت مستقل بدعت غلطی است که از سال ۸۴ رقم خورده و یک اشتباه تاریخی است.

بررسی نوع مهاجم تیلاپیا

وی درباره پرروش تیلاپیا در کشور گفت: تیلاپیا یک گونه مهاجم است البته به نسبت نوع گونه مهاجم بودن و صرفه اقتصادی پرورش آن متفاوت است، اکنون در ۱۱۰ کشور تولید می شود در ایران نیز مجوز تولید آن به صورت مشروط در یکی از استان هایی که فاقد رودخانه جاری باشد داده شده است؛ تیلاپیا برای اولین بار در تالاب شادگان مشاهده شد و تحقیقات زیادی در باره نحوه ورود ان انجام شد حتی با بصره صحبت کردیم چون گمان می رفت که از عراق وارد اروند رود و از آنجا وارد شادگان شده است و بعد از آن پروژه ای برای مقابله تعریف شده است.

لاهیجان زاده افزود: البته در کنار این اقدامات قرار شد که سازمان شیلات مطالعه ای را با هدف ارزیابی ریسک انجام و در قالب گزارش تحویل دهد، هنوز بر روی آن گزارش با شیلات به جمع بندی نرسیدیم. بر این اساس تاکنون فقط یک مجوز پرورش تیلاپیا صادر شده و تا زمانی که ارزیابی ریسک به طور دقیق انجام نشود، اجازه تولید آن را نمی دهیم.

امکان انتقال ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه تا خرداد ۱۴۰۰

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام آخرین وضعیت حوضه دریاچه ارومیه، گفت: در این حوضه کاهش ۳۵ درصدی مصرف آب در باغ‌ها و مزارع کشاورزی به گونه ای رخ داده که به معیشت جامعه محلی آسیبی وارد نشده است؛ همچنین تا روز ۱۳ بهمن ماه امسال تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۲۷  گزارش شده و امید است که تا سال ۱۴۰۶ دریاچه به تزاز اکولوژیک که ۱۲۷۴.۱ است، برسد.

لاهیجان زاده با اشاره به میانگین تراز دریاچه به میزان ۱۲۷۴.۶۲، گفت: یکی از پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه احداث تصفیه‌خانه شهر تبریز است که هم اکنون ۷۰ درصد پیشرفت دارد. امیدواریم این تصفیه خانه تا خرداد ماه سال آتی به بهره برداری برسد؛ از سوی دیگر تصفیه‌خانه شهر ارومیه نیز ۹۵ درصد پیشرفت دارد و تا اسفند ماه امسال افتتاح می شود. درمجموع با راه‌اندازی این دو تصفیه‌خانه پیش بینی شده ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شود.

معاون محیط زیست دریایی و تالاب ها سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به بهره برداری از سد کانی‌سیب، اظهار کرد: این سد در حال آبگیری است و۲۲۰ میلیون مترمکعب ظرفیت مخزن دارد. تونلی از این سد نیز درحال احداث است ۳۵.۵ کیلومتر آن حفر شده و کمتر از ۱۵۰۰ متر باقی مانده که انتظار می رود تا پایان خردادماه سال ۱۴۰۰، این تونل به بهره برداری برسد. تونل مذکور مقرر است ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب را به دریاچه ارومیه برساند. بدین ترتیب حدود  ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب علاوه بر آب‌های معمول از طریق پروژه‌های شرح داده شده، وارد دریاچه ارومیه می‌شود.