به گزارش آتیه آنلاین، بی‌تفاوتی و سهل‌انگاری کارفرمایان در ارتباط با لزوم رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار، ناآگاهی برخی از کارگران از اصول اولیه ایمنی و بهداشت کار و نبود نظارت و بازرسی کافی در محیط کار از جمله دلایل تعدد حوادث در برخی از مشاغل است. این در حالیست که اولویت دادن به ایمنی کارکنان، نه تنها یک الزام قانونی بلکه یک الزام اخلاقی است.

با وجود نیروی کار متنوع که مجموعه مهارت‌ها و نقش‌های شغلی مختلفی را در بر می‌گیرد، اطمینان از آموزش ایمنی جامع متناسب با تخصص فردی و مسئولیت‌های شغلی بسیار مهم است و ضرورت برگزاری دوره‌های آموزشی سفارشی برای حفظ ایمنی محل کار، همسو با نیازها و الزامات خاص بخش‌های مختلف نیروی کار را توجیه‌پذیر می‌کند.

محیط کاری شامل افرادی با سوابق، تجربه‌ها و مسئولیت‌های مختلف است. از کارگران تازه‌وارد گرفته تا کارگران و کارمندانی با سوابق بالاتر و تجربه بیشتر که الزامات ایمنی درباره هر یک متمایز است. به عنوان مثال، کارگران خطوط تولید ممکن است به آموزش در مورد عملکرد ماشین آلات و شناسایی خطر نیاز داشته باشند، در حالی که کارکنان اداری ممکن است بیشتر بر روی اقدامات ارگونومیک و موارد اضطراری تمرکز کنند.

انطباق قانونی و مسئولیت اخلاقی

براساس الزامات قوانین و مقررات حوزه کار، کارفرمایان موظفند تا محیط کار را بر اساس مقررات ایمنی و بهداشت کار برای فعالیت کارگران و کارکنان، ایمن کنند؛ با این حال، رعایت اصول ایمنی به تنهایی کافی نیست. از نظر اخلاقی، بسیار مهم است که اطمینان حاصل شود که هر کارگر آموزش ایمنی را دریافت کرده که با وظایف شغلی او همسو است. رعایت این موارد، نه تنها خطرات را کاهش می دهد، بلکه فرهنگ مراقبت و مسئولیت پذیری را در سازمان پرورش می‌دهد.

علاوه بر این تعهد اخلاقی، قوانینی نیز وجود دارند که بر لزوم رعایت اصول حفاظت فنی و آموزش آن تاکید کرده‌اند. قانون کار در فصل چهارم خود و از ماده ۸۵ تا ۱۰۶، به طور مفصل به موضوع حفاظت فنی و بهداشت کار پرداخته است. در این فصل، لزوم رعایت ایمنی و بهداشت کار در محیط کار مورد تأکید قرار گرفته و وظایف و اختیارات مختلفی برای صیانت از کارگران در نظر گرفته شده است. تشکیل شورای عالی حفاظت فنی، تبیین وظایف کارفرمایان برای حفاظت از سلامت و بهداشت کارگران، تشکیل کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار، بازرسی کار و پیش‌بینی مجازات متخلفان از جمله نکات مهم این فصل محسوب می‌شوند. علاوه بر این، در این فصل به موضوعات دیگری مانند؛ تشکیل پرونده پزشکی برای کارگران در معرض بیماری‌های ناشی از کار، آموزش مسائل مربوط به حفاظت فنی به کارگران، کارفرمایان و سایر افراد در معرض خطر و ضمانت اجرای مقررات نیز پرداخته شده است.

هدف اصلی این فصل، ایجاد محیط کاری امن و سالم برای کارگران و حفظ نیروی انسانی کشور است. علاوه بر این آیین‌نامه ایمنی و بهداشت کارفرمایان، کارگران و کارآموزان مصوب خرداد ۱۳۸۹ مشتمل بر ۱۲ ماده به منظور ارتقای فرهنگ عمومی ایمنی، ایمن‌سازی محیط‌کار، ارتقاء بهره‌وری، کاهش حوادث ناشی از کار و در نهایت صیانت از نیروی کار تدوین شده است. دستورالعمل اجرایی این آیین‌نامه اما در مهرماه ۱۴۰۱ تدوین شد که برگزاری دوره‌های آموزشی ایمنی کار را به شکل نظام‌مند و به به دو شیوه آموزش «عمومی» و «تخصصی» مورد تاکید قرار داده است. این دوره‌ها به صورت حضوری، مجازی و یا به شکل ترکیبی از هر دو برای آموزشگران و مسئولین ایمنی و بهداشت کار با پرداخت تعرفه‌های پیش‌بینی شده برگزار خواهند شد.

استانداردهای دوره‌های آموزشی ایمنی

استانداردهای برگزاری دوره‌های آموزشی ایمنی و بهداشت در محیط کار می‌تواند بسته به عوامل مختلف، متفاوت باشد، از جمله:

مکان یا موقعیت جغرافیایی: مقررات و الزامات ممکن است بین مناطق مختلف یک کشور یا بین کشورها متفاوت باشد. کارفرمایان باید به قوانین ملی یا منطقه‌ای که الزامات آموزشی خاص را برای صنایع مختلف و نقش‌های شغلی مشخص می‌کند، پایبند باشند. این قوانین اغلب مواردی را که باید پوشش داده شوند، حداقل ساعات آموزشی و دفعات به روزرسانی آموزش را الزامی می‌کند.

صنعت: برخی از صنایع ممکن است خطرات ایمنی خاصی داشته باشند و بنابراین نیاز به آموزش تخصصی دارند.

وظایف شغلی: کارگرانی که با خطرات بالاتری در حین انجام کار مواجه‌ هستند، ممکن است در مقایسه با افرادی که در نقش های کم خطر هستند به آموزش عمیق بیشتری نیاز داشته باشند.

مسئولین ایمنی واجد شرایط: مربیان باید در موضوعات مختلف مربوط به حفاظت، ایمنی و بهداشت، تخصص کافی داشته باشند.

محتوای آموزشی: برنامه درسی آموزشی باید طیفی از موضوعات مرتبط با محل کار و نقش های شغلی، از جمله شناسایی خطر، روش های اضطراری، پروتکل های ایمنی، و انطباق با مقررات را پوشش دهد. مناسب سازی محتوا برای رسیدگی به خطرها و مسئولیت های خاص شغل، ارتباط و اثربخشی آموزش را افزایش می‌دهد.

یادگیری تعاملی: آموزش باید جذاب و تعاملی باشد و از روش هایی مانند نمایش، تمرینات عملی و بحث های گروهی استفاده کند. ترکیب عناصر تعاملی و تمرین‌های عملی، تعامل فعال را تقویت می‌کند و حفظ دانش را در میان شرکت‌کنندگان افزایش می‌دهد. نمایش‌های عملی، شبیه‌سازی‌ها و مطالعات موردی به کارکنان اجازه می‌دهد تا مفاهیم نظری را در سناریوهای دنیای واقعی اعمال کنند و نتایج یادگیری را تقویت کنند.

انتقال پیام مناسب: مطالب آموزشی و ارائه باید برای مخاطب هدف واضح، مختصر و قابل فهم باشد.

ارزیابی میزان اثربخشی آموزش: باید راهی برای ارزیابی اینکه آیا مسئولین حفاظت فنی کارگاهها و کارگران محتوای آموزشی را درک کرده‌اند، مانند آزمون‌ها یا نمایش‌های عملی، وجود داشته باشد. برنامه‌های آموزشی ایمنی باید تحت بازبینی‌های دوره‌ای قرار گیرند تا اثربخشی و ارتباط آن‌ها در پرداختن به خطرات در حال تحول محل کار ارزیابی شود. بهبود مستمر تضمین می‌کند که آموزش‌ها به نگرانی های ناشی از عدم ایمنی پاسخ داده است.

با این حال، برخی از استانداردهای عمومی برای اکثر دوره‌های آموزشی ایمنی و بهداشت اعمال می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به استانداردهای انطباق با مقررات، شناسایی خطر و کاهش آن، روش‌های کار ایمن و روش‌های اضطراری اشاره کرد.

انطباق با مقررات: آموزش باید مقررات ایمنی و بهداشت مربوطه را که توسط قانون کار، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ایمنی و بهداشت کار تنظیم شده است، پوشش دهد.

شناسایی خطر و کاهش آن: کارگران باید یاد بگیرند که خطرات احتمالی را در محل کار خود شناسایی کنند و بدانند که چگونه از خطرات اجتناب کنند یا آنها را به حداقل برسانند. انجام ارزیابی های جامع ریسک برای شناسایی خطرات محل کار و تعیین نیازهای آموزشی ویژه کارکنان ضروری است. این فرآیند شامل ارزیابی وظایف شغلی، استفاده از تجهیزات، عوامل محیطی و داده‌های رویداد تاریخی برای اولویت‌بندی موضوعات آموزشی و تخصیص موثر منابع است.

روش‌های کار ایمن: آموزش باید رویه‌های مناسب را برای انجام وظایف به شکل ایمن، از جمله استفاده از تجهیزات حفاظت فردی پوشش دهد.

روش های اضطراری: کارکنان باید بدانند که چگونه به شرایط اضطراری مانند آتش سوزی، نشت، ریزش آوار و غیره واکنش نشان دهند.

باید توجه داشت که سرمایه‌گذاری در آموزش ایمنی مناسب در محل کار فقط یک تعهد قانونی نیست، بلکه برای سازمان‌هایی که متعهد به پرورش فرهنگ ایمنی و رفاه هستند، یک الزام استراتژیک است. با سفارشی‌سازی دوره‌های آموزشی برای مطابقت با تخصص کارگران و نقش‌های شغلی، کسب‌وکارها می‌توانند خطرات را کاهش و انطباق را افزایش دهند و البته نیروی کار را در برابر نگرانی‌های ایمنی توانمند کنند.

نویسنده: لیلا آذر