احمد غریوی، مدیرکل روابط کار، جبران خدمت و بیمه بیکاری وزارت کار در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین با تأکید بر مزیت‌های اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل تأکید کرد که « از مزایای عمده اجرای این طرح پرداخت مزد مساوی در قبال کار هم ارزش در شرایط مساوی، رفع تبعیض مزدی و پرداخت دستمزد کارکنان بر اساس ضابطه و نه رابطه است. گفت‌وگوی با غریوی را در مورد چیستی، اهداف، امتیازات و ضمانت اجرایی طرح طبقه‌بندی مشاغل می‌خوانید.

تعریف طبقه‌بندی مشاغل، هدف و مزایای آن چیست؟

منظور از طبقه‌بندی مشاغل تعیین ارزش نسبی مشاغل با توجه به عوامل کلی به منظور پرداخت مزد مساوی در ازای کار هم ارزش در شرایط مساوی است. به عبارت دیگر؛ کاربرد روش‌های خاص که به طور علمی ارزش مشاغل مختلف در یک کارگاه را با در نظر گرفتن تمام ابعاد آنها مشخص و معین ساخته و ارزش هر شغل نسبت به سایر مشاغل سنجیده می‌شود. هدف اصلی اجرای طرح طبقه بندی مشاغل برقراری عدالت مزدی و رفع تبعیض مزدی برای کارهای هم ارزش در سطح یک کارگاه است. از مزایای عمده تدوین شناسنامه‌های شغلی یکی دیگر از مزایای طرح طبقه‌بندی مشاغل است که ابزار مطلوبی برای افزایش انگیزه، مسئولیت‌پذیری و کارراهه شغلی شاغلین به شمار می‌آید. ایجاد نظم، هماهنگی و سرعت عمل در اداره امور استخدام کارکنان و کمک به مدیریت در حل مسائل در سایه اجرای طرح طبقه‌بندی تسهیل می‌شود.

طرح طبقه‌بندی مشاغل امکانی برای مشخص‌شدن شرایط احراز شغل و شرح وظائف و مسئولیت‌های شغلی و همچنین یکنواخت شدن مزد شغل تمام شاغلینی که در یک گروه شغلی قراردارند فراهم می‌آورد. پیشگیری از اعمال‌نظرهای شخصی احتمالی سرپرستان و مدیران، کاهش شکایات و نارضایتی کارکنان با توجه به مشخص شدن گروه‌های شغلی و مزد شغل گروه‌ها، رفع سوء‌تفاهمات و بهبود روابط فی مابین کارکنان و سرپرستان با عنایت به مشخص کردن حدود اختیارات و مسئولیت‌های شغلی طرفین و کمک به برآورد هزینه‌های پرسنلی با توجه به جدول مزد طرح طبقه‌بندی مشاغل و سایر مزایایی که در دستورالعمل اجرایی طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه پیش‌بینی شده است نیز از مزایای مهم اجرای طبقه‌بندی مشاغل به شمار می‌آیند.

بیشتر بخوانید

http://اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل صیانت از حقوق کارگران است

http://ضرورت پرداخت مزد براساس قانون و جایگاه شغلی

http://اجرا نشدن طرح طبقه‌بندی مشاغل به معنای بهره‌کشی از کارگران است

تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای چه الزامات قانونی است؟

آیین‌نامه ماده واحده راجع به اجرای طبقه‌بندی مشاغل مصوب ۷ اسفند ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی وقت، مواد ۴۸و ۴۹ قانون کار جمهوری اسلامی ایران و مقاوله‌نامه بین‌المللی شماره ۱۰۰ مصوب سازمان بین المللی کار الزامات قانونی طرح طبقه‌بندی مشاغل هستند.

آیا برای برخورد با کارفرمایانی که از تهیه و اجرای طرح طبقه بندی مشاغل خودداری می‌کنند مجازات‌هایی در قانون پیش‌بینی شده است؟

مطابق ماده (۵۰) قانون کار چنانچه کارفرمایان مشمول این قانون در مهلت‌های تعیین شده نسبت به تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل اقدام نکنند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهیه طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه را به یکی از دفاتر مشاور فنی طبقه‌بندی مشاغل موضوع تبصره ۲ ماده (۴۹) قانون کار واگذار خواهد کرد. در این صورت کارفرما علاوه بر پرداخت هزینه‌های مربوط به این امر مکلف به پرداخت جریمه‌ای معادل ۵۰ درصد هزینه‌های مشاوره به حساب درآمد عمومی کشور نزد خزانه‌داری کل است. بنابراین کارفرما مکلف است ضمن پرداخت مابهالتفاوت احتمالی مزد ناشی از اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، مزد و مزایای کارگران را برابر طرح طبقه‌بندی مشاغل مصوب کارگاه پرداخت کند.

شمولیت تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه‌های تولیدی و صنعتی و شرکت های خدماتی پیمانکاری تامین نیروی انسانی مشمول قانون کار به چه صورت است؟

موضوع بخشنامه شماره ۵۸۲۶۹ به تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۶۹، الزام تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای بیش از۵۰۰ نفر نیروی دائم است. پس از آن با صدور و ابلاغ بخشنامه شماره ۶۰۳۰۹ در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۷۱، تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر نیروی دائم الزامی شد. الزام تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای حداقل ۵۰ نفر نیروی دائم مطابق دستورالعمل شماره ۱۲۰۹۶ در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۴، الزام تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای کارگاه‌های مشمول قانون کار دارای حداقل ۵۰ نفر نیروی دائم و موقت مطابق بخشنامه شماره ۷۱۴۸ به تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۷۶ و در نهایت مطابق با دستورالعمل شماره ۶۱۴۲۹ مورخ ۱۹ مهر ۱۳۸۳ تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برای شرکت‌های خدماتی و پیمانکاری تامین نیروی انسانی با هر تعداد نیروی مشمول قانون کار الزامی شد.

آیا کارگران موقت (قراردادی) مشمول طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه می گردند؟

بله. با توجه به ضوابط و مقررات مربوط به طرح های طبقه بندی مشاغل تمامی افراد شاغل در کارگاه اعم از دائم، موقت، فصلی، پاره وقت و تمام وقت مشمول طرح طبقه بندی مشاغل کارگاه هستند و باید با توجه به وظایفی که عملاً انجام می‌دهند با طرح طبقه‌بندی مشاغل تطبیق وضع شوند و مزد و مزایای آنان مطابق طرح طبقه بندی مشاغل مصوب کارگاه پرداخت شود.

چه افرادی در تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه ها مشارکت دارند؟

مطابق دستورالعمل ضوابط انتخاب و وظایف کمیته‌های دائمی طبقه‌بندی مشاغل کارگاه‌ها مصوب سال ۱۳۸۹، کمیته‌های طبقه‌بندی مشاغل کارگاه‌های مشمول قانون کار که به عنوان بازوهای اجرایی و ناظر بر تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل در کارگاه هستند و مشارکت و همکاری فعال با دفتر مشاوره فنی طبقه‌بندی مشاغل در تمامی مراحل تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه را دارند.

ترکیب اعضای کمیته طبقه‌بندی مشاغل به چه شکل است؟

دو نفر نماینده کارکنان از بین یا به انتخاب شورای اسلامی کارگاه یا سایر تشکلات قانونی کارگاه، دو نفر نماینده مدیریت که باید حداقل یکی از آنان از مسئولین امور اداری یا کارگزینی کارگاه باشد و یک نفر نماینده سرپرستان کارگاه به انتخاب سرپرستان اعضای کمیته طبقه‌بندی مشاغل را تشکیل می‌دهند.

داوطلبی در کمیته طبقه‌بندی مشاغل دارای چه شرایطی است؟

اشتغال در یکی از مشاغل سازمانی کارگاه، دارا بودن حداقل دو سال سابقه خدمت در کارگاه در مورد نمایندگان کارکنان و سرپرستان، دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی دیپلم و گذراندن دوره آموزشی طبقه بندی مشاغل و موفقیت در آزمون مربوط از شروط عضویت در کمیته موردنظر است.

طرح‌های طبقه‌بندی مشاغل با چه فرایندی اجرایی می‌شود؟

شناسایی مشاغل، تعیین عناوین شغلی، تدوین شناسنامه‌های شغلی مشاغل گام اول فرایند اجرایی است. در مراحل بعدی به ترتیب، ارزشیابی یا ارزیابی مشاغل و تعیین گروه‌های شغلی با توجه به ارزش نسبی مشاغل با در نظرگرفتن عوامل مرتبط با شغل و تدوین سیستم مزدی با هدف پرداخت مزد مساوی در ازای کار هم ارزش در شرایط مساوی انجام می‌شود.

ارزیابی مشاغل به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

بر اساس نظام ارزیابی مشاغل شماره ۴۹۲۴۰ مورخ ۲۲ آذر ۱۳۹۵ مصوب شورای عالی کار، کارفرمایان می‌توانند با توجه به شرایط و اقتضائات کارگاه هر روش ارزیابی مشاغل را به غیر از روش متداول نظام ارزیابی مشاغل مصوب ۱۳۸۹ با رعایت ضوابط و مقررات مربوط به طرح‌های طبقه‌بندی مشاغل انتخاب کنند. نظام پرداخت هر کارگاه می‌تواند با رعایت پرداخت مزد مساوی در مقابل کار هم ارزش و تفاوت‌های بین مزد مشاغل و یا پست‌های موجود در طرح طبقه‌بندی مشاغل و سایر عوامل موثر بر میزان پرداخت هر کارگاه تدوین شود.

کارفرمایان می‌توانند با کاهش تعداد نیرو از تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل خودداری کنند؟

با عنایت به تبصره ۳ ماده (۳) آئین‌نامه اجرائی طرح طبقه‌بندی مشاغل کارگاه‌ها موضوع ماده تبصره یک ماده (۴۹) قانون کار، کارگاه‌هایی که به حد نصاب قانونی برای تهیه و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل رسیده باشند کاهش بعدی نفرات آنان رافع شمول اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل و تکالیف قانونی کارفرمایان نخواهد شد.

گفتگو: مهین داوری