به گزارش آتیه‌آنلاین، به نظر می‌رسد که دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا بنا ندارد اندک روزهای باقی‌مانده از حیاتش را بدون سروصدا و دردسر پشت سر بگذارد. قرائن و شواهد دال بر آن است که اولویت دولت این کشور تزریق آسیب حداکثری در سیاست خارجی و داخلی تا روز ۲۰ ژانویه و روی کار آمدن «جو بایدن»، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا است.
«مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا روز سه‌شنبه اعلام کرد که واشنگتن بار دیگر کوبا را در فهرست حکومت‌های حامی تروریسم قرار داده است. پمپئو در بیانیه‌ای اعلام کرد: «کوبا به دلیل حمایت مکرر از تروریسم بین‌المللی از طریق پناه دادن به فراری‌های آمریکایی و رهبران شورشیان کلمبیا، به فهرست حکومت‌های حامی تروریسم برگردانده شد.» این اقدام، صادرات اقلام دفاعی را به کوبا ممنوع می‌کند و شامل محدودیت‌هایی بر تجارت و کمک‌ها به این کشور می‌شود.
این در حالی است که «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در سال ۲۰۱۵ کوبا را از این فهرست خارج کرده بود.
بازگشت به وضعیت پیشین
یکی از نکاتی که پمپئو در بیانیه خود بر آن تاکید کرد حمایت هاوانا از ونزوئلا است. به گفته پمپئو، این امر یکی از دلایل مهمی است که ضرورت بازگشت کوبا به فهرست کشورهای حامی تروریسم را برجسته می‌کند. پمپئو در این رابطه عنوان کرده که «پشتیبانی امنیتی کوبا از نیکولاس مادورو سبب شده تا فضایی مناسب برای حضور و رشد فعالیت تروریست‌های بین‌المللی در ونزوئلا ایجاد شود.»
این در حالی است که همکاری‌های میان کاراکاس و هاوانا از جمله مسائلی است که خشم دولت آمریکا را به دنبال داشته است. کوبا اساساً یکی از مناطقی است که روابط حسنه با دولت ونزوئلا داشته و دارد. حتی در زمان حیات «فیدل کاسترو» نیز این روابط مایه انتقاد واشنگتن بود. در آن زمان، دو کشور بارها به یکدیگر کمک کرده بودند و به کمک ونزوئلا و سرمایه‌گذاری این کشور، هاوانا توانست ۹ هزار بشکه در روز نفت صادر کند.
این نکته را از یاد نباید برد که مسئله ونزوئلا همچنان در اولویت کار دولت‌های غربی قرار دارد. پیروزی حزب مبتوع مادورو در انتخابات پارلمانی با واکنش شدید غربی‌ها همراه بود. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای مشترک اعلام کرد که این بلوک نتایج انتخابات ونزوئلا را به دلیل «عدم رعایت حداقل استانداردهای بین‌المللی» به رسمیت نشناخته و خواستار برگزاری انتخابات «مجلس قانونگذاری و ریاست جمهوری به صورت معتبر، فراگیر و شفاف» است. بریتانیا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور نتایج انتخابات را به رسمیت نمی‌شناسد. ناگفته نماند که پمپئو نیز این انتخابات را فاقد مشروعیت عنوان کرد.
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که بروکسل در عین حال آنچنان وقعی به «خوان گوایدو»، رهبر اپوزیسیون ونزوئلا نمی‌نهد و همچو واشنگتن بنا ندارد او را یگانه چهره سیاسی مشروع در ونزوئلا جلوه دهد. یورونیوز اخیراً گزارش داده بود که اتحادیه اروپا در بیانیه پیشین خود از گوایدو بدون عنوان «رئیس‌جمهوری موقت» یا «انتقالی» ونزوئلا نام برده است. پس از صدور این بیانیه، که برخلاف متون دیپلماتیک پیشین خوان گوایدو ۳۷ ساله را نه به‌عنوان رهبر اپوزیسیون، بلکه در کنار دیگر نیروهای سیاسی ونزوئلا طبقه‌بندی کرده بود، بسیاری از رسانه‌های اروپایی از جمله لیبراسیون، فایننشال تایمز و بسیاری از رسانه‌های اسپانیایی زبان، این تغییر را نشانه پایان به رسمیت شناختن گوایدو به عنوان رئیس جمهوری موقت ونزوئلا توصیف کردند.
به نظر می‌رسد تا زمانی که حمایت کوبا از ونزوئلا برقرار باشد، وضعیت برای هاوانا آنچنان تغییری نخواهد کرد.
دشمنی دیرینه
روند نزدیکی آمریکا به کوبا که تحت رهبری باراک اوباما در سال ۲۰۱۴ رقم خورد، خیلی زود از سوی دونالد ترامپ به وضع قبل بازگردانده شده و او از زمان به دست گرفتن ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون به تشدید تحریم‌ها علیه کوبا پرداخته است. به نظر می‌رسد که اقدام اخیر دولت آمریکا در زمینه بازگرداندن نام کوبا به فهرست کشورهای حامی تروریسم نشان از آن دارد که واشنگتن تصمیمی در زمینه بهبود اوضاع ندارد.
این بدان معناست که تمامی تلاش‌های اوباما برای بهبود وضعیت میان دو دشمن دیرینه روندی معکوس به خود گرفته است. گرم‌تر شدن روابط بین آمریکا و کوبا منجر به بازگشایی سفارت‌های هر یک از آن‌ها در خاک کشور دیگر شد. اوباما تبدیل به اولین رئیس‌جمهور آمریکا در حدود یک قرن قبل از آن شد که به این کشور جزیره‌ای سفر کرد. از یاد نباید برد که شماری از قانون‌گذاران آمریکایی و رهبران منطقه‌ای پس از گرم‌تر شدن روابط، تلاش بسیار برای ایجاد پیوندهای تجاری میان دو کشور کردند. اما ترامپ توانست به‌خوبی این روند را معکوس کند.
اوضاع آنچنان به صورت سریع تغییر کرد که در سال ۲۰۱۹ پروازهای آمریکا به تمامی شهرهای کوبا به جز هاوانا محدودیت پیدا کردند و همچنین کشتی‌های کروز آمریکا نیز از رفتن به بنادر کوبا منع شدند. بحران همه‌گیری کووید-۱۹ نیز روابط دو طرف را حتی بدتر کرد. در جریان این بحران، آمریکا در روند ارسال کمک‌های بین‌المللی به کوبا مداخله کرده و اعتبار تلاش‌های یگان‌های پزشکی کوبایی که برای کمک به بیش از ۲۰ کشور دیگر در زمینه مهار شیوع کرونا فرستاده شدند را زیر سوال برد.
در این میان اضافه شدن مجدد نام کوبا به کشورهای حامی تروریسم با مخالفت بسیاری از کشورها مواجه شد. چین یکی از اولین کشورهایی بود که به این مسئله واکنش نشان داد. سخنگوی وزارت خارجه چین روز گذشته (سه‌شنبه) گفت که پکن به شدت مخالف افزودن نام کوبا به فهرست سیاه کشورهای حامی تروریسم از سوی آمریکاست و این اقدام، نشان‌دهنده فشار سیاسی بر هاوانا محسوب می‌شود. «ژائو لیجان»، سخنگوی وزارت خارجه چین در جمع خبرنگاران گفت: «پکن همیشه حامی مقابله با تروریسم بین‌المللی بوده، اما با فشار سیاسی آمریکا و وضع تحریم‌ها علیه کوبا با بهانه مقابله با تروریسم مخالف است. استراتژی عادی‌سازی روابط بین آمریکا و کوبا که از سوی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده مطرح شد از سوی دولت ترامپ لغو شد. این استراتژی برای دو کشور منفعت داشت و می‌توانست به ثبات در آمریکای لاتین منجر شود.»
از سوی دیگر، روسیه نیز به این اقدام واشنگتن واکنش نشان داد. «کنستانتین کوساچُف»، رئیس کمیته بین‌المللی شورای فدراسیون روسیه، طی اظهاراتی عنوان کرد: «هیچ توجیه واقعی برای اتهامات واشنگتن علیه کوبا وجود ندارد، ایالات متحده فقط شیوه اعمال سیاست تحریم در مورد کشورهای ناخواسته را تایید می‌کند.»
این در حالی است که به گفته «والدیم سازروف»، تحلیل‌گر مسائل آمریکای لاتین، سیستم کاری واشنگتن طی چهار سال گذشته بر مبنای اعمال فشار به دشمنان قدیمی آمریکا بوده و به نظر می‌رسد که در روزهای آینده نیز تا پایان کار دولت ترامپ همین روند ادامه خواهد یافت.
بنابراین، پرسشی که بسیاری از خود می‌پرسند این است که آیا بایدن خواهد توانست این روند را معکوس کند یا خیر؟
گزارش: فرزاد سیف‌نیا
نظر شما