به گزارش آتیه‌آنلاین، پیمایش ملی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران در سال ۱۳۹۴ به اجرا درآمد. در این پیمایش تنها ۵۲.۴ درصد از مردم گفته بودند که در حد زیادی در جامعه احساس امنیت می‌کنند.  

برهمین اساس در پیمایش ملی سرمایه اجتماعی در سال ۱۳۹۴ این پرسش مطرح شد که «بعد از تاریکی هوا، حین قدم زدن در خیابان‌ها و کوچه‌ها چقدر احساس امنیت می کنید؟» به عبارتی در این پرسش فرد در موقعیت خطرزا قرار داده شده است. جالب آنکه تنها ۳۴ درصد از مردم یعنی یک سوم در چنین موقعیتی در حد زیادی احساس امنیت داشتند که این نشانه وضعیتی بسیار بغرنج و ناسالم است.   

حالا اگر بر امنیت قید «جانی» بزنیم. امنیت جانی به این معنی است که برای جانم احساس خطر نمی‌کنم و از این نظر در آرامش و اطمینان خاطر به سر می‌برم و به این ترتیب امنیت اقتصادی، امنیت سیاسی، امنیت اجتماعی، امنیت شغلی، امنیت روانی، امنیت جنسی، امنیت غذایی و... را نام برد و بر همین مبنا آنها را تعریف کرد.  

در پیمایش موردنظر تنها ۳۶.۷ درصد از مردم گفته بودند «آبرو و حیثیت فراد در جامعه ما، تا حد زیادی محترم شمرده می‌شود». همین پاسخ نشان می‌دهد که جامعه ایرانی از نبود امنیت‌اخلاقی به شدت در رنج است. حال اگر به وضعیت ارزش‌های اخلاقی که در همان پیمایش و نیز پیمایش وضعیت اجتماعی، اخلاقی‌وفرهنگی جامعه ایران و پیمایش سرمایه اجتماعی سنجیده شده است رجوع کنیم در می یابیم کمیت‌مان در این زمینه به شدت لنگ است.

در پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (۱۳۹۴) ۹.۲ درصد از مردم گفته‌بودند در جامعه ما گذشت در حد زیادی رواج دارد. ۱۲.۱ درصدرواج زیاد امانت‌داری، ۹ درصد رواج زیاد انصاف، ۱۷.۸ درصد به رواج زیاد در دستگیری از نیازمندان، ۱۳.۳ درصد به رواج زیاد جوانمردی و ۱۶.۶ درصد به رواج زیاد پای بندی به قول و قرار اشاره داشتند.  

این چند مورد نشان می‌دهد که از نگاه مردم، ارزش‌های اخلاقی تا چه حد افول کرده است. اما وقتی به نقطه مقابل این ارزش‌ها می نگریم  و وضعیت را اسفناک‌تر از آنچه بیان شد درمی‌یابیم. ۷۱.۸ درصد از مردم به رواج زیاد دروغگویی، ۶۴.۸ درصد به رواج زیاد دورویی و تظاهر، ۸۶۸.۱ درصد به رواج زیاد تقلب و کلاهبرداری، ۶۶.۳ درصد به رواج زیاد تملق و چاپلوسی، ۵۱.۵ درصد به رواج زیاد بدبینی، ۷۵ درصد به رواج زیاد تجمل‌گرایی و ۵۴.۹ درصد به رواج زیاد رباخواری در جامعه ایرانی اشاره کرده‌اند.

در چنین فضای ناامنی در نگاه مردم، چشم‌انداز مثبتی برای بهبود وجود ندارد؛ چرا که در همان سال، حدود ۶۰ درصد از مردم بر آن بوده‌اند که صفات اخلاقی مثبت در پنج سال آینده بیشتر خواهدشد و فاکتورهای اجتماعی حکایت از آن دارد که هیچ تغییر مثبتی در ارزیابی مردم از وضعیت جامعه ایران وجود ندارد و چه بسا در صورت اعلام نتایج پیمایش سال ۱۳۹۹ از سوی وزارت کشور بیم ناگوارتر و بغرنج ترشدن شرایط کنونی کشور می‌رود.  

امنیت اجتماعی یک امر جامعه‌شناختی است

یک دکترای جامعه‌شناسی گفت: علت پدیده‌های اجتماعی را باید در قبل از آن جستجو کرد. باید بررسی شود که در ۴۰ تا ۵۰ سال اخیر چه اتفاقی رخ داده که حال در دنیای ارتباطات امروز یک فرد چنین بی‌محابا  به آنی از همه چیز خود می‌گذرد و جسورانه دست به سرقت خشونت‌آمیز  و  خفت‌گیری در ملاء‌عام می‌زند.

کامل دلپسند در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین بیان کرد: اساسا امنیت اجتماعی همان‌طور که از واژگان آن پیداست یک امر جامعه‌شناختی است. اگر بخواهیم از زوایه ساختار و عاملیت به آن توجه کنیم بیش از آنکه نقش عاملیت در آن پررنگ باشد یک امر ساختاری و جمعی است.

این دکترای جامعه شناسی ادامه داد: علت‌العلل بروز خفت‌گیری‌ها و خشونت‌های آشکار خیابانی به ساحت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که برای امنیت جامعه‌ایرانی در طول سال‌های گذشته خلق‌ شده، برمی‌گردد.

دلپسند یادآور شد: امنیت اجتماعی آن قدر مساله مهمی است که به یکی از موضوعات جدی پژوهش‌های اجتماعی تبدیل شده و حتی سوژه صدها کار پژوهشی و میدانی در سال‌های گذشته بوده است، جدای از اینکه چندین فصلنامه تخصصی در زمینه امنیت اجتماعی نیز وجود دارد.

وی باتاکید بر رابطه مستقیم امنیت اجتماعی با امنیت اقتصادی افزود: جامعه‌ای که امنیت اقتصادی در آن برقرار است  میزان  رفتار خشونت‌آمیز که به شدت پرهزینه است در آن کاهش پیدا می‌کند.

دلپسند در خصوص راهکار مقابله با ناامنی و تامین امنیت اجتماعی گفت: هرچقدر آگاهی عمومی، ‌کنترل، حمایت، اقتدار و اعتماد پلیس ارتقاء پیدا کند و در مقابل کارگزاران اصلی نظام نیز تلاش برای تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه داشته باشند تا که امنیت اقتصادی نیز در کشور محقق شود تا حدودی احتمال بروز ناامنی‌های اجتماعی کاهش پیدا خواهد کرد.

گزارش: مهین داوری