به گزارش آتیه‌آنلاین به نقل از آتیه‌نو، گستردگی و پراکندگی داروخانه‌ها در سطح شهر و سهولت دسترسی مردم به آنها، سبب شده تا بسیاری از افراد جامعه هرگونه سؤال و ابهام حوزه سلامت خود را ابتدا با دکترهای داروساز در میان گذاشته و از آنها مشورت بگیرند. پس از شیوع کرونا، بازهم این دم‌دست‌ترین مراکز حوزه سلامت جامعه بودند که همانند کادر درمان در صف مقدم قرار داشته و پاسخگوی نیازهای مردم در تأمین اقلام بهداشتی بودند. حال اینکه برخورد با افراد گوناگون از جمله بیماران که امری بدیهی برای این صنف به شمار می‌رود، ریسک ابتلا به ویروس کرونا را در بین کارکنان این واحدها افزایش داده و از سوی دیگر این مراکز نیز مانند سایر حوزه‌ها از ترکش‌های کرونا در امان نمانده‌اند.
رعایت پروتکل‌های بهداشتی
برای بررسی وضعیت داروخانه‌ها در مدت شیوع کرونا، وارد یکی از داروخانه‌های مرکز شهر می‌شویم. در این واحد خبری از پرده نایلونی نیست؛ اما داروخانه فضای نسبتاً بزرگی دارد و فاصله بین مراجعه‌کننده‌ها و کارکنان حفظ شده است.
داروخانه، مشتری‌های زیادی دارد. برخی برای خرید محصولات بهداشتی مانند ماسک و محلول‌های ضدعفونی‌کننده آمده‌اند؛ اما بسیاری دیگر خواهان خرید دارو هستند که آن را خریداری کرده و برخی نیز دست‌خالی بازمی‌گردند.
قائم‌مقام مسئول فنی این داروخانه درباره نوع داروهای مورد نیاز مردم در مدت شیوع کرونا، می‌گوید: «در این داروخانه بسیاری از مراجعه‌کننده‌ها خواهان خرید داروهایی آنتی‌بیوتیک، مانند آزیترومایسین، داکسی‌سایکلین و انواع ویتامین‌ها مانند (D3)، (C) و مولتی‌ویتامین‌ها هستند.»
کمبود داروی تقویتی
درباره کمبود داروها می‌پرسیم و اینکه چرا برخی از بیماران دست‌خالی داروخانه را ترک می‌کنند. فرناز ابوطالبی ادامه می‌دهد: «پس از شیوع کرونا، داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن مانند شربت ایمیونس بسیار تقاضا می‌شود و برخی نیز خواهان داروهای ضدویروس هستند؛ اما متأسفانه برخی از اقلام این دارو مانند ایورمکتین و سووداک که نوعی درمان برای کرونا به شمار می‌رود، در بازار وجود ندارد.» در سال‌های اخیر به دلیل جهش قیمت دارو در کشور، پوشش بیمه‌ای قیمت داروها نتوانسته همگام با افزایش قیمت پیش رود. این مسأله منجر به آن شده تا پرداخت از جیب مردم برای هزینه دارو افزایش یابد.
او در این باره می‌افزاید: «بسیاری از داروهای خارجی که مورد نیاز مردم است، مانند داروهای قلبی از جمله پلاویکس زیر پوشش بیمه قرار ندارند و باید به صورت آزاد خریداری شوند. حتی داروهایی مانند قرص‌های سرماخوردگی، اخیرا از پوشش بیمه خارج شده است.»
از او درباره وضعیت دسترسی مردم به داروهای دیابتی و پوشش بیمه‌ای این داروها می‌پرسیم: «درحال حاضر انسولین قلمی در بازار موجود نیست و این دارو به صورت سهمیه‌ای در اختیار چند داروخانه قرار دارد. از بین داروهای دیابتی تنها متفورمین و گلی‌بن‌کلامید زیر پوشش بیمه است و داروهایی مانند زیپتین، زیپمت و گلوریپا جزو تعهد بیمه نیست.»
او وضعیت گرانی دارو را به عنوان مهمترین چالش حوزه درمان می‌داند: «بسیاری از بیماران بودجه آن را ندارند که دارو خریداری کنند. در نسخه برای بیمار 100 قرص تجویز می‌شود که قیمت آن به یک میلیون تومان می‌رسد و بیمار مجبور است تنها یک ورق آن را خریداری کند.»
ابتلای کارکنان به کرونا
با وجود اینکه تمهیدات لازم برای جلوگیری از ابتلا به کرونا در این داروخانه مانند زدن ماسک، ضدعفونی کردن دست‌ها و حفظ فاصله اجتماعی رعایت می‌شود، اما این اقدام نتوانسته مانع از ابتلای کارکنان به کرونا شود. این قائم‌مقام مسئول داروخانه می‌گوید: «هم خود و نیز همکاران به صورت خفیف کرونا گرفته‌ایم که خوشبختانه با استراحت، سلامتی خود را به دست آورده‌ایم.» در این داروخانه از نسخه الکترونیک استفاده نمی‌شود؛ اما مقدمات کار برای به‌کارگیری این نسخه انجام شده است.
کاهش فروش دارو
داروخانه دیگری در مرکز شهر با وجود فضای کوچک، اما بسیار پرتردد است. فروشنده‌ها پشت پرده‌های نایلونی خریدها را به دست مشتریان می‌رسانند. به گفته دکتر داروساز این مرکز، میزان مراجعه مردم به این داروخانه در دوره‌های پیک بیماری کرونا، دو تا سه برابر اکنون بود و درخواست برای خرید ماسک، الکل و نیز فروش داروهای تقویت سیستم ایمنی بدن مهمترین اقلام به شمار می‌رفت؛ اما دکتر ابراهیم صفری در مجموع، وضعیت فروش در داروخانه‌ها را در مدت شیوع کرونا، بسیار نامناسب توصیف می‌کند.
او می‌گوید: «داروخانه‌ها در مدت شیوع بیماری کرونا دچار ضرر شده‌اند؛ زیرا مردم بسیار کم به پزشکان مراجعه می‌کنند و در نتیجه فروش داروهای درمانی بسیار کم شده و از سوی دیگر فروش اقلام آرایشی نیز به یک‌سوم رسیده است. این در حالی است که داروخانه‌ها برای خرید اقلام پیشگیری از کرونا مانند ماسک و الکل مجبور به پرداخت نقدی بوده‌اند.»
به گفته این دکتر داروساز، فروش دارو در هر داروخانه در مناطق گوناگون میزان متفاوتی دارد؛ اما در داروخانه محل خدمت او فروش داروهای OTC (داروهای بدون نسخه) بیشترین تقاضا را دارد.
سودجویی برخی شرکت‌ها
صفری اما کمبود برخی اقلام دارویی را مهمترین چالش حوزه درمانی می‌داند، اما این کمبود را ناشی از نبود دارو ارزیابی نمی‌کند: «در زمینه برخی از داروهای ایرانی و خارجی کمبود وجود دارد اما شاید علت این کمبودها ناشی از عملکرد شرکت‌های تولید دارو باشد، نه به علت کمبود واقعی.»
ادامه می‌دهد: «برخی از شرکت‌ها با عدم عرضه دارو، ایجاد کمبود کرده تا گرانفروشی کنند.
اگر مشاهده می‌شود که برخی اقلام دارویی کم شده است، به دلیل بلوکه شدن دارو در شرکت‌هاست و کمبودها واقعی نیست و اگر واقعی باشد درباره اقلام محدودی صدق
می‌کند.»
وی می‌افزاید: «از سوی دیگر، خرید برخی از داروها به صورت سهمیه‌بندی از شرکت‌ها انجام می‌شود. این در حالی است که شرکت‌های مزبور برای ارائه این سهمیه شرط و شروط می‌گذارند و می‌خواهند در ازای خرید یکی 2 میلیون تومان اقلام از شرکت، سهمیه داروخانه‌ها را بدهند؛ اما خرید این میزان اقلام از سوی برخی از داروخانه‌ها میسر نیست؛ از این رو این سهمیه در اختیار سایر داروخانه‌هایی که قدرت خرید دارند، گذاشته شده و در نتیجه کمبود آن در سطح شهر مشاهده می‌شود.»
پوشش بیمه‌ای داروها
صفری در خصوص داروهایی که زیر پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار دارند، ادامه می‌دهد: «اینکه برخی از داروهای گران زیرپوشش قرار دارند، خوب است و کمک زیادی به بیماران می‌کند اما قیمت برخی از داروهایی که مصرف متداول دارند، گران و دو تا سه برابر شده است. سقف پوشش بیمه برخی از این داروها تنها مبلغ 80 هزار تومان را دربرمی‌گیرد و باقی مبلغ باید از جیب پرداخت شود.» او که به عنوان قائم‌مقام مسئول داروخانه در سایر داروخانه‌ها نیز مشغول به کار است، معتقد است پوشش بیمه‌ای داروها باید به‌روزرسانی شود: «پوشش بیمه دارویی شامل اقلام قدیمی است. این در حالی است که در سه سال اخیر نسل جدید دارویی که حتی تولید داخل است، وارد بازار شده است.» این دکتر داروساز اظهار می‌کند: «در حوزه بیماری دیابت تنها حدود سه قلم دارویی زیر پوشش بیمه قرار دارد اما حدود 10 تا 15 قلم دارو مانند زیپتین و زیپمت وارد بازار شده و بیماران برای تأمین داروهای خود در مدت سه ماه، حداقل 500- 400 هزار تومان پرداخت می‌کنند. همچنین حدود 70 درصد داروهای مصرف عمومی یا داروهای (OTC) از پوشش بیمه خارج شده است.» وی تصریح می‌کند: «داروهای قلبی نیز اینگونه است. درست است که برخی داروهای متداول قلبی زیر پوشش قرار دارد، اما مبلغ پوشش بیمه برای این داروها ناچیز است. برای مثال داروی پلاویکس که ایرانی است و برای افرادی که آنژیوپلاستی شده، حدود 27 تا 28 هزار تومان پوشش بیمه‌ای دارد و باقی قیمت که حدود 327 هزار تومان است باید از جیب مریض پرداخت شود.» صفری معتقد است، هرچند ممکن است توجیه بیمه برای پوشش این میزان حق‌بیمه درست باشد، اما واقعیت این است که این هزینه‌ها باید از سوی بیماران پرداخت شود و باید در مورد آن چاره‌اندیشی شود.
نسخه الکترونیک سبب‌ساز شفاف‌سازی
در این داروخانه از نسخه الکترونیک به تازگی استفاده می‌شود؛ اما این سامانه مربوط به بیمه سلامت (خدمات درمانی) است. صفری معتقد است با کمک نسخه الکترونیک، نسخه‌پیچی آسان می‌شود: «استفاده از این سامانه به نفع داروخانه‌ها است و سبب می‌شود کسورات به درستی انجام شده و اشتباه‌ها به حداقل ممکن برسد. اگر نسخ توسط توسط پزشکان ارسال شود، بسیار بهتر است و درج نسخ دستی در این سامانه توسط داروخانه وقت‌گیر می‌شود.»
کمبودهای دارویی در کشور برطرف شود
مدیر یکی از داروخانه‌های مرکز شهر معتقد است مهمترین چالش داروخانه‌ها علاوه بر عدم فروش دارو در مدت کرونا، کمبود برخی از داروهای مورد نیاز مردم است که باید تأمین شود.
سالار مشایخی می‌افزاید: «از بهمن‌ماه سال قبل فروش در داروخانه‌ها محدود به ماسک، ژل و محلول ضدعفونی کنند و ویتامین (C) شده و بسیاری از داروهای داروخانه به فروش نرفته است. حتی فروش مواد آرایشی بهداشتی مانند ضدآفتاب نیز به شدت کاهش یافته و داروخانه‌ها مجبور شده‌اند مبالغ چک‌های صادر شده برای خرید داروها را تأمین کنند؛ آن هم در شرایطی که اکنون شرکت‌های تولیدی مدت بازپرداخت چک‌ها را کاهش داده‌اند.»
این مدیر داروخانه بیشترین فروش دارو در هر داروخانه را متفاوت دانسته و بسته به اینکه چه تخصص‌های پزشکی در اطراف داروخانه مستقر است، می‌داند: «با توجه به اینکه در اطراف این داروخانه مراکز و مطب‌های اعصاب و روان زیاد است، بیشترین فروش مربوط به این بیماری است.»
فرار برخی پزشکان از مالیات
درباره وضعیت دسترسی بیماران به داروها جویا می‌شویم، می‌گوید: «بسیاری از داروهای مورد نیاز بیماران با کمبود مواجه است. در حوزه داروهای اعصاب و روان، داروهای مدافینیل (تمرکز) و آسنترا (ضدافسردگی) به سختی پیدا
می‌شود.
همچنین داروهایی مانند سووداک (هپاتیت C و کرونا)، پلاویکس (تصلب شرایین)، آترونت (ضد آسم)، سیمبیکورت (داروی استنشاقی)، نازونکس (اسپری بینی) از جمله داروهایی است که در بازار بسیار کم است.» این مدیر داروخانه نیز معتقد است پوشش بیمه‌ای داروها تکافوی قیمت واقعی را ندارد: «در حال حاضر بیمه 70 درصد قیمت داروهای مربوط به دو سال قبل را پرداخت می‌کند و این پرداخت میزان کمی از هزینه‌های این اقلام را پوشش
می‌دهد.»
در این داروخانه نسخه الکترونیک راه‌اندازی شده؛ اما به گفته مشایخی استفاده از این نسخه هنوز همه‌گیر نشده است: «برخی از پزشکان برای عدم پرداخت مالیات تمایل کمتری برای استفاده از نسخه دارند و در این مرکز تنها یک‌بار از نسخه الکترونیک استفاده شده است.»
او نسخه الکترونیک را اقدامی‌مناسب ارزیابی می‌کند: «استفاده از این نسخ قدم مؤثری در مسیر استانداردسازی خدمات درمانی همانند کشورهای پیشرفته است و از طرفی در قالب این شیوه، کنترل تجویز و فروش داروها راحت‌تر شده و اشتباه خوانش نسخ بسیار کم می‌شود.»
مشایخی فعالیت در داروخانه‌ها را به دلیل مواجه شدن با بیماران، همراه با ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند کرونا می‌داند: «خودم دو بار به کرونا مبتلا شدم. غیر از رعایت تمهیداتی مانند زدن ماسک و ضدعفونی کردن دست‌ها، چاره دیگری برای ما وجود ندارد؛ زیرا داروخانه‌ها از مراکز ضروری خدمت‌رسانی به مردم به شمار می‌روند و تعطیلی ندارند.»
نویسنده: سلاله صدرایی روزنامه‌نگار
نظر شما