سیمین کاظمی دکترای جامعه‌شناسی در پاسخ به عوامل مؤثر بر شادمانی فردی به آتیه‌آنلاین گفت: «شادمانی و رضایت فردی، در درون فرد ساخته نمی‌شود و امری است که محیط و عوامل بیرونی آن را شکل می‌دهند. با وجود اینکه مطالعات زیادی درباره عوامل شادی انجام شده، اما برخی همچنان با تحریف این موضوع می‌کوشند شادی را به یک امر فردی و کاملاً ذهنی معنا کنند و فرد را در شاد نبودنش مقصر جلوه دهند. مثلاً می‌گویند شادی را باید در درون‌تان بسازید، شادی به خودتان بستگی دارد و باید ذهن خود را تغییر دهید. اینها جعلیاتی است که برای کنار آمدن افراد با وضع موجود ساخته می‌شوند و نتیجه دائمی هم نخواهند داشت.»
عوامل بیرونی اثرگذار بر شادی
این پژوهشگر مسائل‌اجتماعی با اشاره به اینکه شادمانی محصول عوامل متعدد بیرونی است، در تشریح این عوامل گفت: «وضعیت اقتصادی فرد، اشتغال، تحصیلات، سرمایه اجتماعی و محل زندگی و میزان خدمات عمومی و رفاه اجتماعی در جامعه‌ای که زندگی می‌کند از جمله عوامل بیرونی مؤثر بر شادمانی هستند؛ همچنین عدالت اجتماعی، دموکراسی، بالا رفتن تولید ناخالص داخلی، فقدان تبعیض‌های قومیتی و طبقاتی در سطح کلان از عوامل تعیین‌کننده شادی و رضایت هستند و می‌توانند زمینه شاد بودن را فراهم سازند.»
شادی و روابط اجتماعی، تأثیر متقابل دارند
کاظمی در پاسخ به تأثیر شادی بر روابط فردی و اجتماعی عنوان کرد: «این تأثیر متقابل است. هم شادی بر روابط اجتماعی تأثیر می‌گذارد و هم روابط اجتماعی بر برخورداری از شادی اثر دارد. شاد بودن و رضایت فرد بر روابط بین فردی و اجتماعی تأثیر مثبت می‌گذارد و فردی که شاد و راضی باشد، بیشتر حس تعلق به جامعه دارد و ممکن است همبستگی بیشتری با اجتماعی که در آن زندگی می‌کند، داشته باشد. از طرف دیگر هرچه در یک جامعه آمار خشونت و درگیری زیاد باشد، میزان شادی و رضایت کمتر است و هرچه وضعیت سرمایه اجتماعی بدتر باشد، احتمالاً احساس شادی هم کمتر خواهد بود.»
این پزشک جامعه‌شناس در تبیین تبعات غمزدگی بر فرد و اجتماع گفت: «احساس اندوه و ناکامی ممکن است فرد را از جامعه جدا کند و این بریدگی از جامعه تبعاتی همچون کاهش همبستگی اجتماعی و احساس مسئولیت اجتماعی به دنبال دارد. در چنین شرایطی فرد در خود فرو می‌رود و آن اندوه و غم، توان و انرژی حرکت مثبت را از او سلب می‌سازد. ممکن است این اندوه و احساس ناکامی بخشی از جامعه را به راه‌هایی مثل اعتیاد و... سوق دهد که در نهایت به آسیبهای اجتماعی ختم می‌شود.»
مؤلفه‌های مورد نیاز ساختن زندگی شادمانه
کاظمی در پاسخ به عوامل و مؤلفه‌های مورد نیاز ساختن زندگی شادمانه فردی و ایجاد نشاط اجتماعی گفت: «برای خلق شادمانی در سطح فردی و اجتماعی لازم است زمینه‌های آن فراهم شود. در وهله اول سلامت افراد ضرورت دارد. از این رو لازم است همگان به خدمات مؤثر سلامت دسترسی یابند، نابرابری‌های اقتصادی برداشته شود و فاصله طبقاتی نیز حذف شود. وقتی همه این شرایط و زمینه‌ها مهیا شد، آنگاه می‌بینیم که شادی نیز همراه با آن شکل گرفته است.»
تعاریف متعدد «شادی»
منصور علی‌مهدی دکترای روانشناسی در گفت‌وگو با آتیه‌آنلاین گفت: «برخلاف تعاریف متعدد از واژه «شادی» نمی‌توانیم تعریفی منحصربه‌فرد و مشترکی را که مورد قبول اکثریت باشد، ارائه کنیم. شادی بر اساس سه مؤلفه اصلی تأثیرگذار بر رفتار انسان از جمله مؤلفه‌های زیستی، روانشناختی و اجتماعی قابل تبیین خواهد بود.»
وی افزود: «شواهد علمی نشان می‌دهند که افراد زمانی شادی را تجربه می‌کنند که تغییرات مختلف شیمیایی در مغز و بدن رخ دهد؛ یعنی سه انتقال‌دهنده‌های عصبی اپی نفرین، نور اپی نفرین و دوپامین که نقش بسیار مهم و حساسی در تعیین هیجانات دارند. نتایج یافته‌های علمی نشان می‌دهند وقتی تراکم نوراپی نفرین در فضای بین سلول‌ها بالا باشد، افراد احساس شادی و یا خوش‌بینی قابل توجهی را تجربه می‌کنند و کاهش اینها می‌تواند با تجربه غم و ناامیدی همراه باشد.»
فاکتورهای روانشناختی مؤثر در تجربه شادی
علی‌مهدی با اشاره به اینکه فاکتورهای روانشناختی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربه شادی ایفا می‌کنند، افزود: «ما وقتی در زندگی با چالشی مواجه می‌شویم اگر با موفقیت و احساس رضایت آن چالش را پشت سر بگذاریم اولین تجربه لذت‌بخش شادی خواهد بود. بنابراین تجربه شایستگی در انجام امور، تلاش برای رسیدن به اهداف، تمرکز بر تکالیف، حس ابراز وجود و داشتن هدف در زندگی ارتباط قوی و مستحکمی با شادی خواهد داشت.»
این دکترای روانشناسی ادامه داد: «زمانی افراد به این باور می‌رسند که توانایی کنترل رویدادهای مثبت و منفی زندگی خود را دارند و احساس خودکارآمدی را تجربه می‌کنند و این احساس حالت شناختی و هیجان نیرومندی را در آنان ایجاد می‌کند که می‌تواند تا رسیدن به هدف و کسب موفقیت فرد را همراهی کند و با دستیابی به اهداف، فرد احساس شادی می‌کند.»
خصوصیات افراد شاد
این روان‌درمانگر در معرفی خصوصیات افراد شاد گفت: «افراد شاد از تاب‌آوری، روحیه همکاری و مشارکت اجتماعی بالا، انعطاف‌پذیری، مثبت‌نگری، همدلی و همراهی بالایی برخوردار هستند. آنها به جزیی‌ترین رویدادهای مثبت زندگی واکنش مثبت نشان می‌دهند و می‌توانند عمیق‌ترین حس شادی را تجربه کنند. افراد شاد در مقایسه با افراد غمگین و ناامید تمایل کمتری به مرور خاطرات منفی گذشته دارند و از پرداختن به آینده اجتناب می‌کنند و به نوعی زندگی کردن در لحظه یکی از ویژگی‌های اصلی آنها به شمار می‌آید. افراد شاد توانایی عشق‌ورزی به خود و دیگران را در بالاترین شکل ممکن تجربه می‌کنند و تلاشی را بر قضاوت منفی در زندگی ندارند.»
این دکترای روانشناسی یادآور شد: «یکی از مهارت‌هایی که در افراد شاد بالاتر از سایر افراد وجود دارد این است که آنها در مواجهه با مشکلات زندگی بیشتر از مهارت حل مسأله کمک می‌گیرند که این مهارت می‌تواند آنها را در مقابل هیجانات منفی واکسینه و مصون نگه دارد.» علی‌مهدی تأکید کرد: «شادی به عنوان یکی از مهمترین هیجانات مثبت زندگی می‌تواند در کنار تمام رویدادهای پرتنش زندگی تحمل رنج و سختی‌ها را آسان کند؛ بنابراین برای تجربه شادی بهتر است از همین لحظه شروع کنیم.»
شادی امری فردی و ذهنی نیست
سیمین کاظمی دکترای جامعه‌شناسی در پاسخ به عوامل مؤثر بر شادمانی فردی به آتیه‌نو گفت: «شادمانی و رضایت فردی، در درون فرد ساخته نمی‌شود و امری است که محیط و عوامل بیرونی آن را شکل می‌دهند. با وجود اینکه مطالعات زیادی درباره عوامل شادی انجام شده، اما برخی همچنان با تحریف این موضوع می‌کوشند شادی را به یک امر فردی و کاملاً ذهنی معنا کنند و فرد را در شاد نبودنش مقصر جلوه دهند. مثلاً می‌گویند شادی را باید در درون‌تان بسازید، شادی به خودتان بستگی دارد و باید ذهن خود را تغییر دهید. اینها جعلیاتی است که برای کنار آمدن افراد با وضع موجود ساخته می‌شوند و نتیجه دائمی هم نخواهند داشت.»
عوامل بیرونی اثرگذار بر شادی
این پژوهشگر مسائل‌اجتماعی با اشاره به اینکه شادمانی محصول عوامل متعدد بیرونی است، در تشریح این عوامل گفت: «وضعیت اقتصادی فرد، اشتغال، تحصیلات، سرمایه اجتماعی و محل زندگی و میزان خدمات عمومی و رفاه اجتماعی در جامعه‌ای که زندگی می‌کند از جمله عوامل بیرونی مؤثر بر شادمانی هستند؛ همچنین عدالت اجتماعی، دموکراسی، بالا رفتن تولید ناخالص داخلی، فقدان تبعیض‌های قومیتی و طبقاتی در سطح کلان از عوامل تعیین‌کننده شادی و رضایت هستند و می‌توانند زمینه شاد بودن را فراهم سازند.»
شادی و روابط اجتماعی، تأثیر متقابل دارند
کاظمی در پاسخ به تأثیر شادی بر روابط فردی و اجتماعی عنوان کرد: «این تأثیر متقابل است. هم شادی بر روابط اجتماعی تأثیر می‌گذارد و هم روابط اجتماعی بر برخورداری از شادی اثر دارد. شاد بودن و رضایت فرد بر روابط بین فردی و اجتماعی تأثیر مثبت می‌گذارد و فردی که شاد و راضی باشد، بیشتر حس تعلق به جامعه دارد و ممکن است همبستگی بیشتری با اجتماعی که در آن زندگی می‌کند، داشته باشد. از طرف دیگر هرچه در یک جامعه آمار خشونت و درگیری زیاد باشد، میزان شادی و رضایت کمتر است و هرچه وضعیت سرمایه اجتماعی بدتر باشد، احتمالاً احساس شادی هم کمتر خواهد بود.» این پزشک جامعه‌شناس در تبیین تبعات غمزدگی بر فرد و اجتماع گفت: «احساس اندوه و ناکامی ممکن است فرد را از جامعه جدا کند و این بریدگی از جامعه تبعاتی همچون کاهش همبستگی اجتماعی و احساس مسئولیت اجتماعی به دنبال دارد. در چنین شرایطی فرد در خود فرو می‌رود و آن اندوه و غم، توان و انرژی حرکت مثبت را از او سلب می‌سازد. ممکن است این اندوه و احساس ناکامی بخشی از جامعه را به راه‌هایی مثل اعتیاد و... سوق دهد که در نهایت به آسیبهای اجتماعی ختم می‌شود.»
مؤلفه‌های مورد نیاز ساختن زندگی شادمانه
کاظمی در پاسخ به عوامل و مؤلفه‌های مورد نیاز ساختن زندگی شادمانه فردی و ایجاد نشاط اجتماعی گفت: «برای خلق شادمانی در سطح فردی و اجتماعی لازم است زمینه‌های آن فراهم شود. در وهله اول سلامت افراد ضرورت دارد. از این رو لازم است همگان به خدمات مؤثر سلامت دسترسی یابند، نابرابری‌های اقتصادی برداشته شود و فاصله طبقاتی نیز حذف شود. وقتی همه این شرایط و زمینه‌ها مهیا شد، آنگاه می‌بینیم که شادی نیز همراه با آن شکل گرفته است.»
تعاریف متعدد «شادی»
منصور علی‌مهدی دکترای روانشناسی در گفت‌وگو با آتیه‌نو گفت: «برخلاف تعاریف متعدد از واژه «شادی» نمی‌توانیم تعریفی منحصربه‌فرد و مشترکی را که مورد قبول اکثریت باشد، ارائه کنیم. شادی بر اساس سه مؤلفه اصلی تأثیرگذار بر رفتار انسان از جمله مؤلفه‌های زیستی، روانشناختی و اجتماعی قابل تبیین خواهد بود.»
وی افزود: «شواهد علمی نشان می‌دهند که افراد زمانی شادی را تجربه می‌کنند که تغییرات مختلف شیمیایی در مغز و بدن رخ دهد؛ یعنی سه انتقال‌دهنده‌های عصبی اپی نفرین، نور اپی نفرین و دوپامین که نقش بسیار مهم و حساسی در تعیین هیجانات دارند. نتایج یافته‌های علمی نشان می‌دهند وقتی تراکم نوراپی نفرین در فضای بین سلول‌ها بالا باشد، افراد احساس شادی و یا خوش‌بینی قابل توجهی را تجربه می‌کنند و کاهش اینها می‌تواند با تجربه غم و ناامیدی همراه باشد.»
فاکتورهای روانشناختی مؤثر در تجربه شادی
علی‌مهدی با اشاره به اینکه فاکتورهای روانشناختی نیز نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربه شادی ایفا می‌کنند، افزود: «ما وقتی در زندگی با چالشی مواجه می‌شویم اگر با موفقیت و احساس رضایت آن چالش را پشت سر بگذاریم اولین تجربه لذت‌بخش شادی خواهد بود. بنابراین تجربه شایستگی در انجام امور، تلاش برای رسیدن به اهداف، تمرکز بر تکالیف، حس ابراز وجود و داشتن هدف در زندگی ارتباط قوی و مستحکمی با شادی خواهد داشت.» این دکترای روانشناسی ادامه داد: «زمانی افراد به این باور می‌رسند که توانایی کنترل رویدادهای مثبت و منفی زندگی خود را دارند و احساس خودکارآمدی را تجربه می‌کنند و این احساس حالت شناختی و هیجان نیرومندی را در آنان ایجاد می‌کند که می‌تواند تا رسیدن به هدف و کسب موفقیت فرد را همراهی کند و با دستیابی به اهداف، فرد احساس شادی می‌کند.»
خصوصیات افراد شاد
این روان‌درمانگر در معرفی خصوصیات افراد شاد گفت: «افراد شاد از تاب‌آوری، روحیه همکاری و مشارکت اجتماعی بالا، انعطاف‌پذیری، مثبت‌نگری، همدلی و همراهی بالایی برخوردار هستند. آنها به جزیی‌ترین رویدادهای مثبت زندگی واکنش مثبت نشان می‌دهند و می‌توانند عمیق‌ترین حس شادی را تجربه کنند. افراد شاد در مقایسه با افراد غمگین و ناامید تمایل کمتری به مرور خاطرات منفی گذشته دارند و از پرداختن به آینده اجتناب می‌کنند و به نوعی زندگی کردن در لحظه یکی از ویژگی‌های اصلی آنها به شمار می‌آید. افراد شاد توانایی عشق‌ورزی به خود و دیگران را در بالاترین شکل ممکن تجربه می‌کنند و تلاشی را بر قضاوت منفی در زندگی ندارند.»
این دکترای روانشناسی یادآور شد: «یکی از مهارت‌هایی که در افراد شاد بالاتر از سایر افراد وجود دارد این است که آنها در مواجهه با مشکلات زندگی بیشتر از مهارت حل مسأله کمک می‌گیرند که این مهارت می‌تواند آنها را در مقابل هیجانات منفی واکسینه و مصون نگه دارد.» علی‌مهدی تأکید کرد: «شادی به عنوان یکی از مهمترین هیجانات مثبت زندگی می‌تواند در کنار تمام رویدادهای پرتنش زندگی تحمل رنج و سختی‌ها را آسان کند؛ بنابراین برای تجربه شادی بهتر است از همین لحظه شروع کنیم.»
نظر شما