به گزارش آتیه‌آنلاین، خاطرم هست سالها پیش هنگام برگشت از سفر، با ورود به ترمینال‌غرب و پس از آن سوار بر اتوبوس بی آرتی می‌دیدم که بسیاری سر در گریبان خود فرو برده اند و اغلب خمار یا نشئه، خواب و نیمه بیدار بر صندلی ها لمیده بودند و بعضا هم پایپ و زروق به دست در حال مصرف، اما امروز نه فقط معتادان بلکه به گواه گفته یکی از رانندگان اتوبوس ها همه معتاد نیستند و هر یک از این افراد روزها جایی مشغول هستند و شب اینجا پناه می‌گیرند.

واکنش مسوولان شهری به پدیده "اتوبوس خوابی"

اولین واکنش رسمی متعلق به مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهرداری تهران بود. او  با بیان اینکه «وجود این پدیده را انکار نمی‌کنیم»، گفت که «این پدیده به شدتی که در گزارش عنوان شده، نیست».

محمود ترفع با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر بی. آر. تی خوابی، اعلام کرد: این پدیده به شدتی که در گزارش عنوان شده، نیست و از گذشته نیز شاهد خوابیدن معتادان روی صندلی‌شان در اتوبوس‌ بوده‌ایم، اما این افراد جدید، ظاهر مناسبی دارند و کارت بلیت می‌زنند و وارد اتوبوس می‌شوند.

او ادامه داد: ما وجود این پدیده را انکار نمی‌کنیم اما این مساله یک اتفاق اجتماعی و اقتصادی است و شرکت واحد اتوبوسرانی در آن نقشی ندارد.

مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران با تاکید بر اینکه راننده اتوبوس امکان تشخیص مسافر از اتوبوس‌خواب را ندارد، گفت: البته براساس پروتکل‌های اتوبوسرانی، همه مسافران باید در انتهای خط، اتوبوس را ترک کنند.

اتوبوس خوابی زاییده شرایط اقتصادی کشور

عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در مورد پدیده اتوبوس خوابی واکنش نشان داد و گفت: ما در ستاد سمن ها سعی داریم از توان سازمان‌های مردم نهاد در این زمینه استفاده کنیم و از آنها بخواهیم برای این پدیده که زائیده شرایط اقتصادی کشور است، فکری کنند.

سید احمد علوی در گفت و گو با خبرگزاری های رسمی  با اشاره به پدیده اتوبوس خوابی در بی ار تی گفت: از گذشته شاهد بودیم که به خصوص در زمستان معتادان بدون مکان، برای خوابیدن سوار اتوبوس های خط شبانه شده و در طول مسیر می خوابیدند.

وی با بیان اینکه اما حالا براساس گزارشات واصله شاهد آن هستیم که پدیده جدیدی در اتوبوس های بی آرتی که خط شبانه روزی هستند رخ  داده و آنهم خوابیدن افراد غیرمعتاد در اتوبوس است، گفت: مسئولان شهرداری اعلام کردند که این افراد ظاهر موجه ای داشته و معتاد نیستند و حتی شاغل هستند اما توان پرداخت کرایه خانه یا کرایه مهمان سرا را ندارند به همین دلیل اتوبوس را برای خوابیدن انتخاب می کنند چراکه هم امنیت دارد و هم در این شب‌های سرد، گرم است.

علوی با اشاره به اقدامات شهرداری تهران گفت: شهرداری تهران گرمخانه دارد که صرفا مخصوص معتادان نیست اما این افراد مایل نیستند که از این گرمخانه بنا به دلایل مختلف از جمله هم نشینی با معتادان و مسیر طولانی استفاده کرده و در آنجا مستقر شوند.

وی  با اشاره به اینکه رانندگان اتوبوس نمی توانند بین اتوبوس خواب و مسافر تفکیکی قائل شوند و نمی توانند اجاره نامه یا سند خانه مسافران را ببینند و بعد به آنها اجازه ورود دهند، ادامه داد: ما در ستاد سمن ها سعی داریم از توان سازمانهای مردم نهاد در این زمینه استفاده کنیم و از آنها بخواهیم برای این پدیده که زائیده شرایط اقتصادی کشور است، فکری کنند.

علوی به راه اندازی کمیته ها و کارگروه های تخصصی سمن ها نیز اشاره کرد و گفت: هفته گذشته کمیته اجتماعی ما تشکیل شد که یکی از اهداف ایجاد آن استفاده از ظرفیت سازمان های مردم در حل معضلات شهری است و قرار است موضوع اتوبوس خوابی نیز به عنوان یک معضل در کارگروه های این کمیته مطرح و سمن های مرتبط پای کار بیایند.

«اتوبوس خوابی» و خدشه دارشدن کرامت انسانی

خبر اتوبوس خوابی در شورای شهر هم واکنش داشت، ‌ زهرا شمس احسان، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در حساب توییتری خود نوشت: هرچند که مساله اتوبوس خوابی، یک مسأله جدید و البته فراگیر نیست، اما کرامت شهروندی بدین معناست که «حتی یک نفر» نیز نباید برای نداشتن جای خواب مناسب، اینچنین شب را به صبح برساند. وی در ادامه نوشت: در شورای شهر این موضوع را پیگیری خواهم کرد.

نمی توان افراد را به اجبار به گرمخانه ها منتقل کرد

 و اما واکنش مهم‌ترین مسوول شهر تهران هم شنیدنی بود، شهردار تهران گفت: گرمخانه‌های شهرداری آماده هستند، ولی متاسفانه افراد آسیب دیده  به گرمخانه‌ها نمی‌روند و به علت اینکه شهرداری حکم قانونی ندارد، نمی‌تواند به اجبار این افراد را به گرمخانه‌ها منتقل کند و با خواهش این کار را انجام می‌دهیم.

زاکانی دریافت هزینه برای اتوبوس خوابی را تکذیب کرد و گفت: ما برای انتقال افراد به گرمخانه‌ها التماس می‌کنیم.

هرچند که او توضیح نداده است که چرا شرایط گرمخانه‌ها به گونه‌ای نیست که افراد بی سرپناه خوابیدن روی صندلی‌های اتوبوس‌ها را به گرمخانه ترجیح می‌دهند.

تحلیل جامعه شناختی پدیده «اتوبوس­ خوابی»

حمید بیژنی، جامعه شناس در بررسی ریشه‌های اتوبوس خوابی در تهران معتقد است که اعتبار، ارزش و جایگاه انسان همواره به میزان سلامت عقل، بزرگی روح و باورها و امیدهایی است که در سر و دل دارد وانسان مطابق با شرایط و روحیات خود تصمیم می‌گیرد. زمانی که فردی تصمیم می‌گیرد شب خود را در یک اتوبوس سر کند و از خوابیدن در پارک یا گرم‌خانه‌ها اجتناب می‌کند، بدون تردید دلیلی دارد. چیزی وجود دارد که او را به این سمت هدایت می‌کند.  بهترین شیوه برای نزدیک شدن به ذهنیات افراد درک شرایط و موقعیت‌هایی است که افراد در آن قرار می‌گیرند؛ درک موقعیت و شرایط افراد عبارت است از درک ساحت‌های معانی زندگی روزمره در جهان معاصر که با چارچوبی پدیدارشناسانه بهتر درک می‌شود.

وی ادامه داد: انسانی که اتوبوس را به جای زاغه‌نشینی انتخاب کرده است از پذیرش شکست خود سر باز می­ زند و امید دارد که تنها با روشن شدن هوا می‌تواند قدمی به‌سوی رهایی از وضعیت بغرنج خود بیابد، امیدی که گویی نشئت گرفته از خاطراتی­ هستند که از زندگی در ساختار مستحکم خانواده در ذهن دارد و پذیرش فروریختگی همیشگی آن را برایش دشوار کرده است. شخصی که در اتوبوس می‌خوابد امید به ایستادنی دوباره دارد و با باور به فردیت ارزشمند خود، همچنان برای بازپس‌گیری زندگی آبرومندانه­ یک شهروند قابل‌احترام، در تلاش است.

این جامعه شناس افزود: او حاضر به حضور در گرمخانه نیست؛ چراکه خویشتن را ارزشمندتر از آن می‌داند تا با جمعی آسیب‌پذیر یکسان تلقی شود. او این معنا را نمی‌پذیرد چراکه زندگی انسان موفق امروزی را منوط به موفقیتش برای حفظ آن فردیت می‌داند و این فردیت است که او را امیدوار به تحقق خویشتن نگاه داشته است. او قائل به این است که من یک شهروند قابل‌احترام هستم که تنها برای گذر از شرایط دشوار و رسیدن به ایستگاه آرامش در این اتوبوس خواهم خفت. او با این انتخاب در حال بیان این نکته است که من کارتن‌خواب نیستم، من متجاهر نیستم، من شکست‌خورده نیستم، من فروریخته نیستم؛ او می‌گوید که من می‌خواهم زنده بمانم و خانه منتظر رسیدن من است.

بیژنی با بیان اینکه از این حیث است که اتوبوس خوابان را می‌توان گروهی به شمار آورد که در یک دهه فشار اقتصادی اخیر کمرهایشان خم شده، اما حاضر به پذیرش شکست نیستند گفت: آنها احتمالاً گروه هایی نزدیک به قشر طبقه آبرومند کارگر و متوسط هستند که اگرچه همواره صورت خود را با سیلی سرخ می‌کردند اما تن به دراز کردن دست به سوی دیگران نداده و در تلاش‌اند تا هویت حقیقی خویش را دوباره بیابند.

چارجویی حل مساله «اتوبوس‌خوابی»

به گزارش آتیه‌آنلاین، «اتوبوس‌خوابی» پدیده‌ای دیرینه‌ای است و به نظر می‌رسد چاره‌اندیشی برای درمان آن عامدانه از تیررس نگاه و سیاست گذاری‌های مسوولان دور مانده است ریشه‌های این مساله سیاست‌های کلانی است که شکاف‌های عمیقی را میان نیازمندی‌های یک زندگی آبرومند و توانگری بخش‌های مختلف جامعه پدید آورده است.

اگر در سطح کلان برنامه‌ریزان  چاره ای می ساختند و مانع ورود حجم بالای موادمخدر به کشور می شدند و از آمار فزاینده معتادان جلوگیری می شد و بستر اجتماع نه «معتاد» ی متولد می شد که به جهت تبعات ناشی از آن رها در خیابان ها سر در مخازن زباله‌ها نان شب‌شان را جستجو کنند و یا در بی پناهی و خانه به دوشی خواب چند پاره و منقطع اتوبوس را ترجیح دهند.

اما با توجه به اظهارنظرهای اخیر مسوولان شهری که پدیده اتوبوس‌خوابی در سال‌های اخیر تغییراساسی داشته است و تاکید دارند که اتوبوس خوابان این روزها تنها معتادان نیستند بلکه بسیاری به جهت موج بیکاری، اقتصادنابسامان، تورم و گرانی اجاره مسکن و... به این رویه و سبک از زندگی روی آورده اند، شهروندانی که غرور، شخصیت وهویتشان آسیب دیده است  بنابراین تمام مسوولان در هر سطحی مبتنی بر توان و مسوولیت‌شان موظف‌ هستند برای آنها چاره جویی کنند تا در اسرع وقت زندگی آبرومند، مسکن و شغلی پایدار و مطمئن در شأن یک انسان برای آنها تامین شود.