به گزارش آتیه‌آنلاین به نقل از ایرنا، سازمان بهداشت جهانی (WHO) هشدار داده که مقاومت آنتی بیوتیک‌ها رو به افزایش بوده و ایران دومین کشور پرمصرف آنتی‌بیوتیک در جهان است.

براساس شاخص اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، به صورت میانگین ۳۰ درصد نسخ حاوی آنتی بیوتیک هستند؛ بنابر گزارشات به‌دست آمده از کمیته‌های نظارت بر تجویز و مصرف منطقی دارو در ایران، در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸، میزان نسخ حاوی آنتی بیوتیک کاهش داشته است به نحوی که از میانگین کشوری ۴۵ درصد در سال ۱۳۹۰، به میانگین زیر ۴۰درصد در سال ۱۳۹۸ کاهش یافته و این کاهش نشان دهنده ثمر بخش بودن آموزش‌ها و نظارت‌های به عمل آمده از جانب وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است و ضرورت تداوم آموزش‌ها برای رسیدن به شاخص جهانی ۳۰ درصد را دوچندان می‌کند.

نگرانی‌های مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک‌ها خیلی زود پس از معرفی آنها به دنیای پزشکی در سال‌های ۱۹۴۰ میلادی ایجاد شد. آنتی بیوتیک‌ها از جمله رایج‌ترین داروهای مصرفی در جهان هستند؛ اگر چه این دسته از داروها، می‌توانند نجات بخش جان بسیاری از مردم جهان از بیماری‌های عفونی و ویروسی باشد اما استفاده بی رویه از آنها سبب بروز عوارض متعددی می‌شود که سال‌هاست جامعه پزشکی جهان را نگران کرده است.

شعار جهانی هفته اطلاع رسانی مقاومت میکروبی در سال ۱۴۰۰ «با افزایش آگاهی مقاومت میکروبی را متوقف کنید» نامگذاری شده است و  آنتی‌بیوتیک‌ها زمانی در دهه‌های ۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی جان میلیون‌ها انسان را نجات داده‌اند، اما امروزه به دلیل مصرف بیش از حد آن، بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها در برابر باکتری‌هایی که زمانی کشته‌اند، دیگر موثر نیستند.

پزشکان هشدار می‌دهند مصرف بی مورد آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند موجب مقاومت بدن به این دارو شود که این خود خطری بزرگ برای سلامتی هر انسان به شمار می‌آید، همچنین یکی از خطرناک‌ترین عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک‌ها واکنش‌های آلرژیک است که روزانه افراد زیادی را بدون اینکه بدانند چرا، راهی بیمارستان می‌کند.

غیرضروری بودن ۳۰ درصد نسخه‌های آنتی بیوتیکی

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که حدود ۳۰ درصد کل نسخه‌های آنتی بیوتیکی در سالانه در سراسر جهان تجویز می‌شود غیرضروری است، آموکسی سیلین و اسید آموکسی سیلین، کلاو و لانیک‌اسید متداول‌ترین آنتی بیوتیک‌ها در سراسر جهان هستند که توسط پزشکان تجویز می‌شوند. این داروها توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان درمان خط اول برای عفونت‌های شایع عنوان شده‌اند.

سازمان جهانی بهداشت متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، بیماران و خانواده‌ها را تشویق می‌کند تا درباره تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک‌ها بیشتر بیاموزند.

 مهدی رحمتی کارشناس دارویی در این زمینه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: از آنجایی که مقاومت آنتی بیوتیکی در سرتاسر جهان به یک معضل تبدیل شده است، لذا اطلاع رسانی به عموم مردم، کارکنان سیستم بهداشتی و تصمیم گیرندگان در امر بهداشت و درمان جامعه می‌تواند در امر جلوگیری از ایجاد و انتشار مقاومت میکروبی کمک کننده باشد.

وی ادامه می‌دهد: آنتی بیوتیک‌ها از زمان کشف به عنوان سنگ بنای پزشکی نوین محسوب شده‌اند ولی استفاده بیش از حد و نادرست از آنها در سیستم‌های بهداشتی انسانی و حیوانی موجب پدید آمدن و انتشار مقاومت آنتی بیوتیک شده است و مقاومت آنتی بیوتیکی هنگامی رخ می‌دهد که میکروب‌هائی مانند باکتری‌ها به داروهایی که به منظور درمان بیماری‌های حاصله از آنها استفاده می‌شوند.

رحمتی تصریح می‌کند: هفته اطلاع رسانی درباره مقاومت دارویی یک مراسم سالانه است که بر اهمیت بهبود تجویز و استفاده از آنتی بیوتیک‌ها تاکید می‌کند؛ بهبود نحوه تجویز آنتی بیوتیک توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و نحوه مصرف آنتی بیوتیک‌ها، به سلامت ما در حال حاضر و به کاهش مقاومت در برابر آنتی بیوتیک‌ها کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که این داروهای نجات بخش برای نسل‌های آینده در دسترس خواهد بود.

محمد سعید، کارشناس دارویی سازمان غذا و دارو نیز در این زمینه می‌گوید: هدف از برگزاری این هفته، آگاه سازی در زمینه آنتی بیوتیک‌ها، افزایش آگاهی عمومی و جهانی در برابر مقاومت میکروب‌ها به داروهای آنتی میکروبیال است.

وی ادامه می‌دهد: در این هفته تلاش می‌شود تا آگاهی و حساسیت سیاست‌گذاران، پزشکان و همچنین عموم مردم در زمینه افزایش مقاومت میکروبی نسبت به داروهای آنتی میکروبیال افزایش یابد.

سعید تصریح می‌کند: مقاومت به داروهای آنتی میکروبیال زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و همچنین انگل‌ها به اثرات داروها مقاوم ‌شوند و به همین دلیل درمان عفونت‌ها بسیار سخت‌تر و خطر گسترش بیماری‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه ممکن است منجر به بیماری‌های شدید و مرگ شود.

وی اظهار می‌دارد: استفاده بیش از اندازه دارو، صنعت پرورش دام، کشاورزی و همچنین عدم دسترسی انسان‌ها به آب آشامیدنی سالم و بهداشتی برای مصرف شخصی و استفاده در کشاورزی از عوامل ایجاد مقاومت میکروبی هستند.

هشدار نسبت به افزایش بی رویه مصرف دارو

محمد مهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این زمینه می‌گوید: مصرف بی رویه دارو در بیمارستان‌ها زیاد است در حالی که مسوولان بهداشت اعلام می‌کنند خطر قریب‌الوقوع مقاومت میکروب‌ها به داروهایی که برای درمان به‌کار می‌رود، وجود دارد.

گویا تصریح می‌کند: در حال حاضر این نگرانی به وقوع پیوسته و باید داروها به درستی و میزان لازم توسط پزشک به بیمار برای مصرف آموزش داده شود تا مقاومت دارویی رخ ندهد؛ بعضی از درمان بیماری‌ها به‌صورت بستری و سرپایی در بیمارستان‌ها به علت بروز مقاومت میکروبی با سختی زیادی روبرو هستند؛ به عنوان مثال بیماری سل که در بازده زمانی ۶ ماه بیمار می‌تواند کاملا بهبود یابد به دلیل مصرف ناشی از داروهای بی‌رویه،   مقاوم شده و درمان‌های قبلی بر روی آن موثر نیست و باید بیمار با داروهای گران قیمت‌تر و پرعارضه‌تر تحت مداوا قرار داد و ۶۰ درصد موجب بهبودی بیمار می‌شود.

وی اظهار می‌دارد: مواردی از بیماری‌های آمیزشی نیز داریم که به دلیل مقاومت میکروب‌ها ناشی از مصرف بی‌رویه داروها درمان نمی‌شوند زیرا پزشک داروها را به صورت مناسب تجویز نکرده است و این بیماری‌ها مقاوم به دارو شده‌اند؛ مانند انواع سوزاک که هیچ درمانی ندارند و دارویی هم موثر نیست.

گویا ادامه می‌دهد: مواردی از عفونت اچ آی وی نیز داریم که  مقاوم به دارو شده و میلیون‌ها تومان هزینه درمان آن است، پزشک باید به بیمار آموزش دهد که چه میزان دارو مصرف کند.

 رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: عوامل مختلفی در بروز مقاومت میکروبی دخیل هستند و بسیاری از این مقاومت‌ها نسبت به میکرو ارگانیسم در بخش‌های آی سی یو بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتد که امید است برنامه ریزی مناسبی در این زمینه انجام شود و  باید عزم ملی و جهانی برای جلوگیری از تجویز بی رویه دارو و ایجاد مقاومت میکروبی به‌وجود آید.  

سازمان جهانی بهداشت از سال ۲۰۱۵ میلادی تاریخ ۱۴ تا ۲۴ نوامبر(۲۳ آبان تا دوم آذر) هر سال را تحت عنوان هفته جهانی اطلاع رسانی در مورد مقاومت میکروبی (Week Awareness Antimicrobial World) اعلام و از کشورهای جهان دعوت به همکاری برای اطلاع رسانی و آموزش عمومی در زمینه مهار مقاومت میکروبی کرده است. به همین جهت در جمهوری اسلامی ایران نیز تاریخ  ۲۲ تا ۲۸ آبان ماه با همین عنوان نامگذاری شده است تا با همکاری ذی‌نفعان برون بخشی و درون بخشی و با رویکردی مناسب نسبت به اطلاع رسانی در این خصوص برنامه ریزی و اقدام شود.