به گزارش آتیه آنلاین، کرونا که در ایران رسما اعلام شد، همه چیز برای انتخابات مجلس یازدهم آماده شده بود. با اتفاقاتی که در سال ۹۸ افتاد، مشارکت مردم به شکل بی سابقه ای افت کرد، اما تعداد مشارکت کنندگان آن قدر بالا بود که باعث نگرانی از وضعیت حضور در پای صندوق های رای گردد. کرونا یا ناامیدی بخش بزرگتر مردم از مشارکت در انتخابات باعث شد مشارکت ۴۲ و شش دهم درصد رقم بخورد که پایین‌ترین نرخ مشارکت در انتخابات مجلس در تاریخ پس از انقلاب است. هر کدام از این دو که مقصر مشارکت پایین در شرکت مردم در انتخابات باشند، تفاوتی نخواهد کرد. چرا که یک انتخابات بسیار مهم در پیش است و عجالتا کرونا همچنان مهمان خانه های ما خواهد بود.

حالا مساله اول این نخواهد بود که آیا مردم شرکت خواهند کرد یا خیر. بلکه سوال اصلی اینجاست که برای انتخابات ریاست جمهوری که قطعا مشارکت بیشتری به دنبال دارد، در شرایط کرونایی چه تدبیری اندیشیده شده؟ آیا قرار است انتخابات به روال دوره های گذشته انجام شود یا شاهد جنس دیگری از برگزاری خواهیم بود. کشورهای دیگر در یک سال گذشته برای برگزاری انتخابات در شرایط کرونایی چه تدابیری اندیشیدند؟

انتخابات مجلس ایران
این انتخابات زیر سایه تهدید کرونا انجام شد، اما هنوز اطلاعات در مورد ویروس جدید آنقدر نبود که بتوان به شکل دقیق با آن مبارزه کرد. پس وزارت کشور به دنبال افزایش نگرانی‌ها از احتمال انتقال ویروس کرونا، اعلام کرد که ثبت اثر انگشت برای رای‌ دادن در برخی استان‌ها اختیاری است. جمال عرف رئیس ستاد انتخابات کشور گفته بود: «با هماهنگی وزارت بهداشت و شورای نگهبان اعلام کردیم که «به استمپ نیاز داریم، اما برای اثر انگشت، مردم آزاد هستند. مردم می‌توانند از اثر انگشت استفاده کنند و هم می‌توانند استفاده نکنند.» 

البته نکته مهم این بود که این دستور همه جا اجرا نشد و البته در بسیاری از حوزه ها هم شیشه الکل برای ضدعفونی کردن انگشت جوهری وجود داشت. در واقع هنوز آنقدر از خبر کرونا نگذشته بود که همه مواد ضدعفونی کننده نایاب شود.  

انتخابات شهرداری در فرانسه
این انتخابات با فاصله کمی از ایران برگزار شد و شبیه به انتخابات ایران، حدود ۴۰ درصد مردم در آن مشارکت داشتند. این انتخابات در زمانی رخ داد که فرانسه به ۹۱ کشته رسیده و امانوئل ماکرون دستور تعطیلی سراسری در فرانسه را صادر کرده بود. رئیس جمهوری فرانسه در یک نطق تلویزیونی، ورود سراسر این کشور به مرحله ۳ (بالاترین مرحله) مقابله با یک بیماری را اعلام کرد. به این ترتیب تمام مراکز آموزشی، از مهدکودک‌ها گرفته تا دانشگاه در سراسر این کشور تا اطلاع ثانوی تعطیل شد. به‌علاوه، ادوارد فیلیپ، نخست وزیر شامگاه شنبه دستور تعطیلی تمام کسب‌وکارهای فرانسه از جمله رستوران‌ها، کافه‌ها و همچنین سینما و موزه‌ها و دیگر مراکز فرهنگی را صادر کرد.

تاکید بر برگزاری انتخابات شهرداری‌ها در زمانی که به‌نظر می‌رسد بسیاری از شهروندان به دلیل نگرانی از شیوع کرونا پای صندوق‌های رای نمی‌روند، انتقاد احزاب و جریان‌های سیاسی مخالف را برانگیخت و بسیاری از شهرداران شامگاه شنبه و پس از تاکید دولت بر برگزاری انتخابات به نشانه اعتراض از مقام خود استعفا دادند. با این حال تقریبا تمام حوزه‌های اخذ رای در فرانسه صبح یکشنبه کار خود را آغاز کردند.  

شاید به دلیل خوشبینی برای از بین رفتن کرونا پس از گرم شدن هوا بود که در این انتخابات هم مانند ایران تفاوتی با دوره های قبلی مشاهده نشد. در واقع این خوش بینی آنقدر زیاد بود که دلیلی برای تغییر وضعیت در مسئولین ایجاد نمی کرد.

انتخابات پارلمانی در کره جنوبی 
این کشور هم در فروردین ماه، انتخابات خود را برگزار کرد و تفاوت این یکی با دوره های قبلی خود ایجاد صندوق مخصوص بیماران بود. کمیسیون ملی انتخابات در کره جنوبی، هشت حوزه رای گیری برای بیش از سه هزار بیمار مبتلا به ویروس کرونا ایجاد کرد که همزمان با درمان بتوانند در انتخابات شرکت کنند.

البته کمیسیون برای جلوگیری از ازدحام بیشتر، یک هفته زودتر اقدام به رای گیری در برخی حوزه ها کرد تا از شیوع ویروس کرونا جلوگیری کند. البته برخلاف ایران و فرانسه، این انتخابات در تاریخ کره جنوبی بی سابقه بود و با ۶۶ درصد، رکورد مشارکت را زد تا نشان دهد کرونا به تنهایی نمی تواند مانع از مشارکت مردم شود.

انتخابات ریاست جمهوری بلاروس
این انتخابات در مرداد امسال برگزار شد و طبق اعلام دولت ۸۴ درصد مردم در این انتخابات شرکت داشتند. که از این تعداد بیش از ۸۰ درصد به لوکاشنکو رای داده بودند. اعلام رسمی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در بلاروس به سرعت خشم مخالفان دولت و هواداران نامزد رقیب را برانگیخت، به نحوی که معترضان به نتایج انتخابات از همان شامگاه یکشنبه به خیابان‌ها سرازیر و با پلیس و نیروهای امنیتی درگیر شدند.

واقعیت این است که آنقدر خبرهای مربوط به اعتراض در بلاروس پررنگ است که برگزاری انتخابات و کرونا را به حاشیه برده است. کشوری که از زمان شیوع همه گیری بیش از ۱۲۰۰ کشته داشته است.

انتخابات ریاست جمهوری، سنا و مجلس نمایندگان در آمریکا
بیشترین خبرهای انتخاباتی در سال ۲۰۲۰ مربوط به همین انتخابات بود. انتخاباتی که بیش از ۱۰۰ میلیون نفر در آن پیش از روز انتخابات رای خود را به صندوق انداخته بودند. چیزی حدود ۶۷ درصد از جمعیت رای دهندگان که حدود ۱۵۰ میلیون نفر برآورد میشدند. مشارکتی بالاتر از هر انتخاباتی در آمریکا از ابتدای قرن بیستم. اما مدل رای دادن غیرحضوری از مدتها قبل فراهم شده بود. علاوه بر اینکه در آمریکا رای دادن از طریق پست نیز مرسوم است. اتفاقی که به حضور کمتر مردم در روز انتخابات کمک کرد.

با این حال صفهای طولانی در همه ایالت ها نشان از این داشت که همه پروتکل ها در انتخابات قابل اجرا نیست.  

انتخابات ریاست جمهوری در ایران

شکی نیست که انتخابات در موعد مقرر برگزار خواهد شد. شکی هم نیست که تلاش خواهد شد که بسیاری از تجربیات کشورها در برگزاری انتخابات استفاده شود. اما یکی از جالبترین راههای رای دادن، همان مدل پستی است که در آمریکا مورد استفاده قرار میگیرد. چیزی که البته تا امروز در ایران مورد آزمایش قرار نگرفته است. در همین زمینه محسن رهامی فعال اصلاح طلب گفته: «در فاصله چند ماهه تا زمان انتخابات ممکن است واکسنی کشف و استفاده نشود، بنابراین باید از تجربه جهانی در برگزاری انتخابات استفاده کرد. انتخابات پستی یکی از راه هایی است که می توان استفاده کرد که البته باید زیرساخت آن از جمله قانون فراهم شود. در مدل رای پستی، افراد با شناسنامه و کارت ملی به ثبت احوال می روند و پس از  احراز هویت، برگه الکترال دریافت می کنند و در منزل رای خود را پر کرده و به مراکزی می فرستند که از قبل مورد تایید وزارت کشور و شورای نگهبان است.» او معتقد است اگرچه این مدل از برگزاری حرف و حدیث خواهد داشت، اما بهتر از حضور مردم پای صندوق است.  

یکی دیگر از راههای مشارکت در انتخابات به صورت اینترنتی است. رهامی در این زمینه معتقد است که احتمالا هیچ سامانه ای توان مشارکت میلیونی را نخواهد داشت و بهتر است به همان رای گیری پستی اکتفا شود. رهامی گفته: «راه دیگر این است که سامانه ای تعریف شود تا افراد در روز رای گیری براساس کد ملی خود وارد سامانه شده و رای دهند. البته ممکن است زیرساخت های فضای مجازی‌ جواب ندهد چون در یک روز حدود۴۰ میلیون نفر وارد سایت می شوند. بنابراین رای پستی عملیاتی تر است. سازمان ثبت احوال هم آمار همه افراد را دارد و نمی شود با شناسنامه فرد فوت شده یا چند بار با یک نام رای داد.»

حمیدرضا ترقی فعال اصولگرا هم در این زمینه معتقد است افزایش ساعات رای گیری، افزایش حداقل دو برابری تعداد صندوق های رای گیری، به حداقل رسیدن تعامل مستقیم رای دهندگان و مجریان می تواند در این زمینه مفید باشد.  

از طرف دیگر علی‌محمد نمازی، عضو حزب کارگزاران در پاسخ به فراخوان وزارت کشور برای بررسی برگزاری انتخابات ۱۴۰۰ در شرایط همه گیری بیماری کرونا، گفته: «انتخابات در کشور ما در یک روز و با حضور فیزیکی رای دهندگان برگزار می شود اما در شرایط بیماری کرونا دیگر امکان برگزاری چنین انتخابات فراهم نیست. از سویی وقت و تجربه برای برگزاری انتخابات به شیوه پیشرفته مثل انتخابات آمریکا هم فراهم نیست. زمان برای فراهم کردن زیر ساخت های چنین انتخابات و آموزش مجریان آن  محدود است و امکان برگزاری انتخابات پستی یا اینکه برگه رای از قبل در اختیار رای دهندگان قرار گیرد و در روز رای گیری افراد فقط رای خود را در صندوق بیندازند، وجود ندارد. جدا از اخذ رای، شمارش آرا به شیوه فعلی نیز در شرایط کرونا امکان پذیر نیست زیرا فاصله لازم میان افراد رعایت نمی شود. اگر افراد هم در زمان شمارش آرا، از هم فاصله داشته باشند، ممکن است صحت شمارش آرا قابل اعتماد نباشد.»

کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان هم چندی پیش درباره احتمال به ‌تعویق ‌افتادن انتخابات ۱۴۰۰ گفته بود: تاکنون بحث تعویق انتخابات مطرح نشده، مگر اینکه شرایط کرونایی به گونه‌ای باشد که از سوی دستگاه‌های دیگر تغییر را لازم بدانند. منع قانونی برای تعویق وجود ندارد اما هم در انتخابات مجلس و هم ریاست‌ جمهوری فاصله مرحله دوم انتخابات را هم باید در نظر بگیریم. آن فاصله باید به‌ گونه‌ای باشد که به دوره پایانی دولت فعلی برسیم. این‌طور نباشد که وقتی تا اواسط مردادماه دولت باید تغییر کند، انتخابات را شهریور برگزار کنیم. مگر اینکه امری خارج از اراده همه باشد که آن ‌وقت متفاوت است.»

برگزاری انتخابات در دو روز هم می تواند یکی از گزینه ها باشد. جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور، با متفاوت توصیف ‌کردن انتخابات ریاست ‌جمهوری ۱۴۰۰ نسبت به دوره‌های پیشین اظهار کرد: «با توجه به وضعیت کرونا و با فرض وجود این بیماری در آن مقطع در کشور، پیشنهادها و سناریوهای مختلفی در حال بررسی است؛ از جمله دو گزینه‌ای که محتمل‌تر از سایر گزینه‌هاست. عرف در تشریح پیشنهاد وزارت کشور برای برگزاری انتخابات ریاست ‌جمهوری گفت: پیشنهاد ما درباره زمان و مکان انتخابات است؛ مبنی بر اینکه زمان اخذ رأی را از یک روز به دو روز افزایش دهیم؛ البته قانون اجازه برگزاری انتخابات در دو روز را نداده اما ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌تواند با تصویب این موضوع دست ما را در این زمینه باز بگذارد. پیشنهاد دیگر ما افزایش شعب اخذ رای است.» هر چند برگزاری انتخابات در دو جمعه پیاپی، حرف و حدیث ها را مبنی بر سلامت انتخابات بالا خواهد برد.

انتخاباتی متفاوت
انتخابات ۱۴۰۰ در هر شرایطی برگزار خواهد شد. اما چگونگی آن بستگی به تصمیم گیرندگان دارد. شاید برای اولین بار مجبور شدیم به شکل پستی رای بدهیم یا شاید با حضور در یک سامانه اینترنتی رای خود را ثبت کردیم. طبعا هر کدام از روش‌ها معایب و مزایای خاص خود را خواهد داشت. اما حتما اولین انتخابات قرن جدید، مشابه دوره های قبل‌تر از خود نخواهد بود. برای دیدن نتیجه باید کمی صبر کرد.