به گزارش آتیه‌آنلاین، با روی کار آمدن دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهوری ایالات متحده، جهان شاهد یک شگفتی جدید در عرصه سیاست خارجی آمریکا بود. بدون شد دوران چهار ساله ریاست جمهوری ترامپ را باید کلکسیونی از عجایب و رفتارهای خودآگاه و ناخودگاه در عرصه دیپلماسی واشنگتن دانست که یکی از نمونه‌های مشهود آن خروج این کشور از انواع و اقسام پیمان‌های بین‌المللی بود.

همه به یاد دارند که ترامپ با لفظی آمرانه در کشاکش مبارزه جهان با پاندمی کرونا، کشورش را از عضویت در سازمان بهداشت جهانی خارج کرد و موجبات تعجب دنیا و مردمش را فراهم کرد. البته این رفتار ترامپ قبل از پاندمی کرونا چندین بار دیده شده بود. به عنوان مثال او برای پشتیبانی از اسرائیل در پرونده حفاری‌های غیرقانونی در زیر مسجدالاقصی، چندی بعد از خروج تل‌آویو از یونسکو، از این نهاد خارج شد. قبل از آن،دستور خروج وی از پیمان نفتا، پیمان آب و هوای پاریس، لغو عضویت به عنوان یکی از اعضای دیوان کیفری بین‌المللی، پیمان آسمان‌های باز و غیره به سوژه داغ برای خبرنگاران تبدیل شد، اما تمام این اقدامات فقط گوشه‌ای از سیاست خارجی دولت وی به شمار می‌رود.

مسامحه، سپس تقابل با پیونگ‌یانگ

یکی از بخش‌های سیاست خارجی دولت ترامپ که به نوعی می‌توان آنرا تاریخی‌ترین بخش در چهار سال دولت وی دانست، پیگیری پرنده کره شمالی از سوی تیم سیاست خارجی او به رهبری رکس تیلرسون و بعدها مایک پمپئو بود. همه به یاد دارند که او اولین رئیس جمهور ایالات متحده در عصر معاصر بود که دوبار با کیم جونگ اون دیدار کرد. ترامپ یکبار در ویتنام با رهبر کره شمالی ملاقات کرد و بار دوم هم در مدار ۳۸ درجه که مرز بین دو کره به حساب می‌آید، با وی رو در رو شد. او در طی این چهار سال بر اساس سناریوهای خود سعی کرد تا بتواند با پیونگ‌یانگ کنار بیاید، اما واقعیت این است که چنین اتفاقی رخ نداد.

ترامپ و کیم ج.نگ اون بارها برای یکدیگر نامه‌های دوستانه ارسال کرده بودند که بسیاری از رسانه‌ها از این نامه‌ها به عنوان نامه‌های عاشقانه یاد می‌کردند. روابط آنها تا جایی پیش رفت که حتی قرار بر این شد تا دو طرف یک توافق مشترک بین یکدیگر امضاء کنند اما واقعیت این بود که پیونگ‌یانگ به اقدامات دولت ترامپ مشکوک بود. مقامات کره شمالی بارها اعلام کرده بودند که به دنبال کاهش تنش با واشنگتن هستند اما واقعیت انکارناپذیر این بود که آنها می‌دانستند تیم ترامپ قرار نیست به این آسانی کره شمالی امتیاز سیاسی یا اقتصادی بدهد.

در این میان متحدان آمریکا یعنی ژاپن و کره جنوبی به نوعی این اوضاع را هزینه‌زا می‌دانستند. به عنوان مثال سئول معتقد بود که اگر دو کره با یکدیگر متحد شوند، بدون تردید کره جنوبی از منظر اجتماعی، امنیتی و حتی اقتصادی ضربه سنگینی می‌خورد. از سوی دیگر واشنگتن هم قرار نبود که به این راحتی به پیونگ‌یانگ امتیاز بدهد و به همین دلیل کیم جونگ اون هم پا پس کشید. در این میان اما بازیگر دیگری وجود داشته و دارد که نمی‌گذاشت اوضاع آنگونه که پیونگ‌یانگ یا واشنگتن فکر می‌کردند پیش برود.

کمک پکن به پیونگ‌یانگ؟

بر اساس داده‌های موجود و به داوری تاریخ می‌توان به صورت کاملاً عریان و مشخص دید چین به نوعی در حال هدایت کره شمالی در روند فعالیت‌های سیاسی – نظامی طی سال‌های گذشته بوده است. واقعیت این است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند این پکن است که در حال فرمان دادن به کره شمالی و ترسیم نقشه راه برای آینده پیونگ‌یانگ مشغول فعالیت است. بر این اساس باید گفت که چینی‌ها همیشه از کره شمالی به عنوان یک «کارتِ تهدید» در قبال کره جنوبی، ژاپن و از همه مهمتر، آمریکا استفاده کرده است و در شرایط کنونی هم این روند ادامه دارد.

حالا با روی کار آمدن جو بایدن، ایالات متحده اساساً سیاست بی‌اعتنایی در قبال کره شمالی را در پیش گرفته است ولی گویا پیونگ‌یانگ به گونه‌ای دیگر در حال طرح‌ریزی سناریوی خود است. بر همین اساس روز گذشته (پنجشنبه) وزارت خارجه کره شمالی ضمن متهم کردن ایالات متحده به در پیش گرفتن «سیاست‌های دوگانه» در دفاع از خود در برابر پیونگ‌یانگ اعلام کرد که توسعه سلاح جدید این کشور یک «گزینه اجتناب ناپذیر» برای جلوگیری از جنگ و محافظت از مردم کره است. این وزارتخانه در بیانیه رسمی خود که دیروز منتشر شد گفت که ایالات متحده و غرب از توسعه نظامی کره‌شمالی انتقاد می‌کنند، در حالی که در مورد اقدامات مشابه کره جنوبی مانند آزمایش موشک بالستیک زیردریایی در ماه سپتامبر سکوت می‌کنند.

این موضع‌گیری پیونگ‌یانگ به نوعی نشان می‌دهد که به زودی جهان باید منتظر آزمایش‌های جدید موشکی و هسته‌ای در شبه‌جزیره کره باشد و تخاصمات احتمالاً تشدید خواهد شد. در این راستا رویترز گزارش داده که مطالعه جدید نشان می‌دهد کره شمالی می‌تواند از طریق کارخانه تولید اورانیوم پیونگ‌سان، اورانیوم لازم برای تسلیحات اتمی‌اش را تولید کند و تصاویر ماهواره‌ای حاکی از آنند که این کشور توانایی تولید سوخت اتمی بیشتر را دارد. رویترز در ادامه گزارش خود می‌گوید: «بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله علوم و امنیت جهانی که توسط محققان در دانشگاه استنفورد و شرکت مشاوره معدن مستقر در آریزونا انجام شده، کره شمالی احتمالا قادر به افزایش تولید خود است و برای تولید اورانیوم نیازی به کارخانه دیگری ندارد».

این خبرگزاری اعلام کرده که اطلاعات در خصوص تسلیحات اتمی کره شمالی بسیار محدود است؛ اما دیوید آلبرایت، رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی اعلام کرده است که برآورد می‌کند پیونگ‌یانگ ظرفیت تولید مواد برای ۴ تا ۶ کلاهک اتمی در سال را داشته باشد. انتشار این گزارش‌ها در حالی رخ داده که چین و روسیه از شورای امنیت سازمان ملل خواستند تا تحریم‌ها علیه کره شمالی را لغو کند تا با این کار معیشت مردم کره شمالی بهبود یابد. در مقابل هیئت آمریکا در سازمان ملل اعلام کرد کره شمالی در پیروی از تحریم‌ها علیه برنامه‌های اتمی و موشک بالستیکی‌اش ناکام بوده و دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا همچنان به تحریم‌ها متعهد است و از تمامی کشورهای عضو می‌خواهد تا این تحریم‌ها را اجرا کنند.

در این میان آنچه که باید مورد نظر قرار بگیرد این است که خبرگزاری یونهاپ دیروز (پنج‌شنبه) به نقل از منبعی در وزارت اتحاد مجدد دو کره در کره جنوبی گزارش داده است که کره شمالی آمادگی‌های خود را برای بازگشایی مرزش با چین و از سرگیری حمل و نقل ریلی نهایی می‌کند. این منبع گفت: ارزیابی ما این است که آمادگی‌های مختلف برای از سرگیری تبادل کالاها از طریق مسیرهای ریلی در مرحله نهایی است، اما هیچ تاریخ مشخصی برای بازگشایی مرز کره شمالی با چین هنوز مورد تایید قرار نگرفته است.

مولفه‌های مذکور به خوبی نشان می‌دهد که اوضاع و احوال اقتصادی در کره شمالی چندان به سامان نیست و بدون تردید این موضوع را چین و روسیه که دو بال حمایتی پیونگ‌یانگ در قبال کره شمالی محسوب می‌شوند، به خوبی درک کرده‌اند و حالا به دنبال حمایت از این کشور با سناریوی تقویت مناسبات هستند. حال باید دید که پکن توانایی حمایت از این کشور را بیش از گذشته دارد یا خیر!

گزارش: اردشیر حبیبی